Қ. Күзембаев, Т. Құлажанов Г. Күзембаева Азық-түлік өнімдерін тану
жүктеу/скачать 2,23 Mb. Pdf көрінісі
|
kuzembaev k kulazhanov t kuzembaeva g azyktulik onimderin ta
| РР витамині
яғни никотин кышкылы организмде биологиялық кышқылдану процестерін қамтамасыз ету үшін кажет. Ол кейбір қышқылдандырғыш ферменттердін күрамына кіреді. РР витаминінің жетіспеуінен тез шаршағыштык, әлсіздік, ашушандық, үйқысыздық пайда болады. РР гиповитаминозыньщ негізгі белгісі - тері сыртыньщ кабьшып өзгеруі (пеллагра). Пеллагра кезінде сондай ак ас корыту бүзылады, егер ауруды дер кезінде аныктамаса жү 7 йке - психика дертіне соқтырады. Ересек адамдар үшін күніне тамақпен бірге 14-28 мг никотин кышкылы кажет. Адам организмінде никотин кышкылы амин қынщылдарынын бірі триптофаннан синтезделіне алады. Демек тамакта триптофан коп болса, никотин кышқылының қажеттілігі соғүрлым аз болады. С витамині (аскорбин кышкылы) инфекциялық ауруларға организмнің қарсы түруына эсер етеді, сүйек және жалғаушы ткань қүрауға қатысатын көптеген заттардың синтезіне катысады. С витаминінің жетіспеуі цинга ауруына үшыратады. С витамині жетіспеген жағдайда ең үсақ қан тамырлары кабырғаларының өткізгіштігі мен күйректігі артады, сондай ак организмнің жүкпалы дерттің дамуына тоскауыл қоятын антиденелер жасау кабілетінің кемитіні аныкталынған. Кәзіргі кезде С витамині өнеркәсіпте синтезделініп алынады. Адам организмі тәулігіне 55-108 мг аскорбин қышкылын қажет етеді. С гиповитаминозынын белгілері- тез шаршағыштык, тістердің түбінің канауы, түмаумен жиі аурушылық. Табиги түрде С витамині көкөністер мен жемістерде неғүрлым көп болатыны белгілі. Қара каракат, кызыл итмүрынның жидектері, қүлпынай, қызьш бүрыш, қөк пияз, қырыккабат, кызанақ және баска жемес-жидектер С 18 витаминінң көздері больш саналады. С витамині тұрақты емес, ауа қатысында, қыздырғанда тез ыдырайды. Ашытқанда, тоңазытқанда ол салыстырмалы түрде ұзақ сақталады. D витамині (кальциферол) калций мен фосфор алмасуына, ең алдымен кальцийдің сүйекте қалыпты жиналуын камтамасыз етуге қатысады. D витаминінің жетіспеуінен бала организмі рахит ауруына үшырауы мүмкін. D витаминінің кезі болып негізінен жануар текті өнімдер: балық майы,сары май, жүмыртқаның сары уызы, езілген бауыр және т.б.болып табылады. D витаминінің көптігі де адам организмін уландырады. Бүл кезде адамньщ делебесі қозып, ашушаң болады. D витаминінің күн сәулесінің әсерінен организмде D b D 2 витаминдеріне айналатын провитаминдері бар. Е витамині (токоферол) көбею факторы деп аталады. Ол шырғанақ, жүгері, соя майларында, бидай, арпа, карабидай дәндерінің үрығында болады. ІГлиггамйю'(филлохинон) қан үю процессінде маңызды орын алады. Ол орамжапырақта, асқабақта, қалақайда көп болады. Жоғарыда қарастырылған негізгі тағамдык заттардан басқа тамаң өнімінде органикалық қышкылдар, эфир майлары, гликозидтер, алкалоидтар, илік, бояғыш заттар, фитонцидтер, экстактивті, пектин заттары болады. жүктеу/скачать 2,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|