Қ. Күзембаев, Т. Құлажанов Г. Күзембаева Азық-түлік өнімдерін тану

0,5%- май және шамамен 19-20%- белок болады. Май мөлшері аз болғанымен 
де еті нәзік, шырьшды, сәл тәтгі жағымды дәмі бар. 
Нототениттер түқымдасына нотитениттер жатады. 
Ноготениттер — теңіз түбінде тіршілік ететін балықтар тобы, олар тек 
Онтүстік Американың жағаяауындағы Антарктида жағалауы және ағынсыз 
суларды мекендейді. Ең кұндысы - мөрмөр нототениясы —- ірі балық (салмағы 
5—6 кг). Әдетте түсі көкшіл немесе жасыл-ақ болады. Еті ақ, жұмсақ, хош 
иісті, майлы (8-16%), майда сүйексіз. Бұл балықтан алынатын балык өнімдері 
мен ыстык ысталған бальщ өнімдері деликатес больш саналады. 
Аталған бальщтардан басқа кәсішік маңызға мероу, тас алабұғасы 
(серран түқымдасы), зубатка (зубатка тұкымдасы), мұз балық (асыл тұқымды 
балық), теңіз тілдері (теңіз тілдерінің тұкымдасы), марлин (желкен тұқымдасы), 
көмір балық (анапломид тұқымдасы) және т.б. жатады. 
Зубатка—теңіздің терең жерлерінде тірпіі-лік ететін балық. Ол иегізінен 
Атлант мұхиты мен Тынық мүхиттың солтүстік бөлігін мекендейді. Салмағы 
500 грамнан 15 килограмға дейін. Теңбіл зубатканьщ еті дәмді болады (оны 
Баренц пен Ақ теңіздерінен аулайды). Еті ақ, нығыз болып келеді. Оньщ етін 
аздап оірке суы қуйылған тұзды суға қайнату керек. Сондай-ақ зубатканы 
бүқтыруға да, қуыруға да болады. , 
Көмір балық (Угольная рыба)— теңіз балығы, Қиыр
ІПы
ғыстың солтүстік 
теніздерінде тіршілік етеді. Тұркы ұзыншак, көлденең; дөңгелек, ал жоны мен 
бүйірі қоңыр (қара деуге болады) түсі (аты содан шыккан). Судьщ терең 
жерлерінен ауланады, салмағы 1—2 кг, кейде 10 кг-ға жетеді. Еті ақ, семіз, ұсақ 
қылтанағы болмайды, өте дөмді, одан әр түрлі балык тағамын жасауға болады 
Марлиндер — теңізде өседі. Олар тропикалық және субтропикалык 
суларда мекендейді. Марлиндердін қара, ақ, ақніыл және теңбіл түрлері 
кездеседі. Олардың тұмсығы семсерге ұқсап, алға шығып тұрады. Салмағы 130 
грамнан 180 грамга дейін болады. Оньщ еті тьгғыз, майсыз және талшьгқты 
болып келеді. Марлиндердін етінен көбінесе консерв дайындайды. 
ПІаш
құйрыкты тұкымдасқа қылыш-балық жатады. Қьшыш-бальгқ (Сабля-
рыба)- теңізде өседі. Оньщ бір-біріне ұқсас екі түрін Атлант және Тынық 
мүхиттарының субтропикалык суларынан аулайды. Қыльіш-балықтың тұрқы 
үзын, бүйірі шығыңқы, қылыш тәрізді, қабыршағы жоК. Арқа қанатшасы 
үзындығы бойына созылған. Денесінің түсі жылтыр. салмағы 700 грамнан 1 кг. 
Әдетте қылыш-балықты сауда орындарына басын кесіп жібереді. Оны 
тазартқан кезде еті аздап үгіледі. Еті дәмді, жағымды консистенциялы, 
түздалған түрінде сардина дәміне үқсас. Ыстық қақтауға, түздауға 
қолданылады. Қүрамында 73-78%-ылғал, 1-8%-май, 18-19%-белок болады. 
Кефаль балыктары негізінен Азов, Қара, Каспий және Жапон теңіздерінде 
кездеседі. Оньщ салмағы 5 килограмға дейін болады, бірақ негізінен салмағы 
200 грамнан 800 грамға дейін балықтар ауланады. Азов, Қара теңіздің ірі 
кефальдарынан шарбы уылдырығын дайындауға болады 
Каспий кефалі Қара теңіз кефаліне қарағанда тез өседі, бірақ еті қаттылау және 
дәмі де төмендеу болады.
Ірілігі бойынша: ірі - 35 см
артық, орташа - 18-ден 
' 335 

35 см дейін, ұсақ- 18 см дейін болады. Жапон текізінен ауланатьш кефаль 
пелингас деп аталады. 
Кефаль еті нығыз, майлы жөне дәмді. Кефаль саудаға балғьш, түздалған, 
ысталған, қақталған түрде және консерві жасалып түседі. 

жүктеу/скачать 2,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: