Ң о в о л гт л с а ры повестер мен әҢгімелер ьжазушы баспасы



Pdf көрінісі
бет14/49
Дата21.05.2024
өлшемі11,82 Mb.
#202678
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   49
*
деп бекіне түсті.
Бір күні, ораң науңанының қарсаңында ол егістікті 
аралап, біраз тамашалаған-ды, со жылы астың айтар- 
лыңтай-аң бітік шыңңан еді: масаң дегенің бірінен бірі 
өтіп, ңауызыиа симай тырсылдап тұрған-ды. Соны кө- 
ріп келе жатып, Танабай кенет... баяғыда ашынған Ңұ- 
лыбайдың өз-өзінен өршеленө аласұрып, бидай сабақта- 
рын тамырымен жұлып, таптап, езгілеп көткөн жеріне 
тап болды. Төңірек тұтасқан бітік егін, тек сол бір жвр 
ғана сүзіскен бұқалардың аяғының астында қалғандай 
жапырылып, езіліп, тапталып, қурап, бидай орнына ои- 
дайық шығып, ойран-асыр боп қалыпты. Мұны көргендв 
Танабай ат басын кілт тежөді.
— Ө, сұрқия-ай! — деді ашу қысқандықтан тістене 
күбірлеп.— Колхоз егініне ңол тигізугө дөтінің барга-
122


нын... Демек, сен нағыз кулак екенсің ғой. Одан басқа 
кімсің енді...
Сол жерге ол аттан түспестен, үн-түнсіз, сазарған 
күйі, жанарына ңою мұң ұялап ұзаң тұрды да, шорт 
бұрылып, артына ңайрылмастан тартып кетті. Сонан 
астың орылып, егістік орны мал тұяғымен тапталып 
тегістеліп кеткеншө, ол өлгі бір ңырсың шалған жерді 
көруден ңашқақтап жүрді; орайы келсе, айналып өту- 
ші еді.
Сонда Танабайды жаңтаған адам аз еді. Көбі кінә- 
лады: «Құдай мұндай ініден саңта. Мұндай туысңан- 
ның барынан жоғы! > — десті. Баз біреулер мұны Тана- 
байдың көзіне шұңып тұрып айтты да. Иә, анығын айт- 
ңанда, сол кезде жұрт одан безіңкіреп қалды. Ашық- 
тан-ашық болмаса да, оны басшылыңңа сайлаудан бас 
тарта бастады. Сөйтіп, бірте-бірте Танабай белсенділік- 
тен шеттеп шыға берді. Ол сонда да өзінің әрекетін жөя 
санады: кулактар колхоз мүлкін өртеп, кісі өлтіріп 
жатты, ең бастысы колхоздың ісі оңала бастады, жыл- 
дан-жылға көтеріле берді. Өмір мүлде өзгерді. Жоң, әл- 
бетте, Танабайдың кезіндегі қаталдығы зая кеткен жоқ.
Танабай сол өткен күндерді бүге-шігесіне дейін есінв 
алды. Колхоз жаңадан күш алып келе жатңан сол бір 
таңғажайып дәуренде Танабайдың бүкіл өмірі қалыд 
ңойған сияқты көрінеді. Ол тағы да сол дәуреннің «қы- 
8ыл орамалды екпінді ңыз» туралы елеңін есінө алды, 
колхоздың тұңғыш машинасын, сол машина үстінде өзі 
ңолына қызыл жалау ұстап тұрғанын көз алдына елес- 
тетті.
Танабай түн баласы қора ішінде түртінектеп, жұмы- 
сын атңара жүріп, азабы ащы ойлардан арыла алмады. 
Оу, сөйткен колхоз ңазір неге кирелеңдеп қалды? Әлдө 
қателесіп, басқа жолға, бұрыс жолға түсіп кеттік пе? 
Жоң, олай болуға тиісті емес, мүмкін емес! Жол — дұ- 
рыс жол. Оу, онда не болды? Адасып қалдық па? Жол- 
дан шығып кеттік пе? Бұл өзі қай уаңытта, қалайша 
басталды? Жарысты алыңыз. Міндөттемеңді жазып 
алады. Сонымен аллауахкпар, халің ңалай не болып, 
не ңойып жатыр, дөп жан баласы сұрамайды-ау. Бұрын 
ғой қызыл таңта, ңара тақта деген болар еді. Күнде 
жұрт ңызылкеңірдек болып, ңызыл тақтаға кімді жазу 
керек, ңара таңтаға кімді жазу керек деп айтысар еді- 
ай келіп. Ал, мұның өзі жұртқа ңатты өсер ететін. Енді 
ғой мұның бәрі өткен, ескірген төсіл деседі. Ау, сонда 
жаңасы ңайсы? Желбуаз сөздер мен құрғақ уәделер. Іс
129


жүзінде түк те жоң. Неге бұлай? Осының бәріне кім кі- 
нәлі, кімді айыптарсың?
Танабай ойлай-ойлай, ой түбіне жете алмай шарша- 
ды. Енді бір енжарлың, сансыраған самарқаулық бо- 
йын билеп барады. Жұмысы өнбейді. Басы мең-зең. 
¥йңысы келеді. Жас саңманшы әйелдің қабырғаға сү- 
йеніп тұрғанын көрді. Әлгі әйелдің қызарып кеткен 
көздерінің ңайта-ңайта жұмыла бергенін, оның ұйңы- 
мен ңалай арпалысңаны аңырында тізесі бүгіліп жыл- 
жып барып, бүк түсіп отырып ңалып, ұйыңтап кеткенін 
көрді. Оны оятңан жоң. Өзі де ңабырғаға сүйеніп тұ- 
рып, тізелері баяу бүгіліп, аңырын шөгіп бара жатты. 
Иығынан зіл ңаратас болып басып алған ұйқыға істер 
еш амалы ңалмап еді...
Біреудің тұншыға айңайлаған даусы мен әлдененің 
гүрс еткен дыбысынан оянып кетті. Үріккен ңойлар то- 
пырлап Танабайдың аяғын таптап барады. Не болып 
қалғанын біле алмай орнынан атып тұрды. ¥йқылы-ояу 
ңалпында түкке түсінсе бұйырмасын.
— Танабай, Танабай, ңұтңар,— деген даусы шыңты 
Жайдардың.
Саңманшылар оған жүгіріп жеткенше, соңдарынан 
Танабай да келді. Ңараса, әйелін төбеден құлаған бел 
ағаш басып қалыпты. Бел ағаштың бір басы мүжілген 
дуалдан тайып кетіпті де, шіріген төбенің салмағымен 
ңұлап түсіпті. Ұйқысы табанда ашылды.
— Жайдар! — деп даусы ңатты шығып кетті. Жал- 
мажан бел ағаштың астына иығын тығып жіберіп, жұл- 
ңа көтерді.
Жайдар сүйретіліп шыңты, тек ыңңылдай береді. 
Өйелдер ойбайлап, Жайдардың үсті-басын сипалап ко- 
pin жатыр. Танабай оларды кимелеп келіп, ңорыққан- 
нан есі кетіп, қолы қалшылдап әйелінің күпәйкесін 
ішінен тінткілеп қарай бастады:
— Не боп ңалды? Нө?
— Ой, белім! БелімІ
— Ңатты тиді ме? КәнеІ — Танабай дереу плащын 
шешіп жергө төсеп, Жайдарды үстінө салды да, үшеу- 
леп көтеріп, қорадан алып шыңты.
Палаткаға барған соң тағы сипалап қарады. Сырт- 
тан қарағанда үлкен жарақат жоқ сияқты. Біраң қатты 
соңңан. Ңозғала алмайды.
Жайдар жылап жіберді.
— Енді кәйтөсіңдер? Осындай ңиын кездө жатып 
ңалғаным, а? Енді көйтесіңдөр?
124


«О, құдай! — деді ішінен Танабай.— Тірі ңалғанына 
қуансашы. Мұны қара! Құрысын жұмысы ңұрығыр, 
қурап ңалсын! О, байғұсым, сен тірі қалсаң, болды...»
Ол Жайдарды басынан сипады.
— О не дегенің, Жайдар, жылама! Сен тұрып кет- 
сең болғаны. Ңалған тіршілікті ңойшы сол, өлмеспіз...
Енді-енді естерін жиып, бәрі жабылып Жайдарды 
жұбата бастады. Жаңсы сөз — жарым ырыс, содан да 
Жайдардың жаны жай тапқандай болды. Көзінен жасы 
ағып жатып күлімсіреді.
— Мейлі, ғой. Тек маған ренжи көрмеңдер, осылай 
болды. Көп жатпаспын. Бір-екі күннен кейін тұрып ке- 
термін, көрерсіңдер.
Әйелдер оған төсек салып, от жаңты. Танабай болса 
бір жаманшылыңтан аман қалғанына әлі сенер-сенбес, 
ңайтадан қораға беттеді.
Үлпілдек қар жамылып, ақңа бөленіп таң да атты. 
Танабай ңорадан бел ағаш басып қалған бір ңойды 
тауып алды. Әлгінде сасңалаңтап жүріп байқамапты да. 
Өліп ңалған енесінің емшегін, ңозысы түртінектеп жа- 
тыр. Мына көріністен Танабайдың аза бойы қаза тұр- 
ды. Содан соң өйелінің тірі ңалғанына бұрынғыдан да 
қатты ңуанды. Жетім ңалған қозыны қолтығына қыс- 
ты да телитін ңой іздей бастады. Содан соң бел ағаштың 
астына тіреу ңойып, қабырғаны сырыңпен сүйеп тұрып, 
Жайдар қалай боп жатыр екен, барып көрейінші деген 
ой көкейінен кетпеді.
Далаға шыға келгенде, анадайда қардың үстімен 
ңаңғып келе жатңан бір отар ңойды көрді? Әлдекім әлгі 
отарды бері ңарай айдап келеді. Бұл неғылған отар? Бе- 
рі ңарай айдап келе жатқаны ңалай? Ау, бөтен ңойлар 
араласып кетеді ғой, дені дұрыс па? Неғып адасып жүр- 
ген адам өзі, деп Танабай мына жұмбақ, шопанның ал- 
дынан шықты.
Жақындап келсе, кәдімгі Бектай.
— Әй, Бектай, сенбісің, ей?
Бектай үндемейді. Tic жармастан отарды айдап кв- 
лед!, ңойларды жонарңадан таяқпен ңұлаштап ұрып кв- 
лед!. «Буаз малды сонша тоңпаңтағаны несі»! деп Тана­
бай шыдай алмай тұр.
— Ау, ңайдан жүрсің? Ңайда барасың? Аман- 
сың ба?!
— Қайдан келе жатңанымды сұрама. Ңайда келв 
жатңанымды өзің көріп тұрсың.— Бектай белін жіппен 
ңысып буып алыпты, ңолғабын плащының омырауын*
І21


сұғып қойыпты. Танабайға жаңындап келді. Біреуді 
ұратын адамша таяғын арт жагына ұстап алып, бірне- 
ше адым таяп келіп тоңтады, сөлемдөскен де жоқ. Ыза- 
лана бір тукіріп, ңарға түскен түкірігін нығарлай тап- 
тап тастады. Басын шұғыл көтеріп алды. Қарайып ке- 
тіпті. Әдемі жүзіне желімдеп жапсырып ңойғандай 
саңал-мұрт өскен. Сілеусін көздері ңабағының астынан 
ызғар шаша, ызалана ңарайды. Тағы бір түкіріп таста­
ды да таяңты ңолы ңарыса ңысып тұрып, ңойға қарай 
сілтеп кеп қалды.
— Ал, санап алсаң да, санамасаң да өз еркің. Үш 
жүз сексен бес бас.
— Жол болсын?
— Кетемін.
— Кетемінің ңалай? Ңайда?
— Бас ауған жақңа.
— Ал, маған неғыл дейсің сонда?
— Неғыл деуші ем. Сен мені ңамңорлыққа алған- 
сың.
— Сонда көйт дейсің? Тоңта, тоқта, сен не деп тур- 
сын;? Қайда кетпекшісің? Бектайдың пиғылын Танабай 
енді ғана түсінді. Басына лық етіп қан теуіп, тынысы 
тарылды. Ңалайша? — деді ол абыржып.
— Солайша. Жетеді, кеңірдектеп болдым өбден. 
Зықым шыңты мұндай өмірден.
— Ау, сен, шырағым, не айтып тұрғаныңды түсіне- 
сің бе өзің? Ау, бүгін-ертең мына ңойларың ңоздайын 
деп тұр ғой! Сөйтугө дө бола ма екен?
— Болады! Рас, бізгө осылай қарауға болады екен, 
бізге де осылай істөугө болады. ҢошІ — Бектай таяңты 
басынан асыра айналдырып-айналдырып, бар күшімен 
аулақңа лаңтырып кеп жіберді де кете барды.
Танабай тілі байланып ңалшиды да ңалды. Аузына 
сөз түспеді. Бектай артына бұрылып та ңарамады.
— Оу, ойлан, Бектай! — Танабай соңынан жүгір- 
ді.— Балалық істемө. Ойлашы өзің, дұрыс па осың! Оу, 
естимісің?
— Мазалама! — Бөктай кілт бұрылды.— Ойлансаң, 
сен ойлан. Мен жұрт ңатарлы өмір сүргім келеді. Бас- 
қалардан сорлы емеспін. Мен дө ңалада жұмыс істеп, 
айлық ала аламын. Мен негө мына қой соңында сорлап 
өтуге тиіспін? Жөм-шөпсіз, қорасыз, баспанаеыз. Ма­
залама! Бар, жанталасып, садыраға батып кет. Қарашы 
өзің, кімгө ұңсайсың, өзіцнің дө адам көйпің ңалмаған. 
Асыңпа, арам ңатасың осы жерде. Ол аз саған. Тағы да
126


жұртңа үндеу тастайсың. Басқаларды да өз қатарыңа 
тартңың көледі. Атаңның басы! Жетер енді! — Мұрты 
бұзылмаған аппақ ңарды аршындай басып жүре берді, 
ізі ілездө қарайып суға толып ңалып жатты...
— Бектай, тыңдашы мені! — Танабай оны тағы да 
қуып жетті.— Мен саған бөрін түсіндіріп берейін.
— Бар, басңа біреуге түсіндір. Аңымаң адамды ізде!
— Тоқта, Бектай. Сөйлеселік.
Бектай тыңдағысы келмей жүре берді.
— Сотңа көтесің, бала!
— Бүйтіп жүргенше, сотңа кеткеннің өзі жаңсы! — 
деп арс етті Бектай, қайтып артына бұрылмады.
— Ңашқынсың сен! Дезертир!
Бектай кете барды.
— Сен сияңтыларды майданда атып тастайды!
Бектай кете барды.
— Тоқта деймін! — Танабай оны ңуып жетіп, жеңі- 
нен тартып ңалды.
Бектай жеңін жұлңып ңалып, жүре берді.
— Жоң, жібермеймін, кетуге правоң жоң! — Тана­
бай оның иығынан жұлңып ұстай бергенІ сол еді, аң 
шоқылар аспанға секең ете қалды да, көзінің алды қа- 
рауытып жүрө берді. Иектің астынан сарт өтіп тиген 
жұдырыңтан жерге ңалай ұшып түскенін өзі де білмөй 
қалды.
Дьщылдаған басын көтеріп алып ңараса, Бектай 
бөктерден асып көрінбей кеткен екен.
Оның ооңынан ңарайып жалғыз із ғана тізіліп 
жатты.
— Ңұрыды-ау, байғұс бала, ңұрыды-ау,— деп Тана­
бай екі ңблымен жер тіреп, орнынан ыңырана көтеріл- 
ді. Алаңанына қар аралас батпаң жұңқан.
Тұрып, демін алды. Бектайдың отарын жинап алып, 
ілбіп басып қораға ңарай айдай берді.
17
Екі салт атты айылдан шығып, тауға қарай бет ал­
ды. Біреуі сары ат, біреуі торы ат мінген. Аттарының 
құйрықтарын түйіп тастағандарына қарағанда жол 
ұзақ көрінеді. Тұяң тиген жердің балшығы шашырап, 
ңар аралас батпақ қорңылдап қалып жатыр.
127


Тізгіні қысқа Гүлсары арындай басып келеді. Иесі 
үйінде ауырып жатңанда жорға байлауда тұрып шиыр- 
шың атып қалса керек. Біраң қазір оның үстінде өзінің 
иесі емес, басңа біреу келе жатыр. Кигені былғары паль­
то, оның сыртынан брезент плащ. Плащтың түймелері 
салынбаған. Киімі бону мен резинка сасиды. Ңатарын- 
да Шора басңа ат мініп келе жатыр. Ауданнан келген 
кісіні сыйлап, жорғаны мінгізгені ғой. Гүлсары үшін 
кім мінсе ол мінсін — бәрібір. Оны үйірінен, тұңғыш 
иесінен зорлап айырғалы бері көп адам мінді. Кімнің 
таңымы тимеді: жаңсы да, жаман да мінді. Ердө түзу 
отыратыны да, отыра алмайтыны да мінді. Әулекілер- 
дің де қолына түсті. Атқа мінсе аңиланып кетеді-ақ 
аңымаңтар! Ондай өумесерлер ңұйындатып шауып келе 
жатып, ауыздықты шорт тартып қалып, аттың езуін 
жыртып жібере жаздап, аспанға ңарғытады, тағы да 
ңұйғыта шаба жөнеліп, қайтадан ңалт тоңтатады. Жор- 
га мінгенімді жұрт көрсін деп істемеген сораңылығы 
қалмайды. Гүлсары бәріне де көндіккен. Тек әйтеуір ат- 
ңорада ңаңтарулы тұрмаса болды оған. Шабысңа деген 
құмарлығы әлі басылмаған: шаба берсе, сау жорғаға 
салып шаба берсе, шаба берсе болғаны. Үстінде кім ке­
ле жатады, оған бәрібір. Ал үстіндегі адамға қандай ат- 
ңа мінгені бөрібір емес, бірақ. Сары жорғаны мінгізген 
екен, демек бұл сыйлы әрі десе ңорқынышты адам бол­
таны. Гүлсары өзі де алапат, сұлу-ау, сорлы. Мініске дө 
жайлы, бір жасап ңалғандайсың.
Бұл жолы Гүлсарының үстінде колхозға уәкіл боп 
жіберілген аудандың прокурор келе жатты. Оның жа- 
нына колхоздың парторгі ілесті. Бұ да болса сыйлаға- 
ны. Парторг үндемейді, ңорықса керек: ңой қоздату 
науқаны нашар өтіп жатыр. Өте нашар. Үндемесе үнде- 
месін. Қорықса қорқа берсін. Жалпаңдап қысыр әңгі- 
мемен ңыстырыла бермей, үлкөн дәрежелі қызметкер- 
дің алдында именіп тұрғаны керек. Онсыз тәртіп бола 
ма. Кейбіреулер өзіне бағынышты адамдармен тең кісі- 
ше сөйлөсіп жүреді де, кейіннен сол ңол астындағылар- 
дан таяң жегенде жүндей түтіледі. Мансап деген үлкен 
де жауапты дәреже, көрінген адам көтере бермеііді.
Сегізбаев өзіншө осылай ойлап, жорғаның ясүрісінө 
сай теңселіп келе жатты. Шопандардың жұмысын тек- 
серугө шыққан уөкіл ондағы істің мөз емес екенін біле- 
ді, бірақ көңіл күйі ңазір лсаман емес. Қыс пен кэктем
128


ңаңтығысып ңалды да, бірін бірі жеңе алмай іұр. Бұл 
ңаңтығыстан мал сорлап, төл қырылып, көтерем сау- 
льщтар арам ңатып жатыр, оған ара тұрар амал жоң. 
Жылда осы ғой. Мұны бәрі де біледі. Бірақ, оны уәкіл 
етіп жіберген соң іс тындырып, әйтеуір біреуді жауапңа 
тартуы керек ңой. Жан дүниесінің ңылует бір түкпірле- 
рінде ауданда мал неғұрлым көп қырылса, соғұрлым 
маған тиімді-ау, деген бір арам ой жыбырлап жатты. 
Сайып келгенде мал шаруашылығының жағдайына 
жауап беретін ол емес. Ол бар болғаны аудандың про­
курор және аудандың партия комитетінің бюро мүшесі. 
Жауап беретін — бірінші секретарь. Өзі бұл ауданға 
жаңадан келген, тартсын сол тауңыметін. Ал, Сегізбаев 
болса тамашасына қарап отырады. Жоғарыдағылар да 
көрсін, секретарьды ңалыстан жіберіп ңателеспеді ме 
екен өздері. Секретарь сайларда жоғарыдағылардың 
оны көзге ілмей кеткеніне Сегізбаевтың іші ңатты 
ашыды. Прокурор боп отырғанына көп жыл болды, 
қандай ңабілеті барын танытқан-аң сияңты. Ештеңе ет- 
пес, дос-жарандары бар, шүкір, оңтайы келгенде ңолдап 
жіберер. Партия қызметіне ауысатын мезгіл жетті-аң, 
әйтпесе прокурорлың тұғырда көп отырыңқырап қал- 
ды... Ал, мына сары жорға жарайды-аң. Батпақты да, 
лайсаңды да сөз демей, кең дүниені кемедей қаң жарып 
келеді. Ана парторгтың астындағы ат ақ сорпа боп қал- 
ды, жорғаның құлағының түбі енді-енді ғана жіпсиін 
деді...
Шора да ой үстінде. Реңі өте сының-аң. Әжім айғыз- 
даған беті сарғайып, көзі ішіне кіріп шүңірейіп кеткен. 
Жүрек ауруынан азап шеккелі ңашан. Жыл өткен са- 
йын бірте-бірте нашарлап барады. Уайым да бір жағы- 
нан жегідей жейді. Танабайдың айтңаны дұрыс боп 
шыңты. Бастың бір айңай-шудың адамы екен, бірақ 
онысымен іс бітпейді. Көбінесе ауданда жүреді, әйтеуір 
сондағы жұмысы таусылмайды-аң. Оның мәселесін пар­
тия жиналысында ңарау керек еді, біраң аудандағылар 
аялдай тұр дейді. Несіне аялдайды? Алданов өзі сұра- 
нып кетпекші деген өсек шығып жүр, бәлкім сондыңтан 
аялдайтын шығар? Кетсе кетсе екен. Шораның да кете- 
тін уақыты жетті. Енді одан не пай да? Ауру дан бір 
айыңпайды. Каникулге келгенде Самансұр да айтты: 
босан жұмыстан деп. Босануын босанарсьщ-ау, ардан 
қайтіп аттарсың? Самансұр аңымаң жігіт емес, барлың 
мәселені ңазір әкесінен артың біледі. Шаруашылықты 
қалай жүргізу жөнінде ұдайы айтып отырады. Ңазір
б — 1 6 9 Э
129


оларды ғылыми тұрғыдан оқытып, жақсы білім беріп 
жатса керек. Кім біледі, келе-келе шаруашыльщ сол 
ғылым жүзінде жүргізіліп түзелер де. Біраң, оны ПІора 
көре ме, көрмей ме, екі талай. Осы бір қапалы халдің 
шырғалаңынан шыға алмас-ау. Жұмыстан кеткенімен, 
жұрттың көкейінен ңалай ңашып ңұтыларсың, ар алды- 
нан қалай тайқып шығарсың. Ел-жұрт не дейді? Жұрт- 
ты емексітіп уөдені беріп-беріп аңырында колхозды ңа- 
рызға белшесінен батырып, өзі демалысқа қашып ке- 
туін ңарашы демей ме? Жоң, оған демалыс жоң, аңыры- 
на дейін шыдап бағады да не де болса. Не бопты, заман 
осылайша кете бермес, келер колхозға да көмек. Тек 
тезірек келсе екен. Тек мына прокурор сияқтылар емес, 
нағыз көмекшілер келсе екен. Шаруашылықты күйзелт- 
кендерің үшін соттаймыз дейді! Ал, сотта! Бопсалаумен 
жұмысты жөндей алмассың. Түнеруін ңарашы тура бір 
ана таудың ішіндө кілең ңылмыстылар тұратындай, 
колхоз үшін жалғыз өзінің жаны ауыратындай... Өтірік 
өзеурегені болмаса, нағыз «өлмесең оба ңап, жатңаның- 
нан тұрма» дейтіннің өзі ғой. Бірақ сен сондайсың деп 
қайтіп айтарсың.
18
Асқар таулар мұнар-мұнар. Төбесіне күн түспей, өк- 
пелеген алыптардай аспаннан түксие қарап тұр. Әрі- 
сөрі көктем. Ызғар, айнала іш-құса буалдыр.
Ашың-тесік ңорада Танабайдың соры ңайнап жат- 
ты. Бір жағынан ызғырың, бір жағынан күлімсі сасың 
иіс. Бірден бірнеше ңой төлдеп қоя берген кезде, қозы- 
ларды қайда ңоярға жер таппай тарығасың. Шашыңды 
жұлып жыласаң да жылы жер таба алмайсың. Азан- 
ңазан, у-шу маңыраған, бірін-бірі кимелеген қойлар. 
Аштықтан ауыздарын арандай ашады, шыбындай қы- 
рылады. Жығылғанның үстіне жұдырың деп, белінен 
мертігіп өйелінің жатысы анау. Тұрмақшы болып тал- 
пынып еді, біраң белін жаза алмады. Енді не болсаң, о 
бол, деді ызаланған Танабай, бұдан артыққа шыдай 
алатын халім жоң.
Ойынан жатса-тұрса Бектай шықпайды, оған деген 
амалсыз ашу-ыза Танабайды буындырып барады. Ке- 
тіп ңалды деп ңиналмайды, кетпесе кетпентау асып көт- 
сін, бөтен ұяға жұмыртқалап кеткен көкек ңұсап ота- 
рын маған тастап кетті деп қынжылмайды — алда-жал- 
да колхоз біреуді жіберер де отарды бөліп алар, оны 
қойшы. Танабай Бектайға бетінен оты шыгатындай етіп
1 30


ұялта жауап бере алмағандығына ызаланды. Өз жаны- 
нан түңілетіндей етіп, сөзін өткізе алмады да. Сарауыз 
балапан! Боңмұрын! Ал, Танабай, бүкіл өмірін колхоз 
ісіне арнаған ңарт коммунист, әлгі боқмұрынға жөндеп 
жауап беруге аузына сөз түспей қалды. ПІопанның тая- 
ғын лаңтырып тастады да, кете барды, боқмұрын. Осы- 
лай болады деп үш ұйыңтаса Танабайдың түсіне кірген 
бе? Өзінің ңасиетті ісін біреу мазаң ңылар, деп ойына 
келіп пе еді, сірә оның?
«Жетті!» — деп тияды ол өзін өлгі ойдан, артынша 
қайтадан түпсіз тұңғиыққа кетеді.
Міне, тағы бір саулың ңоздады, егіз тапты, ңозыла- 
ры өп-әдемі. Біраң ңайда ңояды оларды? Енесінің ем- 
шегі шандыр боп қалыпты, қайдан сүт болсын! Ендеше 
бұл егіз қозы да өледі! Ой, сұмдьщ-ай, сұмдың-ай! Әне, 
жатыр өне жаңадан серейіп ңатып қалғандары. Тана­
бай өлімтіктерді жинап алып, шығарып тастайын деп 
бара жатыр еді, ентігіп қызы жүгіріп кірді.
— Әке, бізге ңарай бастықтар келе жатыр.
— Келе берсін,— деп күңк етті Танабай.— Бар, ше- 
шеңе ңара.
Қорадан шыңңанда Танабай ңос салт аттыны көрді. 
«Оһо, Гүлсары ғой!» деп ңуанып ңалды. Кеудедегі ескі 
көңіл оты жалт етті.— Сені көрмегелі қай заман! Ңарай 
гөр өзін, жүрісінен әлі танбаған! 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   49




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет