1 Дәріс. Теңіздік геодезияның мақсаттары. Теңіздегі геодезиялық жұмыстардың ерекшелігі
Лекция № 8. Радиотолқындардың таралу теориясы элементтері
жүктеу/скачать 244,95 Kb.
|
Морская геодезия УМКД
| Лекция № 8. Радиотолқындардың таралу теориясы элементтері.
Қажетті шарты координаттарын анықтау кезінде кеменің көмек РГЖ және РНЖ туралы ақпараттың болуы өзара жағдайы базистік және жылжымалы станциялар болып табылады. Мұндай ақпаратты материалдық тасымалдаушы анықтамалық станциялар мен кеме арасындағы байланыс трассалары бойымен тарайтын радио толқындар болып табылады. Радиотолқындар шартты электромагниттік тербелістер деп аталады, Радиоволнами условно называют электромагнитные колебания, толқын ұзындығы 100 000 м ден 0,1 мм дейін, тербеліс жиіліктер сәйкес З-103 -ден 3-1012 Гц дейін келеді.[9]. Байланыс желілері арқылы өтіп, радиотолқындар олардың кескіндер бұрмалайтын, радио сигналдарды таралу жылдамдығы, бағыты мен траекториясын өзгерту үшін, олардың құрылған электромагниттік өріс амплитудасының өзгеруіне көрінетін сыртқы ортамен, әсер етеді. Оның траекториясы және сипаттамалары жинақталатын саласындағы ауытқуларының параметрлер бойынша орта әсер ету дәрежесі пайдаланылатын радиотолқындар ұзындығы едәуір дәрежеде байланыстыОсыған байланысты, байланыс желілерінің жатқан физикалық процестерді, маршрут таңдау моделін талдау ыңғайлы болу үшін, іс жүзінде барлық сымсыз құрылғылар және радио жүйелерін техникалық сипаттамаларын есептеу жоталары болып бөлінеді. Кесте. 2 бойынша 1959 жылы Халықаралық радио Консультативтік комитетінің (ХРКК) қабылдаған, жиіліктер белдеулерін жоталары мен ассортименті бойынша радиотолқындар ұзындығы жіктелуін көрсетеді. РГЖ және РНЖ сенімділігі, геометриялық параметрлерін, ауқымын және басқа да техникалық сипаттамаларын өлшеу дәлдігі негізінен радио пайдаланылатын толқындар және көбею ауқымын әдісін таралу ерекшеліктерін айқындалады. Кең таралған жолмен еркін тікелей немесе жерді таралатын толқындар немесе жерүсті, тропосфералық және ионосфералық немесе кеңістіктік ажыратылады. Радиотолқындар деп еркін немесе тікелей тарату аталады. Кез келген кедергілерді еркін тікелей маршруттар бойымен еркін кеңістікте немесе біртекті және изотропты ақпарат құралдарында таралады. Бірінші жақындаған біртекті изотропты ортада қасиеттері ғарыш кеңістігі жатқызылған, сондықтан оған толқындардың таралу бос орын сияқты жүреді деп есептейтін боламыз. Байланыс желілерінің бойымен таралатын тікелей толқындар қамтуы, атмосфераның әсерінен тарату жылдамдығы мен траекториясын елемеу болады, ондай жағдайларда біз «Ғарыш-Жер»,«Жер-Ғарыш» қарастырамыз (сур.4). РГЖ ж/е РНЖ жұмыстарының принциптерін қарағанда көп қызығушылық сызықтық желі болып келеді, өйткені сәулелену және қабылдау пункттері бетіне жақын орналасқан. Мұндай жағдайларда насихаттау жартылай жер бетінің жақын және оның пішіні (қисықтық), сондай-ақ, кең таралған орта гетерогенді және анизотропиялық, яғни атмосфера әсер етеді. Жер базалық жартылай бетінің болуы радиотолқындар құрылымы мен сіңіру бұрмалауға туғызады және сфералық беті - байланысты дифракциялық құбылысқа олардың траекториясының қисықтығы әсер етеді. Радиотолқындар Жер бетіндегі маңында және ішінара байланысты оның солтүстігінде дифракциялық жер деп аталатын құбылыс, немесе үсті үшін таралатын. 5-суретте дифратолқындардың траекториясы, сызба суреттер тұтас сызық арқылы көрсетіледі. Сур. 4 Сур. 5 Пунктирлі сызық, дифракция және сондықтан бастап радиаторлар орнату нүктесінде Жер бетіндегі үшін жанама бойымен таралатын емес, толқындардың жолын көрсетеді. Бұл толқын кедергілер мөлшері олардың ұзындығы пропорционал кезде дифракциялық құбылыс айтарлықтай орын алатын екені белгілі. 5-сурет, осындай кедергі үшін сфералық сегментінің биіктігі қарастырған жөн екенін көрсетеді. Қашықтықты дифракционды радиотолқындардың таралуы толқын ұзындығынан көптеу болып келетінін анықтау қиын емес. (Ең ұзын толқын ұзындығында) жер баурайында қашықтығы радиотолқындарды таратуға ең қолайлы жағдай 3000- 4000 км. Осы процестер туралы атмосфераның әсері радиотолқындар қабілетіне көрінген тропосферада немесе ионосферада біртекті шағылысқанға байланысты жерүсті станцияларының арасындағы байланысты желілерінің бойымен таралады. Тропосфера деп жер бетіне ең жақын қабат биіктігі 10-15км дейін. сыну көрсеткіші біртіндеп оның биіктігімен азаяды. Сонымен қатар, кейбір аудандарда ол метеорологиялық факторлардың әсерінен жинақталады, тропосферада жергілікті біртекті байланысты анамалиялар болып тұрады. Биіктігі тропосферада сыну көрсеткішінің өзгерісі, яғни, ол радио толқындарды таралу траекториясын қисықтық сыну құбылысына әкеледі. Тропосферада жергілікті біркелкі олардың шашырау көрінісін тудырады. Радиотолқындар, біркелкі тропосферада таралған, ірге жер бетінің рефракция үшін байланысы, тропосферада жергілікті біртекті шашырау және көрініс, тропосферлық деп аталады. (сур.6). Тропосферлық толқындардың ауқымды радиотолқындар таратуы қолайлы жағдайында 1000 км-ге дейін. Тропосферлық толқыны таратуы 10 м-ден қысқа болып табылады. Ионосфера атмосферада иондалған жоғарғы облысы деп аталады, биіктік ауқымы 60-10 000 км қашықтықта орналасқан. Бұл облыстағы газ атмосфера құрамына кіреді, иондалған ж/е шалаөткізгіш қоршаған ортаның құрамымен ие болып, радиотолқындарды қарсы қоя алады. Ионосфера және Жер беті радиотолқындар дәйекті бірнеше көрініс кез келген қашықтықта (Жер шкаласы бойынша) іс жүзінде тарату болады. Ионосфера, сондай-ақ олардың одан әрі радиотолқындар тарату мүмкіндігі әкеп біртекті болып табылмайтын шашырау радио толқын қоршаған ортаны болып табылады. Таралу қашықтығы ионосфералық толқындардың іс жүзінде шектелмеген. Ионосфералық толқын ұзынырақ 10 м қолданылуы мүмкін. Ионосфера бастап бір немесе бірнеше ойлар және оны шашырау тарату радио толқындар, ионосфералық немесе кеңістіктік деп аталады. жүктеу/скачать 244,95 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|