1. Экономикалық талдау түсінігі мен оның мәні, мақсаты

Абсолютті айырма тәсілі детерминді талдаудыі тек мультипликативті – аддитивті типті (у=(а-в)с және у=а(в-с)) үлгілерінде нәтижелік көрсеткіштің өсіміне факторлардың әсерін есептеу үшін қолданылады. Оның қолданылуы шектеулі болғанымен, ШҚТ-да кеңінен пайдаланылады.Оны қолдану кезінде факторлардың әсер ету деңгейі зерттеліп отырған фактор мәнінің абсолюттік өсімін үлгідегі оң жағында орналасқан фактордың базалық (жоспарлық) мәніне және үлгідегі сол жағында орналасқан факторлардың нақты (фактілі) мәніне көбейту арқылы есептелінеді.

ЖӨ-нің мультипликативті 4 факторлы үлгісі үшін есептеу алгоритімі келесідей:

ЖӨ=ЖС*К*Ұ*ОСӨ

ΔЖӨ_жс=ΔЖС*К₀*Ұ₀*ОСӨ₀=(+20)*200*8,0*2,5=+80000 млн тг

ΔЖӨк=ЖС₁*ΔК*Ұ₀*ОСӨ₀=120*(+8,33)*8,0*2,5=+20000 млн тг

ΔЖӨұ=ЖС₁*К₁*ΔҰ*ОСӨ₀=120*208,3*(-0,5)*2,5=-31250 млн тг

ΔЖӨ_осө=ЖС₁*К₁*Ұ₁*ΔОСӨ=120*208,3*7,5*(+0,7)=+131250 млн тг

Барлығы + 200000 млн тг

Осылайша, абсолюттік айырма тәсілімен тізбектеп қою тәсілінде алынғандай нәтижелер шықты.Мұндада жекелеген факторлар есебінен нәтижелік көреткіштің өсімінің алғебралық сомасы оның жалпы өсіміне тең болуын қадағалау қажет.

Осы тәсілмен мультипликативті-аддивті типті үлгідегі факторлардың алгоритімі де есептелінеді.Мысал ретінде, өнімді қткізуден тускен пайданың факторлық үлгісін алайық:

П=ӨӨК(Б-ӨзҚ)

Мұнда:П-өнімді өткізуден түскен пайда

ӨӨК-өнім өткізу көлемі

Б-өнім бірлігінің бағасы

ӨзҚ-өнім бірлігінің өзіндік құны

Пайда сомасының өсімі келесі факторлардың есебінен:

-Өнім өткізудің көлемі ΔП_өөк=ΔӨӨК(Б₀-ӨзҚ₀)

-Өткізу бағасы ΔП_б=ӨӨК₁*Б₀

-Өнімнің өзіндік құны ΔП_ӨзҚ=ӨӨК₁(-ΔӨзҚ)