3. Параллель сәулелер дифракциясы (Фраунгофер дифракциясы)
Егер бөгет жарық көзінен өте алыс болса, онда сол бөгетке түсетін жарық шоғы параллель болады, өйткені шексіз қашық толқындық бетті жарық бет деп санауға болады. Егер осындай жарық жазық толқыны дифракцияланған соң жарық сәулелері параллель болып таралса, онда байқалатын құбылысты Фраунгофер дифракциясы немесе параллель сәулелелр дифракциясы деп аталады. Дифракцияның осындай түрі әдетте жинағыш линзаның көмегімен зерттелінеді.
|
|
|
|
1.8- сурет - Фраунгофер дифракциясы
|
|
Жазық монохромат толқындағы тар саңылаудан өткен Фраунгофер дифракциясын қарастырайық (1.8-сурет). Сонда а саңылауынан өткен MC және ND екі шеткі сәулелердің оптикалық жолдар айырмасы мынаған тең болады: М саңылауына параллель ашық толқынның бетін Френель зоналарына бөлейік. Әрбір зонаның ені бір-біріне қашықтығы -ге тең болатындай етіп алынады, сондықтан саңылаудын енінде зона сияды.
Толқындық беттің саңылаудың жазықтығына дәл келіп тұрған бөлігінің барлық нүктелерінің тербеліс фазалары және амплитудасы бірдей болады. Сондықтан әр түрлі екі көршілес Френель зоналарындағы тербелістердің жалпы қарқындылығы нольге тең. Бұдан:
1) егер Френель зоналарының саны жұп болса, онда
,
2) егер Френель зоналарының саны тақ болса, онда
.
бағытында саңылау Френельдің бір зонасы ретінде әсер етеді және бұл бағытта жарық ең үлкен қарқындылықпен таралады, яғни, центрлік дифракциялық максимум.
мұндағы амплитуда максимум немесе нольге тең болады
Дифракция нәтижесінде пайда болған, экранда таралған қарқындылық, дифракциондық спекр деп аталады.
Центрлік максимумдағы қарқындылық келесі түрде болады: 1:0,047:0,017:0,0083:...,яғни жарық энергиясының көп бөлігі центрлік максимумда жинақталады.
Дифракциялық максимумның күйі -ға байланысты. Саңылауға жарық түсірген кезде, центрлік максимум ақ жолақ түрінде байқалады, ол барлық толқын ұзындықтарына бірдей. Шеткі масимумдар центрге қарай күлгін шетімен боялған(себебі ).
Достарыңызбен бөлісу: |