39жанкожа и есет
,Жанқожа Нұрмұхамедұлы (XIX ғ. 50 жж.)
Территориясы: Хиуа хандығы
Қоқан хандығына қарсы қазақ, қырғыз, шаруалары күресінің басталуының негізгі себептері:
Ташкент билеушісі Мырза Ахметтің қазақ , қырғыз жерлерін күштеп тартып алып, өз жақындарына беруі,
Салықтың көбеюі ,тұрмыс кұрмаған әйелдерге арнап 3сом 50 тиын қосымша салық салуы.
Жергілікті тұрғын балаларын Орта Азия базарларына сатуы.
Көтеріліс барысы
1857жылы 9 қаңтарда Арықбалық шайқасында Жанқожа батыр әскері Фитинговтың тобынан жеңілді.
Наразылық басқа аймақтарда да күшейді.
Көтерілісшілер Әулиеата,Токмақ, Шымкенттегі Қоқан гарнизондарын қоршап Пішпек түбінде қоқандықтарға соққы берді.
Қозғаушы күштері
Көтеріліс 1858 жылы наурызда Аулиеата манында болды.
Негізгі қозғаушы күші – қазақ ,қырғыз шаруалары.
Көтеріліс басшысы: Жанқожа Нұрмұхамедұлы. 1860ж. патшаның жазалаушы отрядімен Жанқожа өлтірілді.
Жеңілу себептері:
Күрестің стихиялылыгы.
Ұйымдастырудың әлсіздігі.
Феодалдардың опасыздығы.
Тарихи маңызы:
Қазақ , қырғыз біріккен қозғалысы.
Оңтүстік Қазақстанды Қоқан тепкісінен босатып, Ресей кұрамына кіруге алғышарт жасалды.
Есет Көтебарұлы (1847-1858 жылдары)
Территориясы: Батыс Қазақстан
Себептері Отаршылдыққа қарсы. Хиуаға, Ресейге қарсы
Мақсаты:Қазақ жерін отаршылдықтан азат ету, елін, жерін Ресей, Хиуа зорлық пен зомбылығынан қорғау
Көтеріліс барысы: Көтеріліс отаршылдыққа қарсы, феодалдық басқыншылыққа қарсы.
Қозғаушы күштері: Қарапайым халық, отар болған қарапайым малшылар, шаруалар, ауыл тұрғындары.
Көтеріліс басшысы: Есет Көтебарұлы. Сексенге дерлік келген Есет Көтібарұлы қайтыс болып, Ақтөбе облысындағы Шалқар станциясына жақын Шолақжиде өз руының зиратына жерленді.
Жеңілу себептері, Есет көтерілісіндей:
Күрестің стихиялылыгы.
Ұйымдастырудың әлсіздігі.
Феодалдардың опасыздығы.
Достарыңызбен бөлісу: |
