1 тақырып. Азаматтық істер жүргізу қҰҚЫҒының ТҮсінігі,ПӘНІ,Әдістері және жүйесі. Азаматтар мен заңды тұлғалардың құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау формалары
Азаматтық іс жүргізу құқығының жалпы құқық жүйесінде алатын орны
жүктеу/скачать 154 Kb.
|
Азаматтык проц 1 рубежка
- Бұл бет үшін навигация:
- Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көзі
| Азаматтық іс жүргізу құқығының жалпы құқық жүйесінде алатын орны. Азаматтық іс жүргізу құқығы Қазақстан Республикасының ұлттық құқық жүйесінің бір бөлігі бола отырып, құқықтың өзге салаларымен де тығыз байланыста болады және өз алдына дербес құқық саласы болып табылады.
Біріншіден, азаматтық іс жүргізу құқығының конституциялық құқықпен тығыз байланысын атап өту қажет. Конституция соттық билікті жұүзеге асырудың формасын бекітеді, соттық жүйені анықтайды, соттардың қызметінің ұйымдастырылуы мен қағидаларын бекітеді, соттардың тәуелсіздігінің кепілдіктерін бекітеді. Бұл нормалар соттардың азаматтық істерді қарау барысында басшылыққа алынуы тиіс. Екіншіден, азаматтық іс жүұргізу құқығы мен материалдық құқық салаларының арасындағы байланысты атап өту қажет. Себебі сот азаматтық істі материалдық құқықнормаларын басшылыққа алып шешеді. Азаматтық процесс – субъективтік материалдық құқықты жүзеге асыру формаларының бірі, яғни оны мәжбүрлі жүзеге асыру формасы. Үшіншіден, екі процессуалдық құқық салаларының араысндағы байланысты атап өту қажет: азаматтық және қылмыстық. Екеуінде де сот төрелігін жүзеге асыру тәртібі реттеледі, құқық институттары ұқсас болады, бірақ пәндері бөлек. Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көзі деп азаматтық процессуалдық нормалар бекітілген нормативтік құқықтық актілерді айтамыз. Бұл актілер ҚР азаматтық іс жүргізу заңдарын құрайды. Заңды күшіне қарай оларды былай жіктейміз: 1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. 30.08.1995 жылы қабылданған. Негізгі заң соттардың ұйымдастырылуы мен қызметтерінің қағидаларын, тәуелсіздігін, судьяларға қойылатын талаптарды анықтайтын жалпы нормалардын тұрады; жоғары заң күшіне ие және бүкіл Қазақстан Республикасының аумағында әрекет етеді. 2. ҚР конституциялық заңдары. ҚР конституциялық заңы «Қазақстан Республикасының сот жүйесі және судьялардың мәртебесі туралы» 25.12.2000 ж. Аталмыш заң сот өндірісінің жекелеген қағидаларын, сот жүйесін ұйымдастыруды нақтылайды, әр деңгейдегі соттардың өкілеттігін, құқықтық мәртебесін, тағайындау тәртібін анықтайды. ҚР Президентінің конституциялық заң күші бар Жарлығы «Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы» 29.12.1995 ж. Жарлық Конституциялық Кеңестің мәртебесін, құзыретін анықтайды. Конституциялық Кеңес соттардың нормативтік құқықтық актілерді конституцияға қайшы келеді деп тану туралы өтініштерін қарайды. 3. Қарапайым заңдар. - Азаматтық іс жүргізу кодексі. 13.07.1999 ж. АІЖК азаматтық істер бойынша сот төрелігін жүргізу тәртібін толығымен реттейді және азаматтық іс жүұргізу құқығының негізгі қайнар көзі болып табылады. - Қазақстан Республикасының салық кодексі. 12.06.2001 ж. 90-тарауында сотқа қойылған талап арыз, арыз, шағымдар үшін төленетін баж салығының мөлшері, оны төлеу, есептеу және қайтару тәртібі, жеңілдіктер берілген тұлғалардың тізімдері бекітілген. - ҚР «Прокуратура» туралы заңы. 21.12.1995 ж. Прокуратура органдарының мемлекеттік және қоғамдық мүдделерді қорғап сотқа жолдану негіздері мен формалары, заңдылықты қадағалау бойынша құзыреті анықталады. - ҚР «Адвокаттық қызмет туралы» заңы 5.12.1997 ж. Заң адвокаттардың азаматтық істер бойынша өкіл ретінде қатысу негіздерін, білікті заң көмегін көрсету бойынша қызметін бекітеді. - ҚР «Атқару өндірісі және сот орындаушыларының мәртебесі туралы» заңы 30.06.1998 ж. Заң сот актілерін мәжбүрлеп орындау тәртібін және орындау өндірісіне қатысушылардың құқықтық жағдайларын реттейді. - ҚР «Сот приставтаы туралы» заңы 7.04.1997 ж. Заң сот приставтарының соттарға процессуалдық әрекеттерді жүзеге асыруы үшін көмек көрсетуі мен сот ғимаратын, судьяларды және процесске қатысушыларды қорғауды қамтамасыз етуін, сондай-ақ сот орындаушыларына орындау әрекеттерін жүзеге асыру барысында көмек көрсету қызметін анықтайды. 4. Заңға бағынышты нормативтік құқықтық актілер. - ҚР Президентінің , ҚР Үкіметінің нормативтік құқықтық актілері. Мысалы, ҚР Үкіметінің 26.08.1999 жылғы №1247 қаулысы «Адвокаттармен көрсетілетін заңды көмекке ақы төлеу және республикалық бюджеттің есебінен қорғау мен өкілдік етумен байланысты шығындарды өтеудің тәртібі туралы». - ҚР Конституциялық Кеңесінің нормативтік қаулылары. Конституцияның нормаларына ресми түсінік беру туралы қаулылары. - ҚР Жоғарғы Сотының нормативтік қаулылары. Нормативтік қаулы республикасынң барлық соттары үшін міндетті болып табылады және заңдардың нормаларын сот тәжірибесінде ұолдану мәселелері бойынша шығарылады. Ондағы соттық тәжірибеге түсініктер құқықтық норма болып табылады. Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көзіне Қазақстан Республикасының халықаралық шарттық және өзге міндеттемелері де кіреді. ҚР ратификацияланған халықаралық шарттар АІЖК-мен салыстырғанда басымдыққа ие. Мысалы, Азаматтық, отбасы және қылмастық істер бойынша құқықтық көмек көрсету және құқықтық қатынастар туралы Конвенция. Минск, 2004 ж. ; Сыртқы сауды арбитражы туралы Европа Конвенциясы. 1961 ж. ( 4.10.1995 ж. ҚР Президенті Жарлығымен қосылды); Шетел арбитраждық шешімдерін тану және орындау туралы Конвенция. 1958 ж. (4.10.1995 ж. ҚР Президенті Жарлығымен қосылды); Шет елде алиментті өндіріп алу туралы Конвенция (30.12.1999 ж. ҚР Заңымен қосылған). ҚР нормативтік құқықтық актілерінің әрекет етуі ҚР азаматтары мен заңды тұлғаларына, сондай-ақ ҚР аумағында жүрген шет ел азаматтарына және азаматтығы жоқ тұлғаларға да әрекет етеді. жүктеу/скачать 154 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|