9 тақырып. Кәсіпкерлік қызметтің инфрақұрылымы
Мақсат: Кәсіпкерлік қызметтің инфрақұрылымын, оның ерекшеліктерін, айқындау, шағын бизнес орталықтарының кәсіпкерлік инфрақұрылымының институты ретінде қалыптасуы мен құрылуын ашу.
Кәсіпкерлік қызметтің инфрақұрылымы мәні мен ерекшеліктері
Шағын кәсіпкерліктің ақпараттық қамтамасыз етілуі
Кәсіпкерлік субъектілеріне кеңес берушілік, заңды және коммуникативтік қызмет көрсету
Сабақ түрі: дөңгелек стол «Шетелдегі шағын бизнесті қолдау тәжірибесі».
Талқылауға арналған сұрақтар:
Несиелік ресурстар алуды және салық төлеу жолдарын жеңілдету.
Шағын кәсіпкерлікті қолдайтын мемлекеттік және мемлекеттік емес институттардың тиімділігін арттыру.
Кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу мәселелерін оңтайландыру.
ҚР Туризмді дамытудың нормативтік – құқықтық базасын (негізін) жетілдіру.
Кәсіпкерлер арасында әлеуметтік сұрақ жүргізе отырып төмендегі кестелерді толтыру.
1 кесте
Сізге кім көмектеседі және қолдайды?
№
|
Көрсеткіштер
|
Сұралған респонденттер саны
|
Жұмыс орны (түрі)
|
Көмектесу түрі
|
%-тік (үлесі) қатынасы
|
1
|
ҚР Үкіметі
|
|
|
|
|
2
|
Аймақтық әкімшіліктер
|
|
|
|
|
3
|
Жергілікті билік
|
|
|
|
|
4
|
Шағын кәсіпкерлікті қолдау қоры
|
|
|
|
|
5
|
Шағын кәсіпкерлікті қолдау агенттігі
|
|
|
|
|
6
|
Халықаралық ұйымдар
|
|
|
|
|
7
|
Жауапты фирмалар мен әріптестер
|
|
|
|
|
8
|
Шетелдік әріптестер
|
|
|
|
|
9
|
Қоғамдық ұйымдар
|
|
|
|
|
2 кесте
Қолдауды қай жағынан сезінесіз?
№
|
Көрсеткіштер
|
Сұралған респонденттер саны
|
Жұмыс аумағы
|
Қолдау түрі
|
% үлес
|
1
|
Қаржылық (несие, кепілдік, лизинг)
|
|
|
|
|
2
|
Салық (жеңілдік)
|
|
|
|
|
3
|
Персоналдық кәсіби мамандығын жоғарлату
|
|
|
|
|
4
|
Ақпараттық (маркетинг, жарнама)
|
|
|
|
|
5
|
Сатып алушыларды табу (өткізу)
|
|
|
|
|
6
|
Шетелдік әріпетстерді табу
|
|
|
|
|
7
|
Ғимаратты жалға беру
|
|
|
|
|
8
|
Шикізат, құрылғылар алу
|
|
|
|
|
9
|
Кеңес беру, қорғау
|
|
|
|
|
Іскерлік ойынды өткізу үшін студенттер:
тапсырмаға байланысты материалдарды оқып білуі;
шетел тәжірибелерін оқып білуі;
әлеуметтік сұрауды қалай өткізу керектігін оқып білуі керек;
Сонымен бірге студент:
әртүрлі оқулық, әдебиеттерді пайдалана білу;
өз ойын анық, түсінікті түрде жеткізе білуі;
сөйлемдерді мағыналы құрастыра білуге міндетті.
Семинарлық сабақтаң соңында студент нақты қорытындылары мен ұсыныстарын айтуы тиіс.
Пайдаланылған әдебиет тізімі:
Авров А.П., Нурлыбаева А.А. Финансово-банковская статистика. – Алматы «Экономика», 1997 г.
Статистика финансов: учеб.для студентов вузов, обучающихся по специальности «Статистика» / под ред. М.Г.Назарова. – М.:Изд. Омега-Л, 2005. -460с.: ил., табл.
Глинский В.В., Ионин В.Г. Статистический анализ: Учебное пособие для вузов. – 2-е изд., перераб. И доп. –М.: Филинь, 1998.
10-тақырып. Кәсіпкерлік іс-әрекеттердегі субъектілер жауапкершіліктер
Мақсат: Кәсіпкерлік қызмет субъектерінің жауапкершілігінің мәнін ашу.
Әкімшілік жауапкершілік
Экономикалық жауапкершлік
Қылмыстық жауапкершілік
Субъекттің кәсіпкерлік ісінің тоқтатуы
Сабақ түрі: Жағдайға байланысты тапсырма.
1-жағдай.
Сіздің компанияңызға заң бұзушылық болғаны үшін іздеу салынды.
Астана қаласы Алматы аудандық сотына
Мекен –жайы:
Қуынушы : «УУУ» ЖШС
Мекен-жайы:
Жауапкер: «XXX» АҚ
Мекен-жайы:
Қуыным өтініші. (исковое)
Басқаның қаржысын заңсыз пайдаланып коммерциялық кредитті пайдаланғанына қосымша процент пен авансты қайтару үшін.
Сомасы – 816819 теңге.
2003 17 тамызда жауапкер ХХХ АҚ – на 822380 теңге аударылды. Ол сома ХХХ АҚ талабы бойынша, олардың 120 шаршы м тұратын ғимаратын жалға алу үшін алғы төлем ретінде жіберілді.УУУ ЖШС жалға алу келісім шартын жасау үшін бұл соманы аударуды ұсынған «ХХХ» АҚ болатын. Бірақ, бізге қатыссыз себептермен ол ғимарат УУУ ЖШС –не берілмей келісім жасалған жоқ. Мәліметтер бойынша ол ғимарат басқа кәсіпорынға жалға берілген. Біздің алғы ретінде берген ақшамызды қайтару туралы ауызша өтінішімізге УУУ ЖШС ақшаны «сақтандыру салымын» ұстап қалып қана қайтаратындықтарын айтты (7000 АҚШ доллары есебінде). Бірақ сол сомманы ұстап қалып та қайтаратын ойлары жоқ, бас тартып отыр.
2003ж 9 қарашада «ХХХ» АҚ ғимаратты жалға алу үшін «УУУ» ЖШС берген алғы төлемді қайтаруын сұрап хат жаздық. Ол хатқа жауап болмады. Соған қарамастан біз ауызша бірнеше рет алғы төлемді қайтаруын талап еттік. 2004 ж 7 наурызда «ХХХ» АҚ бізге 2223965 теңгені қолма-қол төледі. Қалған 598415 теңге осы уақытқа дейін қайтарылған жоқ. ҚР заңының – бабы бойынша жауапкер аталған соманы қайтаруға міндетті.
2004 ж 14 наурызда із «ХХХ» АҚ 598415 теңгені қайтаруы қажеттігін айтып хат жолдадық.
2005 ж 30.03 күнгі жауабында «ХХХ» АҚ Қасқырбаев К.М. туындаған дауды шешуге келуімізді сұрап ақша төлеуден қашып отыр. «ХХХ» АҚ біз берген алғы төлемді толық қайтарғысы келмейтіні көрініп тұр.
Біздің жалға алу үшін алғы-төлем ретінде аударған ақшамызды пайдаланғаны (комерциялық кредит ретінде) үшін «ХХХ» АҚ үстеме пайызын төлеуі тиіс. (ҚР МК-нің – бабына сәйкес) , бізден алынған сомма 8222819 теңге. Бір жылда 360 күн, бір айда 30 күн деп есептегенде коммерциялық несиені пайдаланғаны үшін 111746 теңге төлеу тиіс.(есебі келтірілген). Сонымен бірге, негізгі сомма мен үстеме төлемімен қоса ҚР МК – бабына сәйкес жауапкер қаржылық міндеттемесін орындамағаны үшін ақшаны пайдаланып, уақытынды қайтармағаны үшін жауапты деп есептеңіз.
2003 ж желтоқсанның басында алғы төлемді қайтару туралы хабарлағандығымыз белгілі, сондықтан ҚР Мемл.. Код. – бабы бойынша үстеме төлем 2004 1 қаңтарынан есептеледі, яғни сомасы – 57058 теңге (есебі берілген). Өзінің міндеттемесін орындамағандығымен қоса, алғы-төлемді қайтармағандықтан «УУУ» ЖШС басқа ғимарат жалдауға мүмкіндігі болмады, көп зиян шекті. Сотқа өтініш беріп іс бастағанымыз үшін қорғаушыға ақша төлегендіктен тағы да шығындануға тура келді. Оның сомасы 49600 теңге болған шығыс түбіртегінде көрсетілген – 2004ж 21. 05.
ҚР Азаматтық Кодексінің – баптарына сүйене отырып өтінемін:
жауапкерден 816819 теңге алып ьеру қажет, оның ішінде негізгі қарызы 598415 теңге. Коммерциялық несие ретінде пайдаланғаны үшін үстеме пайызы – 111746 теңге, басқаның ақшасын пайдаланып, қайтарудан бас тартқаны үшін 57058 теңге сотқа арызданып , қорғаушыға төлегені үшін 49600 теңге.
жауапкер есебінен 14768 теңге баж салығы төленуі тиіс.
Қосымша:
Баж салығы төленгені туралы түбіртек.
Жауапкердің қуыным арызын алғаны туралы хабарлама.
жауапкердің коммерциялық несиені пайдаланғанының есебі.
ҚР АЗаматтық Кодексінің – ??? бабы бойынша пайыздық есеп .
«УУУ» ЖШС 26 шілдеде мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің көшірмесі.
«УУУ» ЖШС жарғысының көшірмесі.
2003 ж 09 желтоқсанда жазылған хаттың және оны жауапкердің алғаны туралы хабарламаның көшірмесі.
2004 14 наурыздағы арыздың көшірмесі.
«ХХХ» АҚ бас директоры Николаев И.Г 2004. 30. 03 күнгі көшірмесі.
49600 теңге төленгені жайында түбіртектің көшірмесі.
Аталған құжатар сот отырысында ұсынылады.
«___» мамыр 2007 ж Бас директор К.А. Мамытбеков
Сұрақтар:
егер сіздің ұйымыңызға қуаным аразы түссе не істеуіңіз керек?
Сізге арыз түссе не істейтініңізді сипаттап жазыңыз.
Сіздің компанияңызға қарсы сот іс көтерсе не істейтініңіз туралы тол\ық сипаттаңыз.
Симанарлық сабаққа белсенді қатысу үшін студент ҚР Азаматтық Кодексімен танысып, мынандай жағдайларға көңіл аударуы тиіс:
Сізге жазылған арыз заңыды ма? Шын мәнінде заң бұзу болды ма?
Шағын заңдылықтарға сәйкес пе?
Арыз-шағымдағы сома көлемі нақты дәлел ме?
Осы арызды қарау мерзімі өтіп кеткен жоқ па ?
Арыз-шағым сол кәсіпорынның басшысы қол қойған ба?
Егер арызға басқа адам қол қойса, оның құқы, өкілеттілігі жеткілікті ме?
Студент:
әртүрлі әдебиеттерді пайдалана білуі;
тақырып бойынша негізгі ұғымдарды пайдалану;
жиналған мәліметтерді талдай білу;
ойын анық айта білуі;
ұсыныстарды дәлелмен айту
Пайдаланылған әдебиет тізімі:
Авров А.П., Нурлыбаева А.А. Финансово-банковская статистика. – Алматы «Экономика», 1997 г.
Статистика финансов: учеб.для студентов вузов, обучающихся по специальности «Статистика» / под ред. М.Г.Назарова. – М.:Изд. Омега-Л, 2005. -460с.: ил., табл.
Глинский В.В., Ионин В.Г. Статистический анализ: Учебное пособие для вузов. – 2-е изд., перераб. И доп. –М.: Филинь, 1998.
11 тақырып. Кәсіпкерлік қызметтің тиімділігін талдау және бағалау
Мақсат: Кәсіпкелік қызметтің тиімділік көрсеткіштер жүйесі және оны зерттеу міндеттері қарастыру, кәсіпорындардың қаржылық нәтижелерінің көрсеткіштер жүйесі ерекшеліктерін, қаржылық жағдайының тұрақтылығы көрсеткіштер жүйесін қарастыру.
Кәсіпорынның қаржылық нәтижелерінің көрсеткіштер жүйесі
Акционерлік кәсіпорындардың қаржылық нәтижелерінің көрсеткіштер жүйесі ерекшеліктері
Шаруашылық субъектілердің қаржылық жағдайының тұрақтылығы көрсеткіштер жүйесі
Сабақ түрі: Есеп шығару.
Есеп 1.Кәсіпорын бойынша келесі деректер берілген
Кесте- «Эталон» ЖШС негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштер
№
|
Көрсеткіш
|
2005
|
2006
|
2007
|
Абсолютті ауытқу
|
Қатысты ауытқу
|
07/ 06
|
07 / 05
|
07/ 06
|
07 / 05
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
1
|
Шығарлыған өнім көлемі, мың тенге
|
21569
|
23658
|
25416
|
|
|
|
|
2
|
Өнімді өткізуден түскен табыс, мың тенге
|
25631
|
24364
|
26547
|
|
|
|
|
3
|
Өткізілген өнімнің өзіндік құны, мың тенге
|
16954
|
22134
|
27536
|
|
|
|
|
4
|
НӨҚ орташа жылдық құны, мың тенге
|
12364
|
16584
|
9321
|
|
|
|
|
5
|
Қор қайтарымы,тенге
|
|
|
|
|
|
|
|
6
|
Айналым құралдарының орташа жылдық құны, мың тенге
|
16327
|
12368
|
9654
|
|
|
|
|
7
|
Айналым құралдарының айналымдылығы, айналым саны
|
|
|
|
|
|
|
|
8
|
Жұмыскерлердің орташажылдық саны, адам
|
35
|
25
|
40
|
|
|
|
|
9
|
ЕАҚ, мың тенге
|
|
|
|
|
|
|
|
10
|
Бір жұмыскердің орташа айлығы, тенге
|
10256
|
12987
|
14356
|
|
|
|
|
11
|
Қормен жарақтану, мың тенге
|
|
|
|
|
|
|
|
12
|
Еңбек өнімділігі, мың тенге
|
|
|
|
|
|
|
|
13
|
Таза пайда, мың тенге
|
3654
|
3562
|
-1250
|
|
|
|
|
14
|
Рентабельділік(%)
|
|
|
|
|
|
|
|
Кестенің бос жерлерін толтырып талдау жасаңдар.
Есеп 2.Кәсіпорын бойынша келесі деректер берілген
Кесте 2 - Кәсіпорынның қаржылық нәтижелері, мың тенге
№
|
Показатель
|
2005
|
2006
|
2007
|
Ауытқуы
|
Өсу қарқыны
|
07/ 06
|
07 / 05
|
07/ 06
|
07 / 05
|
1
|
Өнімді өткізуден түскен табыс, мың тенге
|
239217
|
236857
|
188872
|
|
|
|
|
2
|
Өткізілген өнімнің өзіндік құны, мың тенге
|
245558
|
258555
|
192027
|
|
|
|
|
3
|
Жалпы табыс
|
|
|
|
|
|
|
|
4
|
Кезең шығындары
|
33064
|
30580
|
35682
|
|
|
|
|
5
|
Негізгі қызметтен табыс
|
|
|
|
|
|
|
|
6
|
Негізгі емес қызметтен табыс
|
Х
|
Х
|
488
|
|
|
|
|
7
|
Салық салуға дейінгі қызметтен түскен табыс
|
|
|
|
|
|
|
|
8
|
Табысқа салық
|
|
|
|
|
|
|
|
9
|
Салық салғаннан кейінгі қызметтен түскен табыс
|
|
|
|
|
|
|
|
10
|
Төтенше жағдайлардан табыс.
|
Х
| ХХ |
Х
|
Х
|
Х
|
Х
|
Х
|
11
|
Таза табыс (зиян)
|
|
|
|
|
|
|
|
Пайдаланылған әдебиет тізімі:
Авров А.П., Нурлыбаева А.А. Финансово-банковская статистика. – Алматы «Экономика», 1997 г.
Статистика финансов: учеб.для студентов вузов, обучающихся по специальности «Статистика» / под ред. М.Г.Назарова. – М.:Изд. Омега-Л, 2005. -460с.: ил., табл.
Глинский В.В., Ионин В.Г. Статистический анализ: Учебное пособие для вузов. – 2-е изд., перераб. И доп. –М.: Филинь, 1998.
12 тақырып. Кәсіпкерлік қызметті тоқтату
Мақсат: Кәсіпкерлік қызметті тоқтатуға әсер етуші себептер, жағдайлар мен факторларды зерттеу, кәсіпорынның банкроттылыққа ұшырауын талдау.
Кәсіпкерлік қызметті тоқтату объективті мен субъективті себептері.
Банкроттылыққа ұшырау ықтималдығы
Сабақ өткізу түрі: “Пресс-конференция” іскерлік ойыны. 4-5 студент кәсіпкерлік қызметті тоқтату объективті мен субъективті себептері туралы айтады. Біреулері сөйлеген кезде, басқалары сұрақ қояды.
Талқылауға арналған сұрақтар.
Банкроттықтың пайда болуының объективті және субъективті себептерін зерттеңдер.
Кәсіпорынның банкроттыққа ұшырау ықтималдылығын талдау бойынша негізгі ұғымдарға глосарий жасау.
Баланс құрылымының қанағаттанарлығын келесі көрсеткіштер - ағымдағы өтімділік коэффициенті және меншікті қаржылармен қамтамасыздану коэффициенті арқылы бағалаңдар.
Формальды және формальды емес критерийлер ен көрсеткіштерді талдаңдар.
Творчествалық қызмет:Аналитикалық сипаттағы эссе дайындау: «Нақты кәсіпорын деректерімен кәсіпорынның оның банкрот болу ықтималдығына талдау жүргізу».
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Баканов М.И., Шеремет А.Д. Теория экономического анализа. Учеб.-4-е изд.,доп и перераб.-М.; Финансы и статистика.- 2001.-416 с.
Баканов М.И., Шеремет А.Д. Теория экономического анализа. Учеб.3-е изд.,доп и перераб.-М.; Финансы и статистика.- 2003.-285 с.
Дюсембаев К.Ш. Анализ финансово-экономического положения предприятия.-Алматы:Экономика.- 1999.-184 с.
Ефимова О.В. Финансовый анализ.2-е изд., перераб. и доп.-М.; Бухгалтерский учет.- 2004.-320с.
Шеремет А.Д.,Негалиев Е.В. Методика финансового анализа. М..;ИНФРА-М.-2005.-208с.
Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия: 4-е издание, прераб. и дополн.- Минск: ООО «Новое знание», 2004.- 688с.
|
Достарыңызбен бөлісу: |