1. Теннисшілердің техникалық дайындығы

1. 
   сілтеу кезінде қол мен қалақша шынтақта оң жақтан, сол жақтан жазу үшін де 100-100º бұрышта бүгілген. Қайта бүгу кезде шынтақ буынында соққының тез және нақты болуын қиындатады, ал өте аз бұрыш жасау қозғалыс амплитудасын қысқартады.
   
2. 
   шынтақ буынның қозғалысына ерекше назар аударған жөн. Шынтақ орнында қалу керек, қозғалыс шынтақ щеңберінде орындалады. Бақылау үшін сол қолды оң қолдың бүгілісіне шынтақты ұстап тұрып қоюға болады, солай жазуды оң жақтан және сол жақтан да орындауға болады.
   
3. 
   сілтеу кезінде қалақшаның «мұрны» сәл түсірілген, ал қалақшаның өзі ойын үстелдің деңгейінде немесе төмендеу болу керек. Соққы аяқталғаннан кейін қалақшаның «мұрны» үстіне қарай көтерілген. Ал қалақша бастың қасында көз деңгейінде немесе төмендеу орналасады.
   
4. 
   соққы аяқтың табаны мен қалақша істейтін тең бүйірлі үшбұрыштың шыңында болғандай етіп, допқа соғу қарғып шығудың биік нүктесінің деңгейінен орындалады.
   
5. 
   бірқалыпты үдемелі қозғалыс баяу орындалады. Қозғалыстың үдемелі жылдамдығы қалақша мен доптың соғылу кезінде болу керек.
   
6. 
   келіп түсетін жылдамдықты көбейту үшін, дененің салмағын бір аяқтан екінші аяққа ауыстыруды ұмытпау қажет: сол жақтан жазу кезінде – сол аяқтан оң аяққа, ал оң жақтан жазу кезінде – оң аяқтан сол аяққа.
   

• 
  қабырғадан оң жақтан жазу ойыны
  
• 
  үстелде диагональ бойынша тіреуішке қарама-қарсы оң жақтан жазу ойыны, оң жақтан жазуға қарсы
  
• 
  оң жақтан жазу тіреуішке қарсы түзу бойынша ойыны
  

Доптың қатты үстіңгі айналу мен соққының жоғары сенімді болу бірінші ерекшелігі болып табылады. Жоғары сенімділік туғызу доптың ұшу үшін тиімді траекториясын туғызған кезде және сенімді қағып тастау кезінде ғана пайда болады. Жазуды қолданған кезде допқа күшті үстіңгі айналуын қамтамасыз етіп, оның ұшу траекториясына ықпал жасайды. Ауаның үстіңгі қабатының тасқын бойымен үстіңгі айналумен ұшып келе жатқан доптың жылдымдығы үлкен емес, қысымы үлкен болады. Ондай доптың ауаның төменгі тасқын бойымен ұшып бара жатқан жылдамдығы үлкен де, қысымы аз болады, осыдан, қысымның айырмасы құрылады. Осыдан басқа өзінің салмағы да қосылады, сондықтан доп ең биік нүктесіне жеткен кезде, үлкен қисық траекториясымен шапшаң түсетіні сондықтан. Егер де оның жай жазуды істегеннен ұшу траекториясы жоғары болса да, доп үстелдің шегінен шығып кете алмайды. Басқаша айтқанда, ұшу қашықтығын қысқартуға болады: егер доптың ұшу траекториясының жылдамдығы өзгермесе, онда доптың айналуы қатты болса, қисық траектория жасап, ол алдына-төмен құлауы да тезірек болады. Егер де доптың айналу күші өзгермесе, ұшу жылдамдығы үлкен болса, доптың алдына-төмен құлауына үлкен мүмкіндігі болады.

Сонымен, бұл техникалық тәсіл үстелдің сызығынан шығып кеткен, сондай-ақ қарғып кетуі тордың биіктігінен кіші құлаған допты, қатты төмен айналумен келе жатқан допты сенімді соғуға мүмкіндік береді. Төмен допты шұғыл соққы үшін ыңғайсыз болған жағдайда немесе қатты төмен айналумен доппен соғу қиынға түскенде, үстіңгі қатты айналып келген доптан нақты жоғары дәлдікті алуға болады. Шабуыл соққыны Берген кезде, ереже бойынша, доп қарғып ең биік нүктесіне жеткенде ғана дәл соққы беруге болады. Осында бұл техникалық тәсілдің нақты орындау қиындығына келіп тіреледі. Егер доп беруді ұшып бара жатқан немесе түсіп бара жатқан кезде орындаса, ең биік нүктеде орындамаған кезде, онда қателіктер мен мүлт жіберулер көбірек болады. Ал топ-спиндерде допты биік нүктесінде допты ұстап алуға және айналумен алдына қарай жазумен соққы беруге болады.

Түсіп бара жатқан допқа жазу айналумен толықтырылады, шабуыл соққымен салыстырғанда допты соғу үшін мүмкіндіктер толық күште көбірек және мүлт жіберулерден оңай құтылып кетуге болады.

Топ-спиннің екінші ерекшелігі шабуыл соққының қаттылығында болады. қиылумен Қатты топ-спинді орындаған кезде, егер ол жылдам болса, үстіңгі айналу тезірек болып және оның «керемет күші» шабуыл соққымен қарсы бола алады. Қиып өтуді орындаған теннисші топ-спинді орындау техникасын әлі меңгеріп алмаса, онда оның жауап алу добы жеңіл көтеріліп, биік және үстелдің шегінен шығып кетеді.

Кәдімгі үстіңгі айналумен доптарды, жазу мен тіреуішті, қағу кезінде көптеген топ-спиннің шеберлері үстіңгі айналу жазуға көп күш бөледі. Егер де қарғып түсі нүктесі жақсы болса (мысалы, оң жақтан бос кеңістік), онда шұғыл соққының басымдылығын жүзеге асыруға болады. Шеберлікпен топ-спинді орныдаған теннисшілер ереже бойынша, алдына тез қозғалып және жазуды тез орындайды, олардың ең басты құралы болып үздіксіз жазулар мен тез топ-спиндер болады.

Топ-спиннің тәсілдерін орындап және қолданған кезде, келесі моменттерге көңіл аударуға болады.

Жазудың сапасын білу керек, доптың айналуын өзгерту керек. Топ-спиннің тиімділігі доптың айналу күшінде болады: айналу күші қатты болса, шабуыл соққының да күші қатты болады. Үйлестіру сапасында доптың аса қатты емес айналуымен қолдану керек. Одан басқа, доптың бағыты мен ұшу ұзындығын өзгертуін үйрену керек. Доптың ең болмаса үш бағытта бағыттауын білу керек – диагональ бойынша, түзу бойынша және орта сызығы бойынша.

Үдемелі алдына қарай топ-спин агрессивті және берік болу керек. Осымен, қатты айналуды қажет етпейді. Алайда үлкен жылдамдық қажет, доптың төмен ұшу траекториясы болу керек, оқыс ұмтылыстың қатты күші болу керек, шабуылдың маңызды құралы болатындай етіп орындалуы керек. Үлкен түсетін алға қозғалыс кезіндегі топ-спиннің және доптың айналуымен топ-спиннің үйлестірілуі ритм мен айналуын өзгертуіне қиындық туғызып, ынтасын меңгеруін көмектеседі. Алға қарай үдемелі топ-спинді орындаған кезде доптың ұшу бағытының өзгерісін бақылау керек.

Уақытында орнынан қозғалу қозғалыстың маңызды моменттерінің бірі болып саналады. Топ-спин орнынан қозғалуға қатаң талаптар көрсетті. Орын ауыстыру арақашықтығы үлкен болады, ал бұл орын ауыстырудың ең маңызды себептерінің бірі болып саналады. Одан басқа, топ-спиннің қозғалыс амплитудалары әр түрлі болады, қозғалыстардың координациясы мен үлкен күшті қажет етеді. Шұғыл шабуылдан ғөрі, алғашқы қалыпқа келмей жатып, қолды көтеру кезінде қозғалысты үйлестіруге болатынын білсек, әсіресе қолдың қозғалыстары мен доптың ұшу бағыты тұрақты болу керек. Сондықтан, уақытында алғашқы тұру қалпын ұстау өте маңызды, қарама-қарсы жағдайда соққыға қозғалу күшін беру мүмкіндігі болмайды.

Тәсілдің орындау кездегі өзгешелігін қалыптастыру керек. Және осында оң жақтан келген шабуыл соққыларды жетілдіру, қайталанатын жазулар мен үдемелілерді орындау білу, жазудан кейінгі аяқтайтын соққылардың нақтылығын орындау өте қажет.

Оң жақтан топ-спин. Бұл шабуыл элементтің негізгі міндеті – допқа өте қатты үстіңгі айналу беру. Жазудан гөрі қарсыластың жауапты әрекеттерін қиындатуға әкелетін, жылдамдығы үлкен болады.

Біріншіден, доптың үстелден қарғып түсу тосыннан болады. Екіншіден, қалақшамен қағып алған допты да басқара алмайсын және керекті бағытға жіберу қиынға соғады. Топ-спиннің жақсы қасиеті ол – қатты айналған доп тор үстінен биік ұшырып, қарсыластың жағына түсуіне ықтимал жасайды.

Тордың қасынан берілген доптар топ-спин үшін қолайлы жағдай деп саналады. Және керісінше, топ-спин үстелден алысырақ орындалған кезде, сілтеу де кең орындалып, қалақшының соққы кезіндегі қозғалыс жылдамдығы да үлкен болып, айналуы мен соққы сенімді болады.

Егер топ-спин қиып тастау бойынша орындалса, ойыншының әрекеттерін жеңілдетеді, ал егер топ-спин жазу бойынша немесе қарсы топ-спин арқылы орындалса, онда ол істі қиындатады.

Топ-спин жаман жақсы болмайды, оны тек қана доптың айналу дәрежесінен ғана анықтайды. Топ-спин үшін үлкен сілтеу, ереже бойынша түзелген қолмен сипатталады. Оның алғашқы қозғалыс кезінде түзелуі сілтеудің өзін күшейтуіне, білегі мен қол буының күш салу көмегімен қалақшаның жылдамдығына жағдай жасайды. Жазумен істеген соққыдан гөрі, топ-спиндегі қолдың қозғалысы жоғары қарай бағытталған болады, ал допқа соққы берген кезде сырғанау сипатына ие болады.

Сурет 11 Оң жақтан топ-спин

Сол жақтан топ-спин. Бұл техникалық тәсілді еуропалық тәсілмен ойнайтын спортшылар қолданады. Әдетте сол жақтан топ-спинді төменгі айналумен допты қағып алу үшін, қарсыластан жай жылдамдықпен ұшып келе жатқан доптың пен қиып алу үшін, сондай-ақ ортаңғы арақашықтықпен үдемелі әсерлескенде қолданады. Жақсы топ-спин партияның басынан инициятивасын алып кетуге және ойынның тепе-тең күштің кезінде көмектеседі.

Сурет 12 Сол жақтан топ-спин