11 сынып Түсінік хат «Генетикалық есептерінің шығару практикумы»
жүктеу/скачать 130 Kb.
|
00163b21-fca4a271
- Бұл бет үшін навигация:
- Оқу курсының тақырыптарының мазмұны Цитология 11 сағат
- Көбею және даму 7 сағат Тірі ағзалардың көбеюі мен дамуы туралы мәліметтер беріледі. Генетика 16 сағат
- Практикалық жұмыс Нуклеотидтердің орналасу реттілігі мен ұзындығын анықтауға арналған есептер.
- АЦТ - ГТА - АЦГ -ТТА – АТЦ- А
- А- 34,4%; Т- 34,4%; Г- 15,6%; Ц-15,6% Жасушаның химиялық құрамын анықтауға арналған есептер. Зертханада ДНК
- ТАЦ - ГАЦ – ЦАТ- ТАЦ - ГАА - ТЦЦ – АА
- ТАЦ - ГАЦ – ЦАТ- ТАЦ - ГАА - ТЦЦ – АА АТГ - ЦТГ - ГТА - АТГ -ЦТТ -АГГ -ТТ Практикалық жұмыс
- Берілгені
- Жауабы
- Білімді меңгеру деңгейін бақылау
- Білімді меңгеру деңгейін бақылау Рефераттар жазу Есептер шығару Мұғалімдерге ұсынылатын әдебиеттер тізімі
- Пәннің әдістемелік қамтамасыздандырылуы
Оқу курсының тақырыптарының мазмұны Цитология 11 сағат Бөлімінде жасушаның құрылысы, химиялық құрамы, нуклеин қышқылдарының химиялық құрамы мен қызметтері жан-жақты оқып үйренуге мүмкіндік береді. ферменттердің катализаторлық белсенділігіне зертханалық жұмыс жасалынады. Көбею және даму 7 сағат Тірі ағзалардың көбеюі мен дамуы туралы мәліметтер беріледі. Генетика 16 сағат Бұл бөлімде қазіргі уақыттағы медицинада айтылып жатқан генетика саласы туралы мәлімет беріледі. Бұл салада түлі тұқымқуалайтын аурулардын алу жолдары қарастырылып, генетикалық есептер шығарып, теориялық алған білімдерін біліктіліктерін арттырады. Практикалық жұмыс Нуклеотидтердің орналасу реттілігі мен ұзындығын анықтауға арналған есептер. ДНҚ -ның бір тізбегене нуклеотидтер былай орналасқан АЦТ - ГТА - АЦГ -ТТА – АТЦ- А а) анықтау ДНҚ- ның екінші тізбегін б) әр бөліктегі нуклеотидтердің пайыздық құрамын есепте
Барлық бөлікте ДНҚ нуклеотидінің жалпы саны 32 (100%) болса, 100% х х= 11*100/32=34,4% 100% х х=5*100/32=15,6% А- 34,4%; Т- 34,4%; Г- 15,6%; Ц-15,6% Жасушаның химиялық құрамын анықтауға арналған есептер. Зертханада ДНК- ның тізбектерінің бірі зерттелді. Оның мынадай ретпен ТАЦ - ГАЦ – ЦАТ- ТАЦ - ГАА - ТЦЦ – АА орналасқан 20 мономерден тұратыны анықталды. Осы бөлікке сай келетін ДНҚ ң екінші тізбегінің құрмы туралы не айтуға болады? Шешуі: ТАЦ - ГАЦ – ЦАТ- ТАЦ - ГАА - ТЦЦ – АА АТГ - ЦТГ - ГТА - АТГ -ЦТТ -АГГ -ТТ Практикалық жұмыс Гендердің комплементарлық әсеріне есеп шығару жолдары 1-есеп.Хош иісті бұршақ өсімдігі гүлінің ақ түсін анықтайтын С және Р гендер генотипте жеке-жеке болса, онда ақ түсті, ал осы гендердің доминантты аллельдері бір генотипте болған жағдайда күлгін түсті береді. Гүлінің түсі ақ бұлшақ өсімдігін, гүлінің түсі күлгін бұршақ өсімдігімен будандастырғанда 3/8 күлгін түсті гүлді және 5/8 ақ түсті гүлді өсімдіктер алынған. Мұны қалай түсіндіруге болады? Бастапқы өсімдіктердің генотипін анықтандар. Берілгені: Р o ақ Х o күлгін + F1 3/8 күлгін : 5/8 ақ Шешуі: 1.Бірінші ұрпақта белгілердің ажырау сипаты ата-ананың біреуінің гетерозиготалы екенін көрсетеді. 2.Есептің шарты бойынша комплементарлы әсері бар екі доминантты геннің өзара әсерінен тәжірибеде белгілі 3/8:5/8 қатысында ажыраған. Осыдан ата-ананың біреуі төрт гаметалы, гетерозиготалы (СсРр-күлгін) екені, екіншісі-бір ген бойынша гетерозиготалы 2 типті гамета (Ссрр немесе ссРр) түзетіні анықталды.
Генотипі –ССРр; СсРр; СсРр өсімдіктер-күлтесінің түсі; Генотипі-ССрр; Ссрр;ссРр;ссрр;СсРр өсімдіктер-ақ түсті. Жауабы: бастапқы өсімдіктердің генотиптері ақ түсті-Ссрр немесе ссРр,күлгін түсті-СсРр болады. 2-есеп. Гүлі күлгін түсті жоңышқа өсімдігін гүлі сары түсімен будандастырғанда бірінші ұрпақта өсімдіктердің гүлінің түсі жасыл болған. Жасыл гүлді өсімдіктерді өзара тозаңдандырғанда белгілі екінші ұрпақ (F2) ажыраған: 170 жасыл гүлді, 63 күлгін, 66 сары және 18 ақ гүлді болған. Белгілер қалай тұқым қуалайды? Берілгені: Р o күлгін Х o сары + F1 жасыл Р o жасыл Х o жасыл + F2170 жасыл 63 күлгін 66 сары
18 ақ 317
Шешуі: Бірінші ұрпақта жаңа белгі түзілген. Екінші ұрпақта белгілердің ажырауы моногендігі ұқсамайды, төрт фенотипі класс пайда болған. Яғни, дигенді бір гаметаның үйлесу мөлшерін табамыз. F2 –де алынған өсімдіктердің жалпы саны 16-ға бөлеміз: 317:16=19,88,6. Тәжірибеде белгілердің ажырауы 170:19,8=8,6 жасыл, 63:19,8=3,1 күлгін; 66:19,8=3,3 сары және 18:19,8=0,9 ақ немесе 9:3:3:1 қатынасында болады.Бұл аллельді емес гендердің өзара әсерінің комплементарлық типіне жатады. Жауабы: жоңышқа өсімдігінің гүлінің түсін тәуелсіз тұқым қуалайтын екі ген анықтайды, олардың өзара әсерінен жаңа белгі пайда болып, белгілер 9:3:3:1 қатынасында ажырайды. Бұршақ өсімдігінің гүлінің түсін бақылайтын С және Р гендер генотипте жеке-жеке болса, онда ақ түс береді, ал бір генотипте болса, өзара әрекеттесуі нәтижесінде қара қошқыл түсті анықтайды. Білімді меңгеру деңгейін бақылау Оқушылардың білім дағдысы шығармашылық жұмыстар нәтижесі, реферат, эксперименттік тапсырмалар және бақылау жұмыстары арқылы тексеріледі Әрбір тараудан кейін оқушының білім білік дағдысы бойынша жүгізіледі Тексеру мақсатында 5 есептен, әрбір есеп дұрыс жауап арқылы бағаланады Теорияны талдап сұрақтар мен тапсырмалар беріледі. - Реферат - Шығармашылық іздену
- «5» 3- 4 - «4» 2 - «3»
1 - «2» Білімді меңгеру деңгейін бақылау Рефераттар жазу Есептер шығару Мұғалімдерге ұсынылатын әдебиеттер тізімі Негізгі 1. А. Сартаев «Жалпы биология есептері шығару жолдары» Алматы, «Мектеп», 2007ж. 2. Ә.Ғ. Тәукенова «Биология пәнінен есептер шығару жолдары» Тараз 2009ж. 3. М.Қ.Гильманов, А.Р.Соловьева, Л.Ү.Әбшенова «Жалпы биология» Алматы, «Атамұра» 2013ж. 4. Т. Қасымбаева, К.Мұхамбетжанов «Жалпы биология» Алматы, «Мектеп», 2010 ж. 5. К.Мұхамбетжанов «Генетикадан есептер шығару» Алматы, 2006 ж. Косымша 1. Т. Қасымбаева, К.Мұхамбетжанов «Жалпы биология» Алматы, «Мектеп», 2010 ж. 2. А. Сартаев «Жалпы биология есептері мен тапсырмалары» Алматы, «Мектеп», 2007ж. 3. Ә.Ғ. Тәукенова «Биология пәнінен есептер шығару жолдары» Тараз 2009ж. Пәннің әдістемелік қамтамасыздандырылуы Тесттер жинағы. Периодтық басылымдар. Қима қағаздар. Есептер жинағы. жүктеу/скачать 130 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|