Алты жыл,қаралы алты жылдың өткендігімен төсектен тұрмай мына өмірді мойындап болған Қаракөз жайлы айтылып әңгіме басталады. Сол Қаракөздің ауылы басқа қонысқа көшкелі жатыр
Алты жыл,қаралы алты жылдың өткендігімен төсектен тұрмай мына өмірді мойындап болған Қаракөз жайлы айтылып әңгіме басталады.Сол Қаракөздің ауылы басқа қонысқа көшкелі жатыр.Осы көште Қаракөз көзіне ыстық жас алып,Әзімқаннның өлімін еске алады.Әзімқанның өлімін Ырғайлы ауылы жоқтаусыз қалдырған жоқ.Әзімқан басына жүз түйенің құнын алды.Алайда бұл бір ауыз сөз айта алмай армандап артында қалған қайғылы сұлуға жұбаныш болған жоқ.Әзімқанның артында баласы Мұқаш(екі жасқа келген) та қалды.Жалғыздық жас қыздың бір өзінің басында ғана қалды.Бұл қайғыдан соң Қаракөздің басқа тіршіліктің бәрін ұмытқанын көре аламыз.Тіпті оның жоқтау сөздерін бүкіл ауыл жатқа біліп айтып жүретін болды.Ауыл ішінде Қаракөзді аузынын тастамай,ел-жұрт «мұндай қылып ерінің артын жақсы қылып күткен әйел болған емес»деп мақтау сөздер айта бастады.Бірақ Қаракөз мақтау сөз естуге құлшынысы да жоқ,оның ішінен шыққан үні,зары еді.Қаракөз трагедиясы арқылы М.Әуезов адамның жан азабын,ішкі зарын,күйзелісін сездіреді.
Мұзафар Әлімбаев М.Әуезовке сұрақ қойған екен «ер адам бола тұра әйелдің ішіндегі жасырын құбылыстарды қалай білдің?»деп сұрағанда М.Әуезов: «негізгі прототип етіп өмірде болған 2әйелді алдым,олардың сыртқы бецнесінен олардың өзгерістерін байқадым,ашуланшақ болып кеткен,мінезіндегі өзгерістерге қарай отырып,осы шығарманы жаздым»деген екен.
Ж.Дәдебаев:»бұл әңгімеде М.Әуезов адамның жан құпиясын ақтаруды мақсат тұтқан.»
