.. А. О. Ковваленко: - орыс эмбриологы, акад ланцеттің эмбрионында алғашқы ішектің пайда болуы омыртқасыздар сияқты, ал жүйке жүйесінің дамуы омыртқалылар сияқты болатынын анықтады. ланцет омыртқалылар мен омыртқасыздар жануарлар әлемінің екі үлкен бөлігін байланыстырады деген қорытындыға келді.
А.Н.Северцев: Негізгі еңбектер эволюция заңдылықтарын орнатуға, онтогенез мәселелеріне арналған.ең танымал оның филембриогенез теориясы.Ол эволюциялық процестің төрт түрінің теориясын жасады: ароморфоз, идиоадаптация, ценогенез және жалпы деградация. Ол филогенетикалық өзгерістердің жалғыз себебі қоршаған ортаның өзгеруі деп санады. Ол органдардың көпфункционалдылығы тұжырымдамасын ұсынды. онтогенез филогенезді қайталап қана қоймай, оны да қалыптастырады деген пікірді тұжырымдады.
П.П.Иванов: Аннелидтер мен артроподтардың эмбрионалдық дамуы мен регенерациясын зерттеді. Ол бастапқы (личинка) және екінші (постларвальды) сегменттер арасындағы айырмашылықтарды ашты, соның негізінде жануарлардың денелерін сегменттеудің жалпы заңдылығын белгілейтін личинка сегменттерінің теориясын жасады. 1932 жылдан бастап - Бүкілодақтық эксперименттік медицина институтының экспериментальды эмбриология зертханасын басқарды. Оны қорғағаннан кейін П.П.Иванов университеттің жеке-доценті болып, «Теориялық эмбриология» курсын жариялады. Бұл курста бірінші оқылымда зоологияның бес-алты студенті қатысты.
А.Н.Иванов: «Кірпікшелі құрттар, олардың шығу тегі және эволюциясы, сонымен қатар морфологияның жалпы мәселелеріне арналған бірқатар мақалалар (жыныс қабаттары, целом мен мезодерманың пайда болуы, метамеризм және т.б.) ), филогения және таксономия ...
Маңызы:
Адам эмбриологиясын білу барлық дәрігерлер үшін, әсіресе акушерлік және педиатрия саласында жұмыс істейтіндер үшін өте қажет. Бұл ана-ұрық жүйесіндегі бұзушылықтарға диагноз қоюға, туылғаннан кейінгі балалардың деформациясы мен ауруларының себептерін анықтауға көмектеседі.
Қазіргі уақытта адам эмбриологиясы бойынша білім бедеуліктің себептерін ашу және жою, ұрық мүшелерін трансплантациялау, контрацептивтерді жасау және қолдану үшін қолданылады.
Эмбриология ғылым ретінде репродуктивті медицинада қолданудың кең өрісін тапты, оның көмегімен тәжірибеде ерлі-зайыптылардағы бедеулікті көмекші емдеудің бірнеше әдісі мүмкін болды.
25. Аталық және аналық жыныс жасушаларының құрылысы мен функциясы. Жыныс жасушаларының. Олардың даму барысындағы негізгі кезеңдері. ( 100%)
АТАЛЫҚ ЖЫНЫС ЖАСУШАСЫ-сперматозоидтар,спермий
Аталық жыныс жасушаларының дамуы сперматогенез деп аталады.
Сперматазоидтың дамуы 72 тәулік;
Жылдамдығы: 30-50 мкм/с;
Жатыр қуысына: 30-60 мин. Енеды
Жатыр түтігіне: 2саг. Жетеды;
Сырты цитолеммамен қапталған.
Ерекшелігі: овоцитті танитын гликозилтрансфераза деген фермент болады.
Функциясы: Ұрыктанатын аналык жыныс жасушасына генетикалык акпаратты сактап,жеткызу
Кұрылысы: сүйірлеу;бас,құйрығы бар;
Ұзындығы: 70 мкм, d=4-5 мкм;
4 болымы бар:
1) Бас бөлігі- ядросы болады
Ядроның алдыңғы жағында акросома болады. Оның ішіндегі протеаза сиякты ферменттер жұмыртқа жасушасының қабығын ерітеді.
2) Мойны- Проксимальді және дистальді центриольдері бар. Осы дистальді бөлігінен өсіп шыққан аксонема денесіне,құйрығына жіпше тәрізді өтеді.
3) Дене- аралық бөлігі деп айтсақ болады. Ондағы митохондриялар аксонеманы қоршап орналасады.
4) Құйрығының 2 бөлімі бар:
Негізі бөлігінде- аксонеманы қоршаған тығыз фибрилдер орналасады.
Терминальді бөлігінде- аз мөлшерде қысқарған филаменттер болады.
II. Екіншісі аналық жыныс жасушасы-овоцит.
Овоциттің дамуы овогенез деп аталады.
28 күнде 1 овоцит түзіледі; Сперматозоидтарға қарағанда саны аз болады; Цитоплазмасы мөлдір қабықпен қапталған
Ерекшелігі: цитоплазмасында саруызы болады, жасуша орталығы болмайды.
Саруызы жоқ овоциттер- алецитальді;
Саруызы аз- олиголецитальді;
Саруызы орташа- мезолецитальді;
Саруызы өте көп- полилецитальді
Біріншілік саруыздар-ланцетниктерде
Екіншілік саруыздар- адамдар мен сүтқоректілерде болады. Бұларды изолецитальді деп айтсақ болады,себебі біркелкі орналсады.
Құрылысы: d=130 мкм;
3 қабатпен қапталған:
1) Плазмолемма- қорғаныс қабаты;
2) Жылтыр зона- плазманың сыртындағы қабат. Полиспермия түзілуіне кедергі жасайды;
3) Сәулелі тәж- овоциттің сыртын қоршап жатады. Қорғаныс,трофикалық қызмет атқарады.
Достарыңызбен бөлісу: |