126жм назарқұл Еркебұлан
жүктеу/скачать 0,5 Mb.
|
Гистология сессия жауап 2021 — копия
- Бұл бет үшін навигация:
- Гистогенезі.
- 52. Талшықты дәнекер тіндері. Жалпы сипаттамасы, жіктелуі. Уникальность - 100
- 54. Макрофагтар (гистоциттер), шығу тегі, құрылысы, қызметі. Макрофагтардың организмдегі қорғаныс қызметі. Оның маңызы. Мононуклеарлы- макрофагтық жүйе туралы ұғым.
| Негізгі қызметтері: регенереацияға қатысып, жиырылу қабілеті арқасында жараның шеттерін қысып, бетін тарылтады.Ал қаңқалық шеміршектік, тіндер сүйектік болып екіге бөлінеді.
Жіктелуі. Шеміршектің құрылыс-қызметінің ерекшелігіне және құрамындағы талшықтарының қатынасына байланысты гиалинді, эластинді, талшықты болып жіктеледі. Гиалинді шеміршек шеміршек тінінің түрлерінің ішіндегі көбірек таралғаны. Ересек адамдарда қабырғаның төс сүйегіне байланысқан ұштарында, тыныс алу жолдарында, жілік сүйектерінің беттерінде кездеседі. Эластинді шеміршек тіні - сарғыш түсті, шеміршекте перихондриймен қапталады. Жасушалары изогенді топ құрайды немесе капсулада жеке орналасады. Эластинді шеміршектің ерекшелігі оның жасушааралық затында коллаген талшығымен қатар эластинді талшықтың болуы болып табылады.Құрамындағы аз мөлшерде гликогендер, липидтер және хондроитинсульфаттар болады. Негізінен талшықты тіндері қозғалысы аз байламдарда сондай-ақ,сіңірлерді, омыртқа арлық дискіде кездеседі. Шеміршектің аралық затында талшықтары параллель орналасқан коллаген гиалинді шеміршекке өтеді. Гистогенезі. Дәнекер тінінің гистогенезі эмбриональды, постэмбриональды болып 2 бөлінеді. Эмбриональды кезеңде бұл тінінің барлық түрлері мезенхимадан дамиды. Тіннің қайта құрылуы эмбриогенез кезеңінде апоптоз жолымен, тіннің қайта пайда болуымен резорбианалады. Қалыпты физиологиялық жағдайда постэмбриональды гистогенез өте баяу жәнеде ол тіннің гамеостазын сақтай отырып, тіршілігін жойған жасушалардың орнын жас, сондай-ақ аз мамандаған жасушалардың дамуымен жүзеге асады. 52. Талшықты дәнекер тіндері. Жалпы сипаттамасы, жіктелуі. Уникальность - 100 Талшықты дәнекер тіндерінің жасушааралық заты көп және жақсы дамыған. Кейде оны өзіндік дәнекер тін деп те атауға болады . Басты ерекшеліктері жасушааралық затының көп бөлігін талшықты компонеттер алып жатады , ал талшықтар мен жасушалар арасындағы бос кеңістікте аморфты зат орналасып жатады . Талшықты дәнекер тіндердерінің қызметі: 1.Трофикалық – яғни тіндік құрылымдардың қоректенуін қамтамасыз етеді. 2.Биомеханикалық-талшықты дәнеке тіндері ағзалардың талшықты қаңқасын қалыптастырып,оларға беріктік,серпімділік қасиет береді. 3.Қорғаныш-организмді механикалық зақыданудан қорғайды. 4) регуляторлық , морфогенездік қызметі - пішін калыптастыруға қатысады ; 5) пластикалық - тіршілік ету ортасы өзгеру жағдайларына бейімделуі және регенерация түрінде көрінеді . Талшықты дәнекер тіндер өліп жатқан кез келген тін орнына өсіп, дәнекер тінді тыртық құрайды. Дәнекер тіндері жасушалық құрамы ,физика-химиялық қасиеттері бойынша 2түрге бөлінеді:1.Тығыз ; 2.Борпылдақ Денедегі ең көп тарағандары-бұл дәнекер талшықты тін және әсіресе борпылдақ талшықты қалыпталмаған тін, ол барлық дерлік мүшелерді құрайды. Ол негізінен қан және лимфа тамырлары, нервтер бойында орналасқан, бұлшықеттерді жабады, көптеген ішкі мүшелердің стромасын (жақтауын), шырышты қабықтың өзіндік тақтайшасын, субперозды негізді, адвентициалды қабықты құрайды. Ол негізінен фибробласттар шығаратын жасушалар мен жасушааралық заттан тұрады. Жасушааралық матрицаға аморфты және талшықты зат кіреді. Қартайған сайын фибробласттар көп жасушалы фиброциттерге айналады, олар үш өлшемді торды құрайды, олардың кеңістігінде әртүрлі жасушалар орналасады Борпылдақ талшықты дәнекер тін дәнекер тіндердің басқа түрлерінен ерекшеленеді: 1) жасуша формаларының әртүрлілігі (тоғыз жасуша түрі); 2) аморфты заттың жасушааралық затта талшықтардан басым болуы. Борпылдақ талшықты дәнекер тінінің функциялары: 1) трофикалық; 2) тірек (паренхималық органдардың стромасын құрайды); 3) қорғаныш (спецификалық емес және ерекше қорғаныс, иммундық реакцияларға қатысу); 4) су, липидтер, витаминдер, гормондар депосы; 5) репаративті (пластикалық). Тығыз талшықты дәнекер тін жасушааралық зат талшықтарының күшті дамуымен сипатталады. Егер борпылдақ талшықты дәнекер тінінде талшықтар үстіндегі жасушалар мен аморфты заттар басым болса, ал тығыз, керісінше, дәнекер тінінің негізгі бөлігі талшықтар болады. Жасушааралық затта коллаген талшықтарының түйіндері басым болады. Жасушалардың саны (фиброциттер) шамалы. Талшықтардың орналасу сипатына байланысты тығыз талшықты дәнекер тін қалыптасқан (көбінесе бір-біріне параллель , бір қатарлы орналасады) және формаланбаған (талшықтар кездейсоқ орналасады) болып бөлінеді. Тығыз қалыптасқан талшықты дәнекер тін сіңірлерді, байламдарды, фассияларды, талшықты мембраналарды құрайды. Серпімді тығыз жасалған дәнекер тін серпімді типтегі артериялардың қабырғасын, ларингиальды серпімді конусты және оның дауыстық сымдарын, сары байламдарды, тұяқтылардың мойын шоғырын құрайды. Басты оның элементтері тығыз болып табылады іргелес бір-біріне икемді талшықтар, араларында жатады шағын фиброциты. Тығыз талшықты қалыптаспаған дәнекер тін тері дермисінің торлы қабатын құрайды. Көптеген талшықтардан басқа, тығыз талшықты дәнекер тін негізінен фиброциттерден тұратын жасуша элементтерінің кедейлігімен сипатталады. 53.Борпылдақ талшықты дәнекер тіндері. Борпылдақ талшықты дәнекер тіндерінің жасушалары. Фибробласттар, оның түрлері, фиброциттер, миофибробласттар, олардың шығу тегі, құрылысы, фибриллогенез үрдісіне қатысуы. Уникальность – 100 Денедегі ең көп тарағандары-бұл дәнекер талшықты тін және әсіресе борпылдақ талшықты қалыпталмаған тін, ол барлық дерлік мүшелерді құрайды. Ол негізінен қан және лимфа тамырлары, нервтер бойында орналасқан, бұлшықеттерді жабады, көптеген ішкі мүшелердің стромасын (жақтауын), шырышты қабықтың өзіндік тақтайшасын, субперозды негізді, адвентициалды қабықты құрайды. Борпылдақ талшықты түзілмеген дәнекер тінінің морфо-функционалды сипаттамасы. Ол негізінен фибробласттар шығаратын жасушалар мен жасушааралық заттан тұрады. Жасушааралық матрицаға аморфты және талшықты зат кіреді. Қартайған сайын фибробласттар көп жасушалы фиброциттерге айналады, олар үш өлшемді торды құрайды, олардың кеңістігінде әртүрлі жасушалар орналасады Борпылдақ талшықты дәнекер тін дәнекер тіндердің басқа түрлерінен ерекшеленеді: 1) жасуша формаларының әртүрлілігі (тоғыз жасуша түрі); 2) аморфты заттың жасушааралық затта талшықтардан басым болуы. Борпылдақ талшықты дәнекер тінінің функциялары: 1) трофикалық; 2) тірек (паренхималық органдардың стромасын құрайды); 3) қорғаныш (спецификалық емес және ерекше қорғаныс, иммундық реакцияларға қатысу); 4) су, липидтер, витаминдер, гормондар депосы; 5) репаративті (пластикалық). Борпылдақ талшықты дәнекер тінінің жасуша түрлері (жасуша популяциясы): 1) фибробласттар; 2) макрофагтар (гистиоциттер); 3) тіндік базофилдер (мастикалық жасушалар); 4) плазмоциттер; 5) май жасушалары (адипоциттер немесе липоциттер); 6) пигменттік жасушалар; 7) адвентициалды қамшылар; 8) перициттер; 9) қан жасушалары — лейкоциттер (лимфоциттер, нейтрофилдер). Фибробласттар-бұл Ұлпаның жасушаларының басым популяциясы, негізгі ұлпаны құрайтын жасушалар, өйткені олар коллаген мен эластин ақуыздарының, сондай-ақ гликозаминогликандардың жасушааралық ортаға синтезі мен шығарылуына жауап береді. Олар жетілу дәрежесі мен функциялары бойынша гетерогенді, сондықтан олар бөлінеді: 1) Аз сараланған жасушалар; 2) сараланған (немесе жетілген жасушалар немесе фибробласттардың өзі); 3) ескі фибробласттар (дефинитивті); 4) миофибробласттар; 5) фиброкластар. Басым формасы-жетілген фибробласттар, оларда түйіршікті ЭПС және Гольджи кешені дамыған, қалған органеллалар нашар дамыған . Фиброциттерде түйіршікті ЭПС және пластина кешені азаяды. Фибробласттардың цитоплазмасында актин мен миозиннің контрактілі ақуыздары бар микрофиламенттер бар, бірақ бұл органеллалар миофибробласттарда әсіресе дамыған, соның арқасында олар тыртық пайда болған кезде жас дәнекер тінін қатайтады. Цитоплазмадағы фиброкласттарда лизосомалардың көп мөлшері бар, олар жасушааралық ортаға коллаген немесе серпімді талшықтарды фрагменттерге бөлу үшін ферменттер шығарады, содан кейін бөлінген фрагменттерді фагоциттейді. Яғни, фиброкласттар жасушааралық заттың, оның ішінде талшықтардың лизисінің лизисіне жауап береді (мысалы, босанғаннан кейін жатырдың инволюциясы кезінде). Осылайша, фиброкласттардың әртүрлі формалары дәнекер тінінің жасушааралық затын құрайды (фибробласттар), оны белгілі бір құрылымдық және функционалды күйде ұстайды (фиброциттер), оны белгілі бір жағдайларда бұзады (фиброкласттар). Фибробласттардың осы қасиеттеріне байланысты дәнекер тінінің репаративті функциясы жүзеге асырылады. 54. Макрофагтар (гистоциттер), шығу тегі, құрылысы, қызметі. Макрофагтардың организмдегі қорғаныс қызметі. Оның маңызы. Мононуклеарлы- макрофагтық жүйе туралы ұғым. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|