5-ші кітап; 1-ші бөлім Алматы-2011 Жазбадағы тақырыптар тізбесі
жүктеу/скачать 4,28 Mb.
|
| тіл білімі болған; рухани дарындылықтарды, қасиет, қабілеттерді, нығметтерді алып, тыныштық, бақытты өмірді қалыптастыру үшін, тағдырды түзеп, ақ өліммен өлуге негізделеді. Олай болса, әрбір ісіңе, жасаған амалыңа, алған сауабыңа қарай, Алланың нығметімен дүние байлықтарын меңгерумен есептессең, онда Алланың ризашылығы үшін емес, өзіңнің бақытты өмір сүруге, мал-жаныңның амандығына жасаған болып есептелмей ме? Ал, Алла барлық жаратылысты сөзден жаратып, оның көркем сөз нұры Құдайлық сипаты болса, онда Алланың ризашылығы үшін жасалатын амалдарға; Аллаға қарсы келмеуде, яғни дұрыс сөз сөйлеп, парыз қылған істерін міндетті түрде орындап, сөзіңмен ісің бір орында тоғысу керек және сені жаратып, тіршілігің үшін берілген жанын, рухын, періштелерін тазартып аманатарға қиянат жасамай өз орнына қайтару керек. Яғни тақуалық амалдарын 100-түрлі махаббатты, таспихты толық меңгеру керек. Ал, тақуалық ұғымы, тек жеке пенденің мінезіне, қылығына байланысты қалыптасады. Әйел тақуалығы; «Аманатқа қиянат жасамаудан, еркек істеріне, атқа мінуге құмар болмаудан, өз еріне қожайына қанағат қылумен, жағдайына қарай намаз оқудан бас тартпаудан, қоңыз сияқты жылтыраққа құмартпаудан, маймылға ұқсап әркімнің бетіне күле беруден, есекке ұқсап айтылған сөзден, берілген үлгі өнегеден құлақ аспаудан сақтанудан!» ғана әйел тақуалығы қалыптасады. Еркек тақуалығы; «Өтік сөйлемеу, өтірік ант ішпеу, арам шикі күйінде тамақ жемеу, кез келген нәрсені ауызға алып, кез келген шөппен тіс шұқымау, нан үгіндісін де жерге тастамау, қолын жумай тамақ жемеу, ата-анасын атымен атамау, дәрет алған және лас жерлерге намаз оқымау, шалбарын тұрып кимеу, отты, шырақты үрлеп өшірмеу, етегімен және кез келген нәрсемен бетті сүртпеу, ғылымды қорламау, ғалымға, ұстаздарға қарсылық сөздер айтпау және бас, дене, аяқтағы мүшелерді киімен үнемі жабық ұстап қорғау т,б жан, рух, тән тазалықтарын сақтаудан» пайда болады. Сондықтан тақуа тек намаз оқып, дін рәсімдерін керемет орындаудан емес, адамгершілік ұлтық әдет-ғұрып, сат-дәстүрлерді сақтаудан пайда болады. Негізгі әйел, еркектің таза ниетінің көрнісі; Өтірік айтпаушы, уәдемен сөзінде тұрушы, аманатқа қиянат жасамаушыларды -«ақ ниетті» деп айтады. Ал, иманның бірінші сатысы болып; «Алтау араз болса ауыздағы кетер» деп иманың алпыс бұтағынан кейінгі сатысы алтауды түгелдеу арқылы, Аллаға қарсылық сөздерді мүлде айтпаумен яғни жоғарғы дәрежелі сөз даналығын, дін философиясын яғни діл білімін және ой қуатын толық меңгеру арқылы болатынын ескертіпті. Ал діл білімінің негізі Тәураттан басталып, мағрипат білім арқылы яғни тіл білімін жетік меңгеру арқылы ғана, дін білімі толысатын құпиясын да естен шығармаған жөн. Аятта; «Әй мүміндер! Сендер Мұсаны ренжіткендер сияқты болмаңдар. Бірақ оны Алла, олардың айтқандарынан ақтады. Ол, Алланың қасында беделді еді. (69) Әй мүміндер! Алладан қорқыңдар да дұрыс сөз сөйлеңдер.» (33-70) Мұса пайғамбарымыздың бақсылық істерімен, Алладан келген хикметтеріне және Раббысымен тілдескеніне, тіл біліміне күмән келтіріп, тіптен «бізге көрсет» деген сияқты хикметке иман келтірмеген мұсылмандар сияқты болмаңдар, мүмин (момын) болып дұрыс сөз сөйлегендерің Алладан қорықандарың деп ескертеді. Бұл аяттардың 69 және 70-санмен белгіленудің өзі осы иманның 70-бұтағын меңгерудің шарты мен, тәубенің 7-сатысы, тура жолдың басталуы Тәурат білімін меңгеруден, Мұса пайғамбар хикметтерінен үлес алудан, ақ-бақсылық істермен жындарды меңгеруден басталатынын осы сүремен насихаттайды. Сондықтан пайғамбарымыз сахабаларына; «Сендер Алланың нығметінен бөлеген 70-ші топтықсыңдар» деп мүміннің дәрежесін ескертіпті. Ал мүміндік қасиетті; «Мүміннің түсі, пайғамбарлықтың 46\1 бөлігі» деген өсиетпен түс жорып, амал қылатын Құдай ісін меңгергендерді ған «мүмін» деп атайтынын да ескертіпті. Онда, құдай ісін, таза түс көре білетін мүмин болсаңыз Алланың ризашылығына яғни хикметіне, нұрына бөленгіңіз келсе онда сөз ғылымын меңгеруді игеріңіз!
Дін ісі мен Құдай ісі. «Немесе пайғамбарларыңнан, бұрынғы Мұсадан сұраған тәрізді сұрағаларың келе ме? Кім иманын қарсылыққа ауыстырса, расында ол тура жолдан адасқан болады.» (2-108) Кезінде исрайл халқы иман келтіру үшін, Мұса пайғамбарымыздан түрлі мұғжизалардың келуін сұрап, елге келген азап, апаттардан кейін иман келтірдік, яғни берілген ескерту, насихаттарды амалаға айналдыруға уәде беріп, ал жеңілдік келгенен кейін қайта ұмытып, соңында тұр тауының үстерінда қараңғы бұлт болып келіп, тәңір даусын естіп, қорқыныштан түгелдей иманға яғни тәурат намаздарын орындауға келіскен. Ал, кейбіреулері; «Құдайыңды бізге көрсет» деп те шарт қойған екен. Сол шарты орындау үшін 70-пендені таңдап алап, тауға апарып, кенетен тау дірілдеп, жер қозғалып Мұсадан басқасы өліп, пайғамбарымыздың жалбарынумен қайта тірілтіп көрсеткені, рухани өлім сатысынан өтудің хикметі де құранда баяндалған. Енді, дін ісі кезіндегі пайғамбарлар арқылы жібетілген хикмет, мұғжизаларға иман келтіру, намазға айналдыру арқылы қалыптасқан тұрақты шектер мен шариғат, ғибадат амалдарынан тұрса, ал Құдай ісі заманына қарай түсірілетін және әрбір пендесіне жеке-жеке көрсетілетін хикметті істермен, ескеру уахилардан яғни әрбір пенденің жеке орындайтын сауап, рухани тазару, мал жұмсау т,б рухани өлім жағдайынан өту жолындағы жақсылық амалдарынан тұрады. Сондықтан дін ісі-шариғат болып, тұрақты иман келтіру, намаздарын орындау үшін арналса, Құдай ісі имандылық шараларын, намаз амалдарын заманына қарай жетілдіру үшін түсіріліп тұрады. Пайғамбарымыз: «Алла мейрімді жаратқан күні оны 100-бөлік етіп жаратты, 99-бөлік мейрімді Өзінде қалдырды да, жаратқандарына бір бөлігін жіберді. Егер кәпір Алла қасындағы мейрімнің бәрін білсе, жаннаттан үзбеген болар еді. Ал мүмін Алла қасындағы азаптың бәрін білсе, тозақ отынан қауіпсіз болмас еді». (2012-Һурайрадан). Алла тағаланың 99-сипаты дегеніміздің өзі, Алланың Өзі-мейрімі, яғни адамзаттың жақсылық, сауап амалдарна түсіріп, көрсетіп, сыйға берілетін шапағат нұры, махаббаты болып саналады. Сондықтан Алла тағаланы Абай атамыз, Алланың-ғылым сипаты деп ескерткен. Сонымен жартушымыз, бір мейрімін дін ісі-шариғат қылып, қалған 99-ын көмес қылып, ал оны діні ісін, шариғатын меңгеру арқылы, Құдай ісінің мейрімін, хикметтерін көріп, білу арқылы дін ісімізді шариғатымызды заманына қарай жетілдіріп отыруымыз керек екен. Сондықтан бұл хикметті істердің көрінуін пайғамбарымызға; «Кәусар» сүресін беру арқылы және 108-санды кітаппен пайғамбар шапағатының үмметеріне хикмет, уахи болып көрінуін және сол арқылы сенім қуатынын жетілдіруін ескертеді. Бұл санды аяттардың насихатын, Абай атамыз; «Жас өспірім замандас қапа қылды, Сабыр, ар жоқ, аял жоқ, ілді-жұлды, Тұрлау қылып еш нәрсе басқара алмай, Сенімі жоқ серменде өңкей жынды. Жамандық, жақсылық пен-оған бір бәс, Дін ісін, Құдай ісін айыра алмас...Мақтан қума керек қу, Ойсыздарға қосылма. Қойыңда ақша, қолда қой. Күзетке оңай шошында!» Сенім қуатын меңгерумен және жүз бұлшық етті, жын қуаттарын оймен азықтандырып; 10-күнде 100-қой табу сырларын насихаттаған. Дін ісі-шариғат ұстанымдары болып, ал заманына қарай әр үмметтік, елдік, тілдік ерекшелігіне қарай берлетін нұсқауларды-Құдай ісі, яғни Құдай патшалығына кіру, ақталу заңдылығы деп білген жөн. Осы ерекшеліктерді дұрыс түсінбеуден, ислам елдерінде дін туралы түрлі ағымдардың пайда болып, бірі шариғатпен ғана өмір сүретін мемлекет, халифат құрамыз десе, енді біреулеріміз «масһаб», «Фиқһ» деген кітапқа жазылған біліммен ғана амал қылатын дін топтарына жіктеліп шариғат, дін білімін іске айналдырумен бақытты, хайырлы қоғам, мемлекет құрамыз деп, қазіргі таңдағы оймыз бен сөзіміз қабыспай қырық пышақ болып жатқанымызға Абай атамыз; «Өмірде ойға түсіп кем-кетігің, Тулағыш мінезің бар, жүрек, сенің. Сонда сенің отыңды басатұғын, Осы өлең- оқитұғын дұғам менің. Ішінде бар қуаты барға (аруаққа)ұқсайды, Тірі сөздің жаны-сол, айрылмайды. Қасиетті нәфәсі (салған демі) желдей есіп, Қайнап тұрған ыстық қан салқындайды. Жаныңның ауыр жүгі жеңілгендей, Көңілдің кернеген кек кемігендей-Болады жылауға да, сенуге де, Жүректің басынан у төгілгендей.» Жүрек тазалығын қалыптастыру жолында ғана, әр пенденің өзіне тән ішкі құдайлық үнін, мақамын қалыптастыру арқылы орындаған намазы, оқыған құраны, дұғасы жанына шипа және жоғардай ойы бүлінген, жаны жүктелген өзгелерге де шапағаты тиетінін ескертеді. Ал енді шариғат ісі туралы масһаб ғалымдары ислам әлемінде, көптеген адамзаттың пайдасына жараған құнды білімін де қалыптастырғаны даусыз. Тек, масхаб білімінің жеке білім саласы болып, өмірдің де, тіршіліктің де, ғылым-білімнің жетілуін, шаруашылық істерінің дамуын қалыптастыра алмайтынын, және ұлттық діл білімін тазартумен, тіл білімін меңгерудің нәтижесі, яғни үш негізгі білімінің төртіншісі болып, ақиқат білімі болған, бесінші анықтық білім арасындағы көпір екенін, көбіміз мойындай қойуымыздың өзі екіталай болып, сондықтан да ислам білім мен іргелі білімдерді меңгеруші білімді топтар арасында қарама-қайшылық әрекеттердің туындауына және біржақты масхаб білімінің жетегінде жүрген, діни топтардың өз ара дау- дамайына соқтырып жатқанын, алысқа бармай-ақ ,өз еліміздің ішінен көре аламыз. Шариғат ісі, масхаб білімі болып, негізінен халықтардың өмір сүру салтын қалыптастырса, ал Құдай ісін меңгеруді, Алланың біздерге жаратқан 8-сипатынан пайда болатын хикметтерге сеніп, иманға яғни іске, сөзге айналдыруды, дәстүр немесе дәстүрлі дін деп, оны шариғат негізгі біліміне қосумен салт-дәстүр деп атаймыз. Осы салтымызды, енді бұрынғы жетілген дәстүр арқылы толықтырған, аталарымыздың қалдырған аманатынан бастап жалғануды үзіп, «Масһаб» деген ескі білім арқылы, арап елдерінің салтына қайта жалғанып, ал дәстүр ерекшелгі туралы мүлде теріс пайымдауларға түсіп, елімізге дәстүрімізді жаңғыртуға жіберілген арамыздан шыққан елшіміздің көрсеткен хикметті, Құдайдың ісін, Мұса пайғамбарымыз кезіндегідей кейбіреулеріміз қорықаннан сенімге келіп, бірақ тұрақты амалдарын орындамағандықтан, иман қуатынан білімге айналмай, күмәнға түсіп, қайта теріс айналып, ал дінші, білімді ағайындарымыз мұндай хикметті тіл білімін мазаққа айналдырып, соттап үкім шығарып құдайдың азабын, сатып алған елдің өзіміз. Жоғарыдағы аяттағы мысалмен көрсетілген, исрайлдықтардың Мұса пайғамбарды ренжіткендей істерді, біздердің ел басшыларымыз бен, дін басшыларымыздың, ғалымдарымыздың, ақындарымыздың да қайталап, соларға келген сынақтарды, Раббымыздан біздердің де, сұрап алуымыз жаратушымыздың; «Оларға деген Раббыларының сөзі шындыққа айналды» деген алдын ала тағдырда белгіленген оқиғалардың, біздің елімізде де қайталануы деп білгеніміз жөн. Бұндай жағдай, филлософиялық даналықтың өлуімен, сөз ғылымының азғындығымен, «Сөз түзелмей ел түзелмейді» деген аталарымыздың ескерткен даналығының бейнелену көрнісі болды. Оған дәлелді алыстан іздемей-ақ, алдыңғы 3-ші кітапта мысалдармен дәлелдер келтіргенбіз. Яғни философ ғалымдарымыздың; «Абай философ емес, сарынды ақын», «Мемлекетіміз зайырлы дінен бөлек, европа сияқты», «Светский елге айналып, дініміз халқымыздың ісінен бөлек болғандықтан» немесе дін ісінің басшысының, мектеп жасындағы жас бала да күлетін шатпақ ойларының көрнісінен, еліміз баяғы перғауындықтар дәуірдегі кезеңдер сияқты салтты, ел басшылары да дәріптеп жатқаны даусыз. Ол кезде перғауын патшаның өз халқын, қазіргі таңдағы қазақ еліндегідей үлкен шаруашылық жетістіктеріне жеткізгені сондай, ел басқарушылары мен заң шығарушы, ғалымдарын құдай көріп табынатын болған. Перғауын патшаның азия мемелектерінің бір паташасына жазған хатында, «Менде алтын қоры жердегі құмнан да көп, бірақ темір жетіспейді, маған алтын орнына темір бер» деп өтініш айтқан екен. Және ол кездегі ғылымның жетістігіне, салған мұнара құрлыстарының құпия сырына, әлем ғалымдарының әлі кезге дейін ақылы жетпей жатса, ал жазбаларының, білімінің құпиясы мүлде ашылмағаны хақ. Олай болса біздің қалалар тұрғызған құрлысымыз, «иновациямыз», тұрғызған керемет мұнарамыз да, алтын қорымызда, олармен салыстырғанда әлі дайын білімдердің, әлем халқының жеткен жетістіктерінің көшірмесі ғана. Бірақ көңіліміз, мақтанымыз, ойдан шығарған заңымызға, ел басшыларының бәрін де білетін ақылды кемеңгерлігіне, жинаған қазына дүниемізге табынып, және оларды тәңір қылып шоқынуымыз перғауындықтардан да әлде қайда жоғары тұр. Сонымен, ел басшылары күнде партия құрып, халықты жікке бөлген, түрлі азғындық саясатты ашықтай жүргізіп, мәдениет ошақтарының шайтан мен ібілістің ордасы «жұлдызханаға» айналғаны қашшан. Бұндай жағдайға баға беруді орта буындағылар, сөздерін өткізе алмай; «іш қазандай қайнайды күресерге дәрмен жоқ» деп сенімін жоғалтпай, құдайдан бір жол, хикметті істердің келуін тосып жүрген, саналы дін қандастарымызға қалдырып, енді бұның негізгі себебіне ғана тоқталсақ та болар. Бұл жағдайдың арты сынақтармен, түрлі апат, азаптармен аяқталатынын ескертіп, халықты ақылға,иманға шақыратын дін муфтиятымыздың білімділік жағдайын және бұндай кеселдің негізінен халықтың санасы жабылып, тақ-тұқ сөйлеп, ақыл азуынан болатынын: «Қуанбаңдар жастыққа, Елірме күлкі мастыққа. Көзің қайдан жетеді Достық пенен қастыққа? Құрбыңның қызық дегенін Сөз екен деп ап шықпа. Адалдан тапқан тиынды (мал-жан, ақыл, иман) Сал да сақта қапшықта. Қолдағыңды (аруақ, періште сөз қуаты) қорғап бақ, Мал арзан деп аптықпа. Сыпайы жүр де шаруа ойла, Даңғойланып қақтықпа, Бет алды жанға бой салма, Қорлық жүрмес сақтыққа. Елу бесте (55-сүре) Сенісер адам таптық па? Арсыз құмар болғандар Опыр-топыр, шақ-шұққа Түспей жүр ме, көрдің бе, Жалаң-жұлаң, тақ-тұққа?» Атамыз 55-санымен Ғиса пайғамбарымыздың өсиет еткен «Екі тиынға бес торғайды сатып алмайсыңдар ма?» деп астарлаған сөзіндегі қазіргі қазақ еліндегі қаңқылдап ән салып, жалаңаш, жалаң бұт, қисаңдап, жұрты күлдірген шайтан, жын адамдарын; «екі жұлдыз» деп атаған 55-санын ескертеді. Бұл мал-жан қуатының бірлігін «Рахман» деген белгімен, Раббымыздың атын толық алудың, құлшылықтың жоғарғы белесін көрсетеді. Ел, мәдениет басшыларының Алланың көркем сөздерін, арзанға бағалап және сол арқылы түсірген аяттарды сөз, заң жүзінде мазаққа айналдырғаннан, иман қуаты таусылып, жүректері кірлеп, қан қызып, түрлі қан азу ауруларына, халықтың өмір жасының қысқаруына да себеп болады. «Алтау араз болса, ауыздағы кетеді» яғни тіл білімі жойылады деген нақылдың ғылымын, 206 санымен белгілен екен, жоғарыда келтірген өлең насихатында Абай атамыз. Енді осы насихатты аятпен салыстырып көрсек; «Мұхаммед адамдардың кейбіреулерінің дүние тіршілігіндегі сөзі өзіңді таңырқатады да Алланы жүрегіндегісіне (жын, шайтан «Сөз екен деп ап шықпа») айғақ қылады. Ол өте сотқар қаскүнем. («Бет алды жанға бой салма») (204) Қашан беті бұрылса, жер жүзінде сотқарлық істеуге сондай-ақ егінді (рухтан келетін хабарды «Қолдағыңды (аруақ, періште сөз қуаты) қорғап бақ»,.), малды (жын қуатын, қайратты, «Мал арзан деп аптықпа!») жоқ етуге тырысады. Алла жауыздықты жақсы көрмейді. («Арсыз құмар болғандар Опыр-топыр, шақ-шұққа») (205) Ал қашан оған: «Алладан қорық!», (сөзіңді түзе) делінсе, оның паңдығы ұстап, өзін күәкәр етеді.( «Түспей жүр ме, көрдің бе, Жалаң-жұлаң, тақ-тұққа?») Оған тозақ жетеді, нендей жаман орын.» (2-206) Бұл аяттың насихат сырын, білімін Шәкәрім атамыз; «Жолама қулар маңайға, Не қылмадың талайға? Кім жағады сендерге Тартқызған азап Абайға? Соның да тілін алмадың, Сабадың, сөктің, қарғадың. Көріне қашан кіргенше, Арсылдап иттей қалмадың...Сендермен де жүргенмін, Әр тесікке кіргенмін. Жәдігөй, арам сайтаным, Сырыңды түгел білгенмін. Сертіме жету- арманым, Көтерем тағдыр салғанын. Өлгенімше ізденем, Толтырар кемін қалғаным. Адам үшін-еңбегім, Өмірден барлық тергенім. Қалағанын қарап ал, Мұрам сол, жастар бергенім!» деген өсиетпен алтауыңды менен және Абайдан түгелдеуді үйрен, деп ескертеді. Ал, бұл аяттың ғылымдық сыры, Ясауи бабамыздың хикметінде де терең түсіндірілген. Бұған алда қайта орала жатармыз, енді «Алладан қорық!» (сөзді, батаны тыңда!) деген үкімен түсірілген хикмет, тылсымнан берілген батаны, еліміздің дінші, өздерін діни сауатты аталған топтықтардың, тәкәпарлық қана емес жындылықпен, бұзықтықпен қарсы тұрып, құдайдың хикметіне шамалары жетпесе де, жоюға тырысып жатқанынан, халық толық хабардар екені және болашақта әлем халқы да білетіндеріне, сөз тұрғысынан ғана емес, іс жүзінде де дәлелдейтінімізге күмәнданбасаңыз да болады. Сондықтан, рухани егіннің жемісін, көп ұзамай, иманынын, арауғын шақырып, келтірген еліміздің саналы қауымының жеткен істері, амалдары нәтижесінде көретін де болады. Ал енді біз малды (шерік қуатарын) қалай жоқ етуге тырысқандарға мүмкін иман келтірер, яғни амалын орындар деп, Құдай ісі-дәстүріміздің бір көрністерінен аз ғана мысалдармен дәлел келтіре кетейік; «Батыста психикалық ауруға шалдыққан адамды «ішінен шайтан кіріп алған, жын иектеген» деген түсінікпен абақтыларға қамалып, тоқпақтау арқылы емдеген. Тіпті Інжілге қарсы келетін сөздері үшін, оларды өлтіруге дейін баратын. Ауырып жатқан адам дін адамының алдында күнәсін айтып мойындамаса, ол адам өлімші халде болса да,оны дәрігерлердің емдеуіне қатаң тиым салатын...Алайда батыс бізге өлшем емес. Батысты мұсылмандармен салыстыруға мүлде болмайды. Себебі, сол кездегі шіркеу ғылымға қатты қарсы болғандықтан, батыстың одан құтылған шақта дамуы табиғылық.(??) Ал ислам діні ешқашан ғылымға қарсы болмаған. Тіптен әрдайым қолдап отырған. Сондықтан дінді жақсы түсініп, Құранға құлақ асқанда ғана мұсылмандар ғылымдары шарықтап, мәдениет өркендеген. Әлемге ғасырлар бой ұстаздық еткен. Алайда, Құран қағидаларынан алшақтап, өзгелерге ес-түссіз еліктеп, өз тектерінен адасып, қастерлі ұғымдарды аяқасты еткен кездері еріксіз кері кетушілік бой көрсетті...» (Имани гүл 304-бет) Қайрат Жолдыбайұлының бұл пәтуасына қарап; Егер бұл оқиғалардың ішкі сырына және інжіл құндылығына алыстан ой жорумен қарсы болағанын елемей, сөзіне илансақ, қазақтың жоғын жоқтап, малын түгелдеуші және қазіргі таңдағы қазақтағы рухани аурудың және бүліншіліктің де нақты себебін көрсеткені, ұлтына жан ашыр азаматтығы екен деп түсінуге болады. Ал «Құранға құлақ асу» деген сөздің өзі, тылсым үнін тыңдау, уахимен байланысты болып, бұл хикметті істерді інжілді меңгерусіз және 19-санмен «Мәриям» сүресін меңгермей мүмкін де емес және оны; «Алланың жібіне жабысаңдар, мықты тұтқаны ұстаған болдыңдар» деп кітап, уахи, аян алуды қатаң ескерткен Раббымыз. Бірақ, дін ғалымыздың енді бұл кітабының ішінде, сондай «Құранға құлақ асып», Алла жолына мал-жанмен соғысуға шақырған ата-жолдықтарды, «өз тектерінен адасып, қастерлі ұғымдарды аяқасты еткен ...» «Ала аяқ, дінсіздер» деп кінәлағанынан, адамның ақылын аулаушы, дәстүрін, ата-баба уәдесі мен аманатын терістеген, адам аулаушы аюдың ғана қылығы көрінеді. Ал іс жүзінен келсек, масһаб білімде; «.. қастерлі ұғымдар» болып, қазақ халқы үшін, әдет-ғұрпы, салт дәстүрі, Абай-Шәкәрім сияқты даналар өсиетері емес, тек бес парыздық сәзжде құлшылығымен және араптардан алынған өсиеттерімен, үлгілермен ғана шектелу керек екен. Және «Ясауи» атты дін тобын, ашық жала жауып, түрлі көрністерді түсіріп, абақтыға қамап, «жын мен шайтанды аластаған, зұлымдық» деп, адам өлтіргендердің жазасын тағайындауға, үлес қосушылар тобының қатарынан муфтиятық діншілердің де табылатынын, осы жазбалардан көруге болады. Олай болса, «Ал ислам діні ешқашан ғылымға қарсы болмаған.» деген пәтуасымен ғылымен-білімнің ерекшелігінде білмейтін, ғылым дегеніміз тіл білімі болып, яғни құдайдың хикметінің өзі зұлымдықта оларға енді тікелей басқа сипаттарда көрініп, көп ұзамай осы «сайтанның қойылымына» қатысқан адамдардың өздеріне де, жан ұяларындағы ең жақсы қадірлі мүшелеріне де; «Мазақтаған нәрселеріңді жүректеріңе кіргіземін», деген Раббымыздың уәдесінің орындалатына, хақтығына шүбә келтірмей, пайғамбарымыздың «Зұлымдыққа түскендерді құтқарыңдар» деген өсиетіне иман келтірумен, мүмкін пайдасы оларға тиіп қалар, бір жағынан оқырмандарға сауап болсын; «Осы жазбаларды таныстырып көрсетіңіздер, өйткені олар арап ғалымдарының пәтуасынан басқаны жүректеріне сіңіре алмайтындықтан, үгіттеп көріңіздер, мүмкін көпшілдікке, халқымыздың дәстүріне, сеніп иман келтірер» деген де өтініш айтқым келіп отыр. Ал, «Әлемге ғасырлар бойы ұстаздық еткен..» және өз тектерін, қан-гендерін сақтай білген, аталарымыздың бақсылық істерінен, және масхаб дін ғалымдарының ұлтық, дәстүрлік, ата-жолдық амалдарды, дінге жат қылық деп насихаттаған пәтуалары мен нақты өмірде болған көрнісінен мысал келтіре кетейін; Бірде қызымнан, 2-жасқа енді толған жиеніміздің мінезінде, бір қырсықтық қылықтың пайда болып, өзінің айтқанын орындалмаса, немесе ұрысып ескерткенге бірден шалқасынан құлайтын әдеті пайда болғанын естідім. Сонан үйде құранды оқып отырғанда, санама; «Қамшыңды қасыңа әкеліп қой» деген хабар, ескертуді орындап, бір сағат өткенен кейін, үйге баласын жетекке алып қызым кірді де, өзі киімін шешіп амандасуға төрге озып, бала есік алдында қалып қойды. Артынша; «Бері кел, неге тұрсың» деген ескертуден кейін, жиеніміз бірден ашуланып, шалқасынан құлағанын көріп, дереу қолынан көтеріп алып, жон арқасынан қамшымен бір тартып: «Енді бүйтіп құласаң, бұдан қатты таяқ жейсің» деп ескертім. Бала ешқандай жылағанда жақ. Үн түнсіз қалды. Бір кереметі, осыдан кейін ондай қылығы мүлде қайталанған жоқ. Енді бірде мектеп жасына келіп, бет-аузы қисайған баланың, дәрігерлерден шипасы болмағасын, біздерден, ордадан келіп ем алып, жазылғанын көріп, көңілі тоқтаған келіншек; «Үйде осы баланың 4-жасар інісі бар, мінезі өте шәлкес, келеген қонақтарға таяқ ала жүгіріп, жұртың мазасын алып өзіміз қаралай ұялумен боламыз» деді. Оны да ордаға алдырып, бір жеті қамшымен емделгенен кейін, артынан көп ұзамай хабар да жетті. Әлгі бала бұл қылықтарынан сап басылып, керісінше көрінген адамға амандасуға қолын ала жүгіріп, жұртты жақсы мінезімен таң қалдыра бастапты. Сонан бірталай уақыт өткенде шешесіне; «Мені ордаға апар, мені қамшы сағынап жатыр» деп, шешесі оны алып келді. Қолын құранға қойып, үлкен адамдарша, қолына ұстаған тиын садақасын қойып, сосын маған; «Енді мені қамшыла» деді. Мен оның арқасынан қағып, қамшамен ырымын жасап; «Енді толық жазылдың жақсы азамат болып, өс!» деп шығарып салдым. Тағы бірде, қазақ еліне ғылымда танымал таныс кісі көліктен түсіп жатқанын байқап қалдым, және беті қарайып, түтеп, қасындағы әйеліне болмашыға тиісіп, сөйлеп келе жатыр екен. Бірден, денедегі екі түрлі қуаттардың, яғни жынмен-шайтаның бір бірмен сыбырласып, араласқанын біле қойдым. Бірақ қанша ғалым, есті азамат болса да, жын қуатының малға айналумен, баладан бетер қамшыдан қорқып, тек басқалай ғана дем салып емдемесең, тұрып кетіп қалатын әдеті бар. Ал қамшысыз, бұндай «малмен» жүктелеген уақытта емнің тез нәтиже беру мүмкін де емес. Және, қазіргі таңдағы білімділік, саналық деңгейіміздің өзі ауруды бір мезетте сылып тастамаса, немесе кесіп алып тастамаса, ол емдегенге жатпайды, және ондай адам емші емес деген ұғымға да табынамыз. Сонан, бәрібір бұған бір шешім табу керек, деген оймен, қамшыны қол созғанда жететін жерге байқатпай қойып, құранға қол қойғызып, құран аятын зікірмен оқып отырып, әбден құранға бойы балқып отырғанда, әйтеуір қолым қамшыға да жетіп, екі-үш рет тұрып кеткенше, отырған жерінде арқасынан қамшылап үлгірдім. Ол кісі ашуға басып, тұрып кетіп; «Бұндай, хайуан құсатып, сабап емдейтін, емдерің құрсын» деп үйге қарай кетіп қалды. Қанша дегенмен ұлттық салтымыз тәрбиенің дұрыстығы, өз ықпалын тигізіп; «Қуыс үйден құр шықпайтын» әдетімізбен шайға қарап, артынша терлеп-тепшіп шай ішіп, кенеттен көңілі көтеріліп, еңсесін басқан ауырлығы кетіп, үйіне өлең айтып, қуанып қайтты. Жұмысындағы әріптестерінің, жүрегі қысылып, қан қысымы да жоғарылап, ауырып кеткенін көрген, қасындағы ғалым жолдастары; « жүктеу/скачать 4,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|