5В071100 Геодезия және картография мамандығына

Хабарды шолу бағыты туралы және - басқа тап қызметтері ,файлдарда, дистанциялыќ зондпен тексерілу бірге жіберуші материалдарды алуға болады. Мынау әдеттегі 4 файл әртүрлі кеңейтулермен : txt , rpb ( полиномдардың коэффициенттері туралы ), til ( бейнелер туралы), imd (спутник, атмосфера .).Барлыќ файлдардың , шығарудың ар жағында біріншіні , бірдей теңестірулер және кеңейтулермен ғана анықталады.

А нүктесі қабырға шетінде қалады, L/2 өшіруге, сондықтан ол қима : А'N = Htg β +L/2

мұндағы L — жолақтың еніне шолу; Н – спутник биіктігі ;β — жолақтың еніне шолу ; Н – биіктігі серігі ; β- тік сызыққа шолу (0.5L/H)h

Аймақ жер рельеф мүмкін тербелулері аэрофотосуретке түсірумен ұқсастық орнатамыз және талап етеміз , жұмыстарға ортобейнелік нүкте ќызметтен алу мөлшері АэроАэрофотограмметриялық нұсқау талаптарына талапқа сай болды ішін және берілген мағыналар шамадан асырмады жасалынушы жоспар масштабында h :

Q=2h<=2 Δ_hM /(tg β+0.5L/H)

Сонда , Н = 450 км, L = 22 км, М = 5000, Δ_h= 0,3 мм и β = 30°

Жергілікті жердің рұқсат етілген тербелуі 3.5 м.

Тағыда сондай шарттарға сәйкес β = 0° Q = 122.6 м; онда β = 45° Q = 2,9 м.

Тіктеуіш жағдайдағы иілудің тербелу бағытының фотограмметрмялық өңдеуінде сондай – ақ рельефтің сандық үлгідегі дәлдігіне әсер етеді.бұл үлгінң дәлдігі зона биіктігінің жартысындай болуы қажет,ол мвна формуламен есептеледі Q.

Дистанционды зондтау материалдары кеңістіктік (геометриялық), спектрлік, радиометрлік рұқсатылыммен және бір ауданның түсірісінің периодтылығымен сипатталады. Сонымен қатар, оларды өңдеу кезінде спутник орбитасының, яғни түсіріс аппаратурасының сақтағышының бірнеше элементтерін білу маңызды болып келеді.

Түсіріс жабдығы сақтағышының орбита элементтерін басы Жер центрінде О орналасқан инерциалды координаталар жүйесінде ОХУZ (сурет) анықтайық. 0Z осі Жердің айналу осімен бірігеді, ОХ осі көктемдік теңесу нүктесіне γ бағытталған, ал ОY осі жүйе оңдық болу мақсатында орналасқан. Спутниктің эллиптикалық орбитасы түйіндер сызығы деп аталатын ΩΟυ сызығы бойынша ОХУ экваториальды жазықтығын қияды; Ω және υ нүктелері сәйкесінше түйіндер деп аталады, осы нүктелерде спутник оңтүстік жарты шардан солтүстікке, солтүстіктен оңтүстікке ауысады. Планетаға ең жақын нүкте П перицентр (перигей) , ал ең алысы А - апоцентром (апогей) деп аталады. Орбита элементтері ретінде алты шама анқыталады:

Ω — шығатын түйіннің бойлығы, ол түйінге бағытталған және көктемдік теңелу нүктесі арасындағы экватор жазықтығында есептеледі;

t – спутниктің перицентр арқылы өту уақыты;

ω – перицентр аргументі, ол орбита жазықтығындағы түйіндер сызығы T υ мен перицентр бағыты арасындағы бұрыш ретінде анықталады;

i – иілу бұрышы – экватор мен орбита жазықтығы арасындағы бұрыш;

a – спутник орбитасының үлкен жарты осі;

ε — орбита эксцентриситеті, ол мына формуламен анықталады:

ε=c/a

мұндағы с – эллипс центрі мен оның фокустық нүктесі арасындағы қашықтық.

Иілу бұрышының шамасына байланысты орбиталарды мынадай түрлерге бөледі: экваториальдық (i = 0°), полярлық (i = 90°), субполярлық (i близко к 90°) және еңістік, олар өз кезегінде мынадай түрлерге бөлінеді : тура (0° < i < 90°) және кері (90° < i < 180°). Орбита еңістігі ғаламшардың ендік белдеуліктерін анықтайды, олар әрқашан солтүстік ендіктен i оңтүстік ендікке дейін i° жайылады.

Спутник астындағы нүкте деп спутник зенитте көрінетін жер беті жазықтығындағы нүктені айтады. Сонымен қатар, спутниктің ұшу трассасы спутник астындағы нүктелердің геометриялық орны ретінде анықталады. Осы нүктелердің жиынтығы түсіріс маршрутының симметрия осін анықтайды.
Қолданылған әдебиеттер:

8.1.1 Назаров А.С. Фотограмметрия, -Мн.,2006

8.1.2 Обиралов А.И. Фотограмметрия и дистанционное зондирование –М.,2006

Дәріс № 4

Тақырыбы: Фотосхемалар: қолданылуы, құралуы және дәлдігі. Фотопландардың қолданылуы, құралуы және дәлдігі.

Мақсаттық қолданылуына байланысты фотопландар топографиялық және арнайы деп жіктеледі. Біріншісі топографиялық түсірілімге қатысты ережелер мен нұсқамаларға негізделген. Арнайы фотопландар ережеге сәйкес ведомаствалық нұсқамаларға сәйкес болуы керек. Графикалық планға қарағанда фотопландар үлкен көркемдікке ие. Сондықтан да мамандардың көбімен қолданылуда. Оларға горизантальдар да бейнеленеді. Нәтижесінде фотокарта пайда болады.

Дистанциондық барлап байқау материалдарының аэрофотограмметриялық өңдеу мүмкіндіктері мен ерекшеліктері фот ографиялық түсірілімді және оптика-электронды сканерлік жүйелеріне әр түрлі болып келетін суреттердің геометриялық ерекшеліктерімен анықталады.

Аэрофотографиялық түсілім жүйесінің көмегімен алынған және суреттің орталық проекциясында көрсетілген материалдар кез келген аналогтық, аналитикалық немесе сандық стереоаэрофотограмметриялық аспапта өңделуі мүмкін. Бірақ, бұл жұмыстардың ұйымдастырылуы мен орындалу технологиясы келесідей жағдайларға сүйене отырып, жер бедерінің сфералылығын ескеру қажет.

Р суретінде m нүктесі сфералық бедер радиусында R М нүктесінің бейнесі болып табылады. Тікбұрышты координат жүйесінде планды құру және горизоталь жазықтыққа Е нүктелерді ортогональді жобалау кезінде М және К нүктелер арасындағы арақашықтық КМ=КоМо кесіндісіне сәйкес келеді, ал олардың белгілері - ККо=ММо=һ кесіндісіне. М және К нүктелері арасындағы арақашықтық KNM доға ұзындығына тең, ал олардың белгілері нольге тең, өлшем қателігі δs құрайды, планда және биіктігі бойынша δz,

δ_s =КNМ-К_оМ_о және δ_z =ММ_о=КК_о.

Бұл мәселені екі әдіспен шешуге болады:

(1) δ_k =mm_о мүмкін орын ауыстырудан келе фотоға түсіру биіктігін SN шектеуге болады. Нәтижесінде бедердің сфералық болуының әсерінен формуламен есептеп табуға болады.

(2) өңделетін участогтің өлшемін мүмкін δ_s және δ_z қателерімен шектеуге болады.

Өңделетін участогтің өлшемін шектейтін фототрансформатор, кез келген аналогты, аналитикалық аспаптың немесе сандық АэроАэрофотограмметриялық жүйенің қолданылуы өте нақты болып табылады.

Өңделетін участогтің (орталық бұрыштар) бұрыштық өлшемін анықтайық:

φ_s<=³√(24 δ_s M/R) и φ_z<=√(8 δ_z/R),

Өңделетін участогтің диагональ өлшемін анықтайық:

S_s=³√(24 δ_s MR²) и S_z=√(8 δ_zR),

мұндағы, М-құрылатын карта масштабының бөлімі, R=6371 км.

δ_xy доп =0,3 мм және М=5000 S_s=113 км, М=10000 S_s=143 км, М=50000 S_s=296 км.

0,2м,0,5м,1,0м қателіктермен нүктелер биіктігін анықтау, тек қана 3,2 км,5,0км,7,1 км диагональдарымен мүмкін.

Монтаждың сапасын бақылауды нүктелер, кесімдер, қосындылар арқылы жүргізеді. Бақылаудан кейін фотопланда трапеция рамкасын, километрлік торды, тор пунктерін және рамкадан тыс безендіруді сызады. Практикалық тұрғыдан қолдану үшін қатты негізгі жапсырылған маттық фотоқағазда көшірмесін дайындайды.

Фотосхемаларды дайындау кезінде контактылы белгілерді картон немесе фанераға монтаждайды. Монтаждауды бастапқы бағыттар немесе контурлар бойынша орындайды.

Бірінші жағдайда фотосуреттерде орталық нүктелерді таңдайды да, солар арқылы әрбір тақ суретте бастапқы бағыттарды салады. Әрбір жұп суретте бойлық жабындылар ортасында бақылау нүктелерін таңдайды және соларға , сонымен қатар орталық нүктелерінде пуансонмен саңылаулар жасайды. Содан кейін тақтайға бірінші және екінші суретті орнатады, оларды бақылау нүктесі бойынша біріктіреді. Осындай жағдайда суреттерді қияды, қиындыларды алып тастайды, қалған бөліктерін негізге жапсырады. Осылайша қалған суреттерді монтаждайды.

Көпмаршрутты фотосхемаларды дайындау кезінде монтажды орташа маршруттың орташа суреттерінен бастайды және оны фотоға түсірілген бөліктің шекараларына дамытады.

Монтаж сапасын бақылау қиындылар бойынша орындайды. Фотосхема масштабын карта немесе геодезиялық тордың бейнеленген пункт координаталары бойынша анықтайды.
Ұсынылатын әдебиет:

8.1.1 Назаров А.С. Фотограмметрия, -Мн.,2006

8.1.2 Обиралов А.И. Фотограмметрия и дистанционное зондирование –М.,2006
№ 5 дәріс

Тақырыбы: Суреттерді трансформирлеу, мағынасы және мәні .

Суреттерді трансформирлеу элементтері, инверсорлар классификациясы. Фототрансформаторлар. Фотоқағаз деформацияларының әсері.

Кең мағынадағы суретті трансформирлеу өзгерту мақсатында берілген проекцияға оның геометриялық қасиеттерін өзгерту.Әрбір өзгерту бастапқы бейненің бір геометриялық қасиетін өзгерте отырып, оны сақтайды. Ал, өзгермейтін қасиеттер берілген өзгеруге қатысты инвариант деп аталады.Фотограмметрияда перспективті және афинді өзгертулерді, ортофототрансформирлеуді, масштабтауды қолданады. Трансформирленген сурет деп еңістік суретті перспективті өзгерту нәтижесінде алынған және нүктелердің горизонталь проекцияларынан ығысудың шекті шамалары бар суретті айтады.Айта кетерлік жайт, ол проекциясын өзгертпейді. Трансформирленген сурет те орталық проекция заңдары бойынша құрылуы мүмкін. Сондықтан рельеф үшін бұрмаланулар сақталады.

Перспективті трансформирлеу

Фотограмметрияда ақырғы екі әдіс кеңінен қолданылады. Аналитикалық әдістің теориялық негізі ретінде трансформирлеу формулалары аталады. Солар бойынша нүктелердің x және y координаталарын өлшеу керек, трансформирленген координаталарды анықтау керек және еңіс суреттің сыртықы бағдарлану элементтерін білу керек. Олардың нақ мағынасы белгісіз болып табылады. Сондықтан тірек нүктелері бойынша трансформирлейді.

8.1.1 Назаров А.С. Фотограмметрия, -Мн.,2006

8.1.2 Обиралов А.И. Фотограмметрия и дистанционное зондирование –М.,2006
№ 6 дәріс

Тақырыбы : Сурет жұптарын талдау

Негізгі анықтамалар, стереопара нүктелерінің параллакстары мен координаталары