9 лекция тақырыбы. Аналитикалық геометрияның пайда болуы және дамуы
Әдебиеттер: [5]; [16]; [26-31];[32-34]; [35-37]
жүктеу/скачать 70,28 Kb.
|
9-15 лекция тезисі
- Бұл бет үшін навигация:
- Мектеп оқытушысының ғылымдар тарихын білуі
- Мектеп математика курсын оқытудағы тарихшылдық ұстанымы.
- Әдебиеттер: [1,3,6,7]; [14,15,18,20,21,22]; [26-31];[32-34];[35-37].
| Әдебиеттер: [5]; [16]; [26-31];[32-34]; [35-37].
№15 лекция тақырыбы. Сабақтағы және сыныптан тыс сабақтардағы математика тарихы (Тарихилық(Историзм) принципі туралы. Математика оқыту процесінде историзм элементтерін қолдану). Мектеп оқытушысының ғылымдар тарихын білуі Ғылымдар тарихы үлкен тәрбиелік әсерге ие. Бұл тұжырым тәрбиенің барлық түрлеріне қатысты: еңбекті қажет етуге үйрету, берілген жұмысқа жауапты қарау, жоғары ұмтылыстарды дамыту, ғылыми қызығушылықты дамыту, яғни, тек білімге ие болып қана қоймай, оларды көбейту, арттыру. Ірі оқымыстылардың өмірбаяндарымен, олардың жұмыстарының әдіс-тәсілдерімен таныстыру оқушылардың мінез-құлықтарының, олардың идеаларының қалыптасуына және үлкен ұмтылыстарының қалыптасуына көп әсерін тигізеді. Сондықтан мұғалімдер оқушыларға математика тарихын үйрету үшін өздерінің барлық білімдерін тереңірек және толығырақ қолдануы қажет. Ғылымдар тарихы жалпы тарихтың маңызды бөлігі болып табылады. Әлеуметтік процестерге физикалық, биологиялық, геологиялық, химиялық ғылымдардағы ашылулар үлкен әсерін тигізетіндігі белгілі. Сонымен бірге, әлемнің сандық танымы, соның ішінде математиканың дамуы қоғам өмірінде ең айқын түрде көрінетіндігі айтылады. Мысалы, XVIII ғасырдағы математикалық талдаудың құрылуы және соған байланысты математиканың дамуы өз кезегінде, қоғамдық қатынастарға біршама өзгерістер енгізген бүкіл жаратылыстанудың және техниканың дамуына әкелді. Электронды есептеуіш машиналарын шығару, программалаудың пайда болуы біздің кезімізде, технологиялық процесстерді басқаруда, банк жұмыстарын ұйымдастыруда, медицинада нағыз революцияның стимулы болды. Атап айтқанда, қазіргі заманғы ЭЕМ қоғам өмірінің барлық жақтарын дамытуға әсер тигізді. Келесі бір аспект, жалғыз аспект деуге болады – математика тарихын үйрену ойлаудың дамуына әсер етеді. Жаратылысты зерттеуші, математик және тарихшы Г.В. Лейбниц, ғалымдар тарихы ашулардың мәдениетіне үйретеді дегенді айтады. Барлық өркениеттердің заманындағы адамдарға: «Ойлау қалай дамыды? Адамзат жаңа танымдарға қалай жетті? Қазіргі заманғы адамның шығармашылық мүмкіндіктерінен қалай өзгешеленеді?» деген сұрақтарды қою және оларды шешу аса қажет. Соңғы сұраққа осы уақытқа дейін (бұл сұрақ айқын және қызықты болса да) ғалымдар тарихында ешкім назар аудармаған болатын. Алайда, қазір бұл сұрақтарды қою және шешу (қолға) мүлде дерлік қолға алынбаған. Мойындауға тура келетін бір жай, қазір біздің елімізде ғылымдар тарихы саласындағы білім беру деңгейі шашыраңқы. Бұрынғы Кеңес одағының үлкен білім беру кеңістігінде бірде-бір математика тарихы мен әдістемесі кафедрасы жоқ. Ал қазіргі кездің өзіне тек кейбір университеттер мен педагогикалық институттарда тарихтан жүйелі курстар оқытылады. Математика және механика тарихынан мамандар мүлдем жоқ. Тіпті еліміздің ескі университеттерінде математика тарихын оқыту сәйкес дайындығы жоқ адамдарға тапсырылған. Оқытушылар қолына алып, өзіндік зерттеулер жасап, оның жалпы проблемалармен қызықтыратындай жұмыстар жазбағандықтан бұл курс жастардың назарын аудара алмайды. Жақсы жері, жылдан жылға тарихи анекдоттар хабарланып, кейбір белгілі оқымыстылардың өмірбаяндар секілді мәліметтер беріліп отырады. Ал, тарих курсы математика тарихының жалпы тарихпен байланысы және оның әлеуметтік дамуының ерекшеліктерінен басқа фактілерді көп қажет етпейді. Математика тарихының проблемаларының жүйемі айналысатын адамдардың ұйымын, тіпті жеке энтузиаст-оқымыстыларды қосып санағанда бір қолдың саусақтары жеткілікті. М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу университетінде математика және механика тарихы кабинетінде біріккен ғалымдар тарихшыларының ұйымы бар. (МГУ-ң негізін қалаушы ұлы Ломоносов ғалымдар тарихы және жалпы тарихқа үлкен көңіл бөлген). Ғалымдар тарихшылары журналдық және монографиялық әдебиеттермен жеткілікті мөлшерде қамтамасыз етілген. Шет елдерге шығарылған математика тарихы туралы жаңа кітаптарды табу мүмкін емес. Тіпті еліміздің кітапханаларында XV-XVIII ғғ. ескі монографиялар жоқ. Бұлар тіпті ең керемет кітап қорлары В.И. Ленин атындағы, М.Е. Салтыков-Шедрин атындағы және Ғалымдар Академиясы кітапханаларында да жоқ. Сол сияқты шет елдермен айырбас жүргізетін кітапханалар қорларында да кездеспейді. Қазір тіпті Мәскеу университетінде «10-15 жылдан кейін кім математика тарихы курсын оқытатын болады?» деген сұрақтар қоюда. Математиканың маман тарихшылары жылдан жылға қартайып келеді, ал олардың ізін басушылар мүлдем дерлік жоқ. Сондайда, математика тарихшымен математиканың толық оқып үйрене алмаған және жалпы мәдениетті қажет деңгейге жетпеген адамдар айналысатын сияқты. Бірақ, мұндай жағдайда да ғылымдар тарихышысына да жоғары, арнайы талаптар қойылады: математиканың өзін жақсы білу, мұрағаттарда жұмыс істей білу, шет (француз, ағылшын, латын, араб, грек) тілдерін білу, жалпы тарихпен терең таныс болу, оның ішінде мәдениет тарихымен таныс болу, зерттеу жұмыстарына қабілеті болуы. Бізге дарынды математиктерді ғылымдар тарихының мәселеріне қызықтыру олардың алдынан қызықты ашылулар жасаудың әдістерін ойлап табу керек. Қабілетті жастарға математика тарихы бойынша аспирантураға түсуге мүмкіндік жасау қажет. Айта кететін бір жай, АҚШ, Австралия және т.б. елдерде біздің еліміздің математика тарихының қызығушылығы өте үлкен. Соңында, математика тарихының айналысқа және әлі де айналысып жүрген көптеген қазіргі заманғы математиктер: А.Н. Колмогоров, Ван Дер Варден, Ж. Дьедонне және т.б. екенін ұмытпағанымыз жөн. Н.Бурбаки Атынан жұмыс істеген бір топ француз математиктері математика тарихы бойынша үлкен еңбек ашты, яғни олар математиканың дамуына әсер ететін күшті түсіндіруге тырысты. Ж. Дьедонне – Бурбаки тобының мүшелерінің бірі – қазіргі заманғы математиканың дамуына арналған монография шығады. Қазіргі заманғы алгебра мен математикалық статистикадағы еңбектерімен танымал Ван дер Варден ежелгі заманғы математика тарихы облысында көптеген жұмыстар жүргізді және осы тақырыпта бірқатар кітаптар жазды. Осылардың барлығының мағынасы бір ғана: математика тарихына қызығушылық математиканың өзінің прогресіне тікелей байланысты. Аспирантура арқылы математика тарихшыларын дайындау жолы ортақтандырылған. Бірақ, өкінішке орай, мұндай жол жоғарғы оқу орындарын оқушыларға сұраныстарын жылдам қанағаттандыра алмайды, екінші бір жол, яғни мәселені одан қарағанда тезірек шешетін жол, жоғарғы білімді оқушылардың квалификациясын жоғарылату. Мектеп математика курсын оқытудағы тарихшылдық ұстанымы. Атап айтқанда, Қазақстан Републикасы Білім және ғылым министрлігіне «жаратылыс-математикалық ғылымдардың пәндерін оқыту деңгейін жоғарлату; оны өсіп келе жатқан ұрпақты қазіргі заманғы әлемнің жаратылыс ғылыми суретін, білім мен қазіргі өндіру және басқа да қызмет сферасында ғылымның қолданылуы туралы практикалық ондық қалыптасуына бағыттау» бұйрық етіледі. Оқушылардың ғылыми көзқарастық қалыптасу мәселелерінің, жан-жақты тәрбие мен даму мәселелерінің үзіліссіз байланысы мен бірлігі - қазіргі заманның мектептегі математика курсын оқу кезеңінде тарихи-математикалық матералды қолдану керек екен деген қорытындыға әкеледі. Шынында да, оқушылардың патриотизм мен интернациолизм рухында тәрбиелеу үшін ғылым тарихымен таныстырудың маңызы қандай екендігі белгілі. Өткеннің ұлы ойшылдардың өмірі, олардың ғылыми және өз ой-пікірлері оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеу мен өзін-өзі жетілдіру процесіне үлкен ықпал жасайды. Мысалы, ұлы ғалым Беруни астрономия, математика, география, геология, ботаника облысында жасаған жаңалықтармен атақты: ол адамзат тарихына ұлы философ-гуманисті және поэт ретінде кірді. Сонда Берунидің жаңалықтарына ғылымның келесі дамуы практикалық қолданысына күшті не берді? Күмән жоқ, ол таза біліммен адамды дамыту үшін оны іздестіру маңызы зор деп санады. Беруни үшін ең басты - зерттеу және түсіну сондықтан, осы ақиқатты оқушының адамгершілік көзқарастық негізін салу қазіргі мұғалім үшін өлшеу үшін қолданған Жердің радиусын Беруни әдісімен таныстыруға қарағанда маңызды болу керек (VІ-сыныпта геометрия сабағында жанама өлшеу жасаудың идеяларын оқығанда) Мектептің математика курсының материалдарымен байланысты болу арқылы тарихи мәліметтер есте тез сақталады, сондықтан оқу ақпаратын есте сақтау құралы ретінде болады. Бұдан біз оқушылардың есінде математиканың даму тарихының бөлек ажыраған эпизодтар емес, ал оның негізгі идеялары мен әдістерінің бұрылу процесінің сақталып қалудың маңызын көреміз. Математика оқушы алдында дамудың шығармашылық процесінде шығу керек. Сонымен бірге, ғылым тарихы оқушыға теориялық ғылыми таным мен адамның практикалық іс-қызметі арасындағы өзара байланыс пен өзарашарттасудың іс-әрекет жасағанда бақылау жасағанда мүмкіндік береді. Бұл оқушылардың диалектико-материалистік дүниеге көзқарастың және ғылыми ойлаудың эффектифті қалыптасуына көмектесуі. Математиканы оқыту процесіне тарихи математикалық мәліметтер жүйесін еңгізу, бәріне қарағанда, мұғалім тарихи курстармен (мысалға, халық шаруашылығында, әскери істе және тағы басқа қосымшалары бар ықтималдықтар теориясының тууына азартты ойындарды ұтып алуды талдау түрткі болды делінеді) байланысты қызығушылық элементін заңды деп мойындағанды білдіреді. Бірақ қызығушылық тек бастапқы сыныптарда емес, сонымен бірге ғылыми бастауда оңай қадам бола алады. Әдебиеттер: [1,3,6,7]; [14,15,18,20,21,22]; [26-31];[32-34];[35-37]. жүктеу/скачать 70,28 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|