№9 оқу сауаттылығы
жүктеу/скачать 24,18 Kb.
|
Мәтіндер №9
| Екінші мәтін бойынша
3. Мəтін мазмұнына сəйкес келмейтін нұсқа A) Ителгінің көп таралуы B) Ителгінің балапандары C) Ителгіні қорғау D) Ителгінің сипаты E) Ителгінің қорегі 4. Ителгі өсірілмейтін қорық A) Ақсу-Жабағылы B) Алтын Емел C) Наурызым D) Қорғалжын E) Үстірт 5. Тұжырымдардың дұрысы 1. Ителгінің азайып кетуінің себебі – сыртқа сатылуы 2. Ителгі жұмыртқасын бір айдан астам басады 3. Ителгінің тепкісі əлсіз, қанаты қысқа A) Үшеуі де B) 1 мен 3 C) 1 мен 2 D) Тек 1 E) 3 пен 2 6. Ителгінің негізгі қорегі A) Құстар B) Жемтіктер C) Өлекселер D) Ірі аңдар E) Жыртқыштар 3-мәтін. Анар мен Мұнар Ерте-ерте ертеде сыңсыған сақ елінде Анар мен Мұнар атты екі ақылды бала болыпты. Анар батыр бала болып өсіпті. Бес жасында атқа секіріп мініп, шаба жөнеледі екен. Астындағы Көктөбел аты жер апшысын қуырып жүйткігенде, тұлпарда екі қанат пайда болып, жер бетінде алып құс болып ұшады екен. Ұшып келе жатқан Көктөбел атты көргенде жаулары тығыларға жер таппай қалады екен. Ал Мұнар өнерлі бала болыпты. Домбыра тартып, елдің рухын көтеріпті. Қариялардан естіген өсиет сөздерді үскімен тасқа қашап жазады екен. Бір күні Мұнар кішкене үш баланы ізіне ертіп тастарға қашап жазылған өсиет сөздерді оқу үшін тауға қарай бет алады. Ауыл балалары өсиет сөздерді, батырлық дастандарды, сақ халқының тарихы мен шежірелері жазылған тас кітаптарды тауға барып оқып қайтатын. Кейбір тастарда əртүрлі аңдардың – таутекенің, арқардың, қасқыр мен жылқының суреттері қашап салынатын. Кейбір шежірелер мен өсиет сөздер, жырлар жазылған тастарды арбаға салып ауыл ортасына əкеліп қоятын. Мұнар екі баланы ертіп тауға жақындағанда, түйеқұс мінген екі адамды көреді. Олардың қолдарында балталары бар. Өсиет сөздер жазылған тас кітаптардың бірін қолындағы балтамен қашап, жазуларды өшіріп жатыр екен. – Не істеп жатырсыңдар?! – деп айқайлайды Мұнар. – Тасқа қашап жазылған сөздерді өшіріп жатырмыз, – дейді біреуі. Мұнар ашуланып: – Қане, тез кетіңдер, тасқа қашап жазылған кітаптарды өшіруге кім рұқсат берді? – дейді. Сонда əлгі екі адамның біреуі былай дейді: – Бізге осылай тапсырма берілді. Тас кітаптардағы жазуларды өшіру арқылы сақтардың білімге деген құштарлығын тоқтатуымыз керек. Мұны естіген Мұнар тастағы жазуларды өшіріп жатқан екі адамға шабуыл жасады. Қара қалпақ киген біріншісін бас салғанда, түйеқұс Мұнардың желкесінен тістеп лақтырып жібереді. Түйеқұс Мұнардың жанындағы екі баланы да тістеп он қадамдай жерге ұшырып жібереді. Мұнар өзінің жанына жүретін қара домбырасын алып күмбірлетіп күй тартқанда, Анар ұшатын Көктөбел атымен жетіп келеді. Көктөбел ат түйеқұсты теуіп құлатады. Мұны көрген екі адам тауды бетке алып қаша жөнеледі. Анар қуып жетіп, екеуінің қол-аяғын байлап зынданға тастайды. «Ата-бабаларымыз жазып қалдырған өсиет сөздерімізді құрту үшін келген адамдар – біздің жауларымыз. Сендер енді теріс қылықтарың үшін жауап бересіңдер!..» – дейді. (312 сөз) жүктеу/скачать 24,18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|