А. Амангелді, С. Симбаева

147 
ЕСІМДІК 
(Местоимение) 
Басқа сөз таптарының орнына қолданылатын жалпы мағыналы 
сөздерден тұрады. Мысалы, Қасым келді дегеннің орнына – Ол келді, 
Журналды оқы дегеннің орнына – мынаны оқы, Алтыннан сұра – онан 
сұра т.б. 
Есімдік бірнеше мағыналық топқа бөлінеді: жіктеу, сілтеу, сұрау, 
өздік, белгісіздік, болымсыздық, жалпылау есімдіктері. 
 
ЖІКТЕУ ЕСІМДІКТЕРІ 
(Личные местоимения) 
Жіктеу есімдіктері – үш жақта, жекеше, көпше, анайы, сыпайы түрде 
қолданылатын есімдіктер.
Жекеше 
Көпше
1-жақ
Мен 
Біз 
2-жақ 
Сен 
Сендер 
Сіз 
Сіздер 
3-жақ 
Ол 
Олар 
Бірінші жақ жіктеу есімдіктері сөйлеушіні, 2-жақ жіктеу есімдіктері 
тыңдаушыны 
білдіреді. 
3-жақ 
жіктеу 
есімдіктері 
сөйлеушіден, 
тыңдаушыдан бөгде адамды білдіреді. 
Жіктеу есімдіктерінің септелуі 
Атау септігі
мен, сен, ол 
Ілік септік
менің, сенің, оның 
Барыс септік
маған, саған, оған 
Табыс септік
мені, сені, оны 
Жатыс септік 
менде, сенде, онда 
Шығыс септік 
менен, сенен, онан 
Көмектес септік
менімен, сенімен, онымен 
СІЛТЕУ ЕСІМДІГІ 
(Указательные местоимения) 
Сілтеу есімдігі сілтеу, нұсқау, көрсету мағынасын білдіреді. Сілтеу 
есімдіктеріне бұл, сол, ол, осы, сона, ана, анау, мына, мынау, сонау, 
осынау, әне, міне деген сөздер жатады. Сұрауы қай?, қайсы? 
Сілтеу есмідігінің септелуі 
Атау септігі
бұл, осы, ана 
Ілік септік
бұның, осының, ананың 
Барыс септік
бұған, осыған, анаған 
Табыс септік
бұны, осыны, ананы 
Жатыс септік 
бұнда, осыда, анада 
Шығыс септік 
бұнан (мұнан), осыдан, анадан 
Көмектес септік
бұнымен, осымен, анамен 

148 
СҰРАУ ЕСІМДІГІ 
(Вопросительные местоимения) 
Сұрау есімдігі сұрау мағынасын білдіреді. Сұрау есімдігі: кім?, не?, 
қайсы?, қашаннан?, қандай?, неше?, қанша?, қайда?, қайдан?, қалай?, 
нешінші? т.б. кім?, не? Сұрау есімдігі септеліп қолданылады. 
ӨЗДІК ЕСІМДІК 
(Возвратные местоимения) 
Өздік есімдігіне өз деген есімдік, оның тәуелденген түрлері жатады: 
өзім, өзің, өзіңіз, өзі, өздерің, өздеріңіз, өздері. 

жүктеу/скачать 1,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: