А. Соловьева, Б. Ибраимова

 
8.1.3.10 – жануарлар және адамдардың қан тамырлар жүйесі түрлерін сипаттау 
8.1.3.11 – дене жаттығуларының жүрек жұмысына әсерін зерттеу 
8.1.3.12 – қан тамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттау 
Тараудың жалпы мақсаты: Ағзаның ішкі ортасының құрамын біледі, қызметтерін нақтылайды, қанның құрамы мен қызметін пайымдайды, иммунитет туралы жан-
жақты ақпарат алады, иммунитетті жүйелейді, қан топтарымен таныса отырып, қан құю сызбасын зерделейді, үлкен және кіші қан айналым шеңберлерін ажыратады, 
жануарлардың жүрек-тамыр жүйесінің эволюциясын талдайды, жүрек және қан айналым жүйесінің ауруларын сипаттайды, алдын алу шараларын қарастырады. 
№/ 
Сабақтың 
тақырыптары 
Оқытудың негізгі 
мақсаттары: 
Белсенді 
оқытуда 
қолданы-
латын жұмыс 
формалары 
/әдіс-тәсілдері 
       Оқытудың нәтижесі
 
       Бағалау критерийлері
 
     Негізгі 
ресурстар 
1. 
Ағзаның ішкі 
ортасы және 
оның маңызы 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау  
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, гомеостаз туралы 
біледі, ағзаның ішкі ортасының 
құрамдас бөліктерін 
айқындайды. 
Гомеостаз туралы біледі, ағзаның 
ішкі ортасының құрамдас бөліктерін 
айқындайды. 
Ағзаның ішкі ортасының құрамдас 
бөліктерінің құрамын, қызметін 
нақтылайды, салыстырады, 
ерекшеліктерін талдайды. 
Ағзаның ішкі ортасының маңызын 
зерделеп, баға береді. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Ағзаның ішкі ортасы қан, 
лимфа, ұлпа 
сұйықтығының 
құрылысын анықтау, ағза 
үшін қызметін талдау, 
гомеостаз туралы түсінік 
қалыптастыру 
Оқытудың 
әдіс-
тәсілдері: 
«Мені түсін» 
оқыта-үйрету 
ойыны  
 
Көпшілігі: 
Ағзаның ішкі ортасының 
құрамдас бөліктерінің 
құрамын, қызметін 
нақтылайды, салыстырады, 
ерекшеліктерін талдайды. 
3. Ойланады /баға береді 
Ағза үшін ішкі ортаның 
тұрақтылығының 
маңызына баға беру 
Оқытудың 
әдіс-
тәсілдері: 
«Детальдарын 
қосу» әдісі 
Кейбіреуі:  
Ағзаның ішкі ортасының 
маңызын зерделеп, баға береді. 
2 
Қанның құрамы 
және қызметі 
 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
Оқытудың 
әдіс-
тәсілдері: 
Ойқозғау  
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, қанның құрамын 
біледі, қан жасушаларын бір-
бірінен ажырата алады. 
Қанның құрамын талдау: 
– Плазма мен қан жасушаларының 
құрылысы мен қызметін айқындау. 
– Қан жасушаларын салыстыру, 
ерекшеліктерін айқындау 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық 
8-сыныпқа арналған 
40

 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Қанның құрамын талдау, 
плазма мен қан жасуша-
ларының құрылысын 
пайымдау. 
Плазма мен қан 
жасушаларының 
қызметін нақтылау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Фотогале- 
рея» 
Көпшілігі: 
Плазманың құрамы мен қан 
жасушаларының құрылысын 
талдайды, салыстырады, 
ерекшеліктерін айқындайды, 
қызметін жүйелейді. 
– Плазма мен қанның қызметтерін 
жүйелеу. 
– Ағза үшін қанның маңызына баға 
беру 
 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
3. Ойланады /баға береді 
Ағза үшін қанның 
қызметіне баға беру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Жұбын тап» 
 
Кейбіреуі:  
Қанның ағза үшін маңызына 
баға береді. 
3. 
№6 зертхана- 
лық жұмыс. 
Әртүрлі 
ағзалардың қан 
жасушаларын 
зерттеу 
1. Білу және түсіну 
Зертханалық жұмыстың 
мақсаты мен міндетін 
айқындайдау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау  
Барлығы: 
Зертханалық жұмыстың 
мақсатын айқындайды, жұмыс 
ретімен танысады. 
 
 
– Қан жасушаларын салыстыру, 
ерекшеліктерін айқындау. 
– Ерекшеліктерінің маңызына баға 
беру 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Әртүрлі ағзалардың қан 
жасушаларын зерттеу, 
салыстыру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Зертханалық 
жұмыс 
Көпшілігі: 
Әртүрлі ағзалардың қан 
жасушаларын микроскоппен 
зерттейді, айырмашылықтарын 
табады, салыстырады. 
 
3. Ойланады /баға береді 
Қан жасушаларының 
құрылысы мен қызметінің 
арасындағы байланысқа 
баға беру 
 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Кесте толтыру 
Кейбіреуі:  
Қан жасушаларының құрылыс 
ерекшеліктері мен қызметінің 
байланысын болжайды. 
4.  
Иммунитет. 
Гуморальдық 
және  жасушалық 
иммунитет 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, иммунитет терминінің 
мәнін ашады, иммунитеттің 
типтерін біледі. 
Иммунитеттің типтерін біледі, 
оларды сипаттау, 
айырмашылықтарын талдау. 
– Лейкоциттердің түрлерін, 
қызметтерін анықтау, олардың  
 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған  
 
 
41

 
 
 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Иммунитеттің негізін 
қалаған ғалымдардың 
еңбектерімен танысу. 
Иммунитет терминінің 
мәнін ашады, түрлерін 
талдау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Жұптық 
тапсырма- 
лар 
Көпшілігі: 
Иммунитеттің типтерін 
салыстырады, ерекшеліктерін 
айқындайды, лейкоциттердің 
түрлерін жүйелейді, олардың 
атқаратын қызметтерін 
нақтылайды, маңызын табады. 
ағзаны бөгде заттардан қорғау 
қызметтерін  талдау. 
– Иммунитеттің негізін салған 
ғалымдардың еңбегіне баға беру 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
3. Ойланады /баға 
береді. 
Лейкоциттердің түрлерін 
жүйелейді, олардың ағза 
үшін маңызын зерделеу 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«РАФТ» 
Кейбіреуі:  
Иммунитеттің негізін салушы 
ғалымдардың еңбектеріне баға 
береді. 
5. 
Жұқпалы 
аурулар және 
олардың алдын 
алу шаралары  
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, ағзаға енетін жұқпалы 
аурулардың қоздырғыштарын 
біледі. 
Жұқпалы аурулар қоздырғыштарын, 
олардан туындайтын ауруларды 
жүйелейді, сипаттайды. 
– Жұқпалы аурулардан сақтану және 
олардың алдын алу шараларын 
қарастырады. 
Жұқпалы аурулардың алдын алу 
үшін оқушыларға жаднама жасайды. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Жұқпалы аурулардың 
қоздырғыштарын, олар-
дың организмге ену 
жолдарын талдау 
жұқпалы аурулардың 
кейбіріне тоқталу, ауру-
дың жұғу жолдарын, ауру 
белгілерін сипаттау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
ПОПС 
стратегиясы 
 
Көпшілігі: 
Жұқпалы аурулардың таралу 
жолдарын сипаттайды, ауру 
белгілерін сипаттайды. 
3. Ойланады /баға береді 
Жұқпалы аурулардың 
алдын алу шараларын 
қарастыру 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
РАФТ 
Кейбіреуі:  
Жұқпалы аурулардың алдын 
алу туралы жаднама жасайды. 
6. 
Туа  біткен және 
жүре пайда 
болған 
иммунитет 
түрлері 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, иммунитет түрлерін 
ажыратады, пайда болу 
жолдарын талқылайды. 
Иммунитет түрлерін ажырату, 
салыстыру, ерекшеліктерін 
айқындау. 
– Иммунитеттің пайда болу 
жолдарын талдау 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған  
42

 
 
 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады.  
Иммунитет түрлерін 
салыстыру, 
ерекшеліктерін айқындау 
Иммунитет түрлерінің 
пайда болу жолдарын 
талдау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Кластер құру 
Көпшілігі: 
Иммунитет түрлерін бір-
бірімен салыстырып, 
ерекшеліктерін айқындайды. 
– Екпенің аурудың алдын алудағы 
рөліне баға беру 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
3. Ойланады /баға 
береді. 
Екпенің аурудың алдын 
алудағы рөліне баға беру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Он сұрақ» 
стратегиясы 
Кейбіреуі:  
Екпенің рөліне баға береді. 
7. 
Қан топтары 
және қан құю. 
Резус-фактор 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, қан топтарын біледі, 
оларды белгіленуіне 
байланысты ажырата алады. 
Қан топтары және оның белгіленуін 
біледі. 
– Антиген мен антиденеге 
байланысты оларды ажырата алады. 
– Қан құю кестесін ұғады, қан 
топтарына байланысты қан беретін 
және қан алатын адамды мысалмен 
келтіре алады. 
– Резус-факторға сипаттама береді, 
одан болатын (– және+) қауіптерді 
айқындайды. 
 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі.   
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады.  
Адамның қан топтарын 
талдау, олардың 
белгіленуін анықтау. 
Қан топтарын 
эритроциттерде болатын 
антигендер және 
плазмада болатын 
антиденелерге 
байланысты ажырата 
білу, салыстыру. 
Қан беретін донор мен 
қабылдайтын реципиент 
арасындағы қан 
топтарының үйлесімдігі 
туралы кестені зерделеу 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Идеялар 
себеті» 
стратегиясы 
Көпшілігі: 
Антиген мен антиденеге 
байланысты қан топтарын 
салыстырады, талдайды, қан 
құю кестесін  қолданып, қан 
құюды болжайды. 
43

 
3. Ойланады /баға 
береді. 
Ерекше нәруыз резус-
фактордың әсерін 
талқылау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Серпілген 
сауал» 
стратегиясы 
Кейбіреуі:  
Қанды дұрыс құймағанда 
болатын қауіптерді дәлелдеп 
бере алады, резус-фактордың 
«оң» және «теріс» түрлерін 
сипаттап береді. 
 
8. 
Жануарлардың 
жүрек-қан 
тамырлар жүйесі 
құрылысының 
ерекшеліктері 
мен  эволю-
циясы 
 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді,  жануарлардың жүрек-
тамыр жүйесін құрайтын 
мүшелерді біледі, мүшелерді 
жүйелейді. 
Жануарлардың жүрек-тамыр 
жүйесін құрайтын мүшелерін 
жүйелейді. 
– Буылтық құрттар, ұлулар, 
буынаяқтылар, омыртқалылардың 
жүрек-тамыр жүйесінің 
эволюциясын кесте арқылы сипаттап 
береді. 
– Қан тамырларының құрылысын 
анықтайды, қызметтерін 
нақтылайды, салыстырады. 
– Жүрек-тамыр жүйесінің 
эволюциясының күрделенуіне баға 
береді. 
 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Жануарлардың жүрек-
тамыр жүйесінің 
эволюциясын талдау. 
Қан тамырларының 
құрылысын зерделеу. 
Қан тамырларын 
салыстыру, қызметтерін 
айқындау. 
Адамның жүрегінің 
құрылысын айқындау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Материал- 
дарды сынау» 
стратегиясы 
Көпшілігі: 
Қан тамырларының 
құрылысын зерттейді, 
салыстырады, қызметтерін 
айқындайды, жүректің 
қабаттарын талдайды. 
3. Ойланады /баға 
береді. 
Жануарлардың жүрек-
тамыр жүйесінің 
эволюциясының 
күрделенуінің маңызына 
баға беру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Бес сөйлем 
жазу» 
Кейбіреуі:  
Жануарларды мысалға ала 
отырып, жүрек-тамыр 
жүйесінің эволюциясының 
күрделенуіне баға береді. 
44

 
9. 
Қан тамыр- 
лар жүйесі 
түрлері және қан 
айналым 
шеңберлері 
№7 зертханалық 
жұмыс. 
Дене 
жаттығуларының 
жүрек жұмысына 
әсерін зерттеу 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Кемпір- 
қосақ» әдісі 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, қан тамырлар 
жүйесінің типтерін біледі. 
Қан тамырлар жүйесінің типтерін 
біледі, өткен тақырыптарды еске 
түсіре отырып, ашық және тұйық 
қан айналым жүйесі бар ағзаларды 
жүйелейді. 
– Үлкен және кіші қан айналым 
шеңберлерінің эволюциясын 
айқындайды. 
– Үлкен және кіші қан айналым 
шеңберлерін суретке қарап отырып, 
сипаттап береді, салыстырады, 
ажыратады, ерекшеліктерін 
нақтылайды. 
– Адам жүрегінің жұмысын 
талқылайды, циклдерді рет-ретімен 
қояды. 
– Адам жүрегінің жұмысына баға 
бере отырып, жұмысты жақсарту 
жолдарын ұсынады. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
 
 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Қан тамырлар жүйесінің 
типтерін ажырату, 
салыстыру, 
ерекшеліктерін айқындау. 
Үлкен және кіші қан 
айналым шеңберлерінің 
эволюциясын талдау, 
сызбасын сызу. 
Адам жүрегінің жұмысын 
сипаттау, циклдерін 
ретімен қою 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Суреттер 
сөйлейді» 
Көпшілігі: 
Қан тамырлар жүйесінің 
типтерін ажыратады, үлкен 
және кіші қан айналым 
шеңберлерінің суретіне қарап 
отырып, сипаттап бере алады, 
шеңберлердің ерекшелігі мен 
айырмашылықтарын 
зерделейді. 
Адам жүрегінің жұмысын 
талдайды. 
 
 
3. Ойланады /баға 
береді. 
Зертханалық жұмыс 
арқылы дене 
жаттығуларының жүрек 
жұмысына тигізетін 
әсеріне баға беру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Зертханалық 
жұмыс 
Кейбіреуі:  
Адам жүрегінің жұмысын 
жақсарту жолдарын ұсынады, 
жүректің қызметіне баға 
береді. 
45

 
10. 
Жүрек-қан 
тамырлар жүйесі 
аурулары 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді,  жүрек-қан тамырлар 
жүйесінің ауруларын біледі, 
жүйелейді. 
– Жүрек-қан тамырлар жүйесінің 
ауруларын біледі, оларды жүйелей 
алады. 
– Жүрек-қан тамырлар жүйесінің 
ауруларының туындау себептерін 
табады, әр аурудың белгілерін 
анықтайды. 
– Жүрек-қан тамырлар жүйесінің 
ауруларын ішіндегі жиі кездесетін 
ауруларды сипаттап бере алады. 
– Жүрек-қан тамырлар жүйесінің 
ауруларының алын алу шараларын 
ұсынады. 
–  Жүрек-қан тамырлар жүйесінің 
ауруларын алдын алудағы саламатты 
өмір салтының маңызына баға 
береді. 
 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Жүрек-қан тамырлар, қан 
айналым жүйесі 
мүшелерінің ауруларын 
білу, жүйелеу.  
Аурулардың туындау 
себептерін айқындау, 
аурулардың алдын алу 
шараларымен танысу 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Аквариум» 
стратегиясы 
Кесте толтыру 
Көпшілігі: 
Жүрек-қан тамырлар жүйесінің 
ауруларының туындау 
себептерін табады, аурудың 
белгілерін сипаттап береді, 
аурулардың алдын алу 
шараларын ұсынады. 
3. Ойланады /баға береді 
Саламатты өмір салтының 
жүрек-қан тамырлар 
жүйесінің ауруларын 
болдырмаудағы маңызына 
баға беру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Постер жасау 
Кейбіреуі:  
Жүрек-қан тамырлар жүйесінің 
ауруларының алдын алу үшін 
жаднама жазады, саламатты 
өмір салтын ұстанудың 
маңызына баға береді. 
11. 
Оқушылар- 
дың білім-білік 
дағдыларын 
анықтау 
4. Білу, түсіну, қолдану, 
талдау, синтез жасау, 
баға беру 
5-бөлімнен алған білім, 
білік дағдыларын тексеру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Тест жұмысы. 
Жиынтық 
бағалау 
5-бөлімнен  алған  білім,  білік 
дағдыларын қолдана алады. 
– 5-тараудан алған білімді пайдалана 
алады. 
– Терминдердің мәнін ашады. 
– Негізгі ойды тұжырымдайды. 
Оқулық. 
Тест парақшалары 

жүктеу/скачать 11,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: