Абай күйлері

Абай қара сөздері тақырып жағынан бірнеше топқа бөлуге болады

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Байланысты:
Абай қорытынды сабақ

Абай қара сөздері тақырып жағынан бірнеше топқа бөлуге болады:

Оқушыларға бірнеше қара сөздерін жатқа айтқызамын
Абайдың кейбір қара сөздері қазақтың мақал-мәтелдерін талдауға, олардың мәнін ашуға арналады. «Бесінші», «Жиырма тоғызыншы» сөздерінде ақын қазақтың мақал-мәтелдерінің ішіндегі оң-теріс дегендерінің, жақсылыққа емес, жамандыққа тәрбиелейтіндерінің астарлы сырын сынға алады.
«Бесінші», «Жиырма тоғызыншы» қара сөзін жатқа айтып көрейік

ҮІІІ. Жаңа сабақты бекіту
«Пікірі жоқ адамнан қорық» дейді шығыс даналығы. (Ауызша тіл, ой дамыту)
Әрбір адамның өзіндік мені, өз пікірі болуы керек. Сендер қазір өзінтану сабағынан да үйреніп жүрсіңдер.

Мақал-мәтелдер	Абайдың сыны	Өз пікірің
• Жарлы болсаң, арлы болма • Қалауын тапса, қар жанады • Атың шықпаса, жер өрте • Алтын көрсе, періште жолдан таяды • Ата-анадан мал тәтті, алтын үйден жан тәтті.	Ардан кеткен соң, тірі болып жүргені күрысын Сүрауын табамын, қалауын табамын деп жүріп, қорлықпен өмір өткізгенше, малды не жерден сүрау керек, не аққан терден сүрау керек. Жер өртеп шығарған аттың несі мүрат? Періште алтынды не қылсын, өзінің көрсеқызар сүмдығын қоштағалы айтқан Ата-анасынан мал тәтті көрінетұғын антүрған-ның тәтті дерлік не жаны бар? Ата-анасын малға сатпақ ең арсыздың ісі емес пе?

Енді Абай атамыздың бірнеше қара сөздеріне өз ойымызды білдіре кетейік. Мәселен:
Біз «Жиырма тоғызыншы» сөз арқылы Абайдың қазақ мақалдарының кейбіріне берген бағасымен, сынымен таныстық, өз ойымызды білдірдік. Абай тек мақалдарды сынап қана қоймаған, кей қара сөздеріндегі ойлары қанатты сөздерге айналып кеткен. Әсіресе «Отыз жетінші» қара сөздері осындай сөздерге бай. Енді біз де Абайша осы Абайдың өз сөздеріне пікірімізді білдіріп көрелік:
1-нұсқа

р/с	Абайдың сөзі	Сенің сының немесе пікірің
1.	Адамның адамшылығы істі бастағандығынан білінеді, қалайша бітіргендігінен емес.
2.	Көңілдегі көрікті ой ауыздан шыққанда өңі қашады.

р/с	Абайдың сөзі	Абайдың айтпақ ойын анықтап, мағыналас қазақ мақал-мәтелдерін тап
1.	Әкесінің баласы - адамның дүлппаны. Адамның баласы - бауырың.	Атаңның баласы болма, Адамның баласы бол.
2.	Жаман дос - көлеңке: Басыңды күн шалса, Қашып құтыла алмайсың; Басыңды бүлт шалса, Іздеп таба алмайсың	Жақсыға шаң жуымас Жаманға жан жуымас Басыңа іс түссе, Жақсы көмек етеді, Жаман күліп өтеді. Жақсымен жолдас болсаң, Жетерсің мұратқа Жаманмен жолдас болсаң, Қаларсың ұятқа

р/с	Қазақ мақалдары	Сенің сының
1.	Ұялған сыбағасынан құр қалар
2.	Жаман көрген досыңа, Жаман көрген малың бер. Көре-көре күйінсін.
3.	Тойған үйге тоғыз бар.

Абай қара сөздерінің бізге, кейінгі ұрпаққа берері көп екені, тәрбиелік, үлгі аларлық насихат сөздерге толы екеніне көзіміз жетті.

ІХ. Қорытынды:
Абай - ұлы ақын, ғалым, философ, көркем әдебиеттің темірқазығы.
Абай насихаты - ынтымақшыл, арлы, адал, еңбекқор, иманды, талапты, үлкен жүректі кісі болу.
Абай «Жиырма тоғызыншы» қара сөзі арқылы кез-келген нәрсені сол қалпында қабылдай бермей, сын көзбен қарауға, өзіне керекті нәрсені танып, талғап ала білуге шақырады.
Абайдың өз сөзімен айтсақ:
Терең ойдың түбінде теңізі бар,
Тесіле көп қараса, көңіл ұғар.
Х. Бағалау
ХІ. Үйге тапсырма:
Эссе жазу.
«Абай даналығына түйген ойым» немесе Абай атаға хат.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11