Ахметжанов о. Н. Жануарлардың КӨз аурулары оқу құралы семей, 2012 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 7,92 Mb.
|
7e7b7439-84b7-11e3-9ea3-f6d299da70eeкоз-3
| Бұршақ дененің күңгірттенуі - (Cataracta) – катаракта. Бұршақ дененің кез келген себептермен күңгірттенуі, яғни мөлдірлігін жоғалтуы катаракта деп аталады. Катаракта барлық жануарларда кездеседі. Оның себебтері сан алуан. Бірінші себебі бұршақ денені қоршаған көз құрылымдары мен ұлпаларының (кератит, ирит, ретинит, хориоидит, панофтальмит) және көз камераларының аурулары. Екінші себебі бұршақ дененің қоректенуінің бұзылуы, ағзаның жұқпалы және жұқпалы емес ауруларға шалдығуы. Үшінші себебі улану, рентген, радиация және басқа сәулелер әсері. Төртінші себебі мал жасының шамадан тыс ұлғаюына байланысты биологиялық негізде шыны тәрізді дененің, бұршақ дененің химиялық құрамының өзгеріске ұшырауы. Бесінші себебі тұқым қуалаушылық. Сиырда, жылқыда, итте, қоянда бұршақ дене катарактасының тұқым қуалайтыны дәлелденген. Мысалы 6 – 7% жағдайда бұзаулар ауру енесінен катарактамен туады. Кейде катарактаның себебін анықтау мүмкін болмайды.
Бұршақ дененің күнгірттенуі, мөлдірлігін жоғалтуы оның қабығы мен паренхимасының органикалық өзгеріске ұшырауынан болады. Мысалы бұршақ дененің қабығының алдынғы қабырғасына эпителий өсіп, оны күңгірттендіреді. Кейде оның паренхимасында қуыстар пайда болып, оған майлы сұйық жиналады, паренхима талшықтары ісініп, бүлінеді. Ол жерге соңынан дәнекер ұлпа өсіп, тығыздалып қатаяды (склероз). Сөйтіп бұршақ дененің паренхимасында ошақты склероз пайда болады. Бұршақ дененің склерозы көздің көруіне онша кедергі келтірмейді. Оны көзді офтальмоскоппен зерттегенде кейде жарқырайтын, ал кейде күңгірт шеңберлер түрінде көруге болады. Ол «бұршақ дене склерозы» деген атпен белгілі. Катарактаның түрі көп және оны жіктеу де қиын. Дегенмен этиологиясына, орналасуына, пайда болу уақытына, ағымына байланысты жіктейді. Мысалы: нағыз және жалған катаракта. Алғашқысында бұршақ дененің қабығы мен паренхимасы күңгірттенеді. Ал соңғысында күнгірттену оның қабығының сыртында қабыршақ пайда болуынан туындайды. Катарактаның көз бұршағына таралуы бойынша - толық және толық емес катаракта делінеді. Сонымен бірге катаракта бір жақты, екі жақты, туа біткен, жүре пайда болған (жарақатты), үдемелі, тұрақты деп жіктеледі. Үдемелі катарактаға жануарлардың табиғи қартаюына байланысты, кәрі жылқы, кәрі иттердің көзінде пайда болатын катаракта жатады. Соңғы жағдайда алғашында катаракта бұршақ дененің аздаған жерінде басталып, біртіндеп оған толық тарап, жайылады. Катаракта бұршақ денеде орналасуына байланысты қабықтық және паренхималық деп бөлінеді. Сонымен бірге жарақатты катаракта, диабеттік катаракта (жиі итте, олардың қанында қант мөлшері көбейіп кетуі болады), гармональдық катаракта (қалқанша бездің гипофункциясынан), уланудан болған катаракта (зең саңырауқұлақтарынан уланудан), сәуле әсерінен (рентген, радиация) болған катаракта деген түрлері жақсы зерттеліп, сипаттап жазылған. жүктеу/скачать 7,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|