Заңның қабылдану себебі 14 жастағы балаларға белгілі бір жағдайларда жұмысқа орналасу туралы куәлік берумен байланысты болды (мысалы, егер бала жұмыс істемесе, бірақ мектепте білім алса, отбасы "қаржылық қиындықтарға" тап болған кезде). Әрине, балалардың көпшілігі, әсіресе ұлдар, 14 жасқа толғаннан кейін жұмысқа кетті.
Алайда бұл реформаға наразы адамдар да болды. Сонымен, 1936 жылдың қазан айында кеншілер федерациясының конференциясында Роуланд: "Егер сіз Англияның солтүстігіндегі көмір шахталарына барсаңыз, онда сіз 14 жастағы ұлдарды көресіз, олар жұмысқа орналасуды сұрайды. Менің ойымша, бұл бүгінгі күннің ең қайғылы ерекшеліктерінің бірі. 14 жастағы жастар үшін ешқандай жұмыспен қамту тиімді емес". Аталған конференция 16 жасқа дейінгі балаларды жұмыстан шығаруға, барлық балаларға арналған жәрдемақыларды беруге және мәдени және техникалық білім беру жағдайларын жақсартуға шақырды102.
Наразылықтардың көптігіне байланысты 1938 жылы маусымда заң қабылданғаннан он бес ай өткен соң, Парламент хатшысы өткен жасты көтеру үшін белгіленген күн кейінге қалдырылуы керек деп ұсынды. Үкімет бұл заң 1939 жылы 1 қыркүйекте күшіне енетінін растады.
Сондай-ақ,1930 жылы қолөнер, техникалық, шығармашылық мамандықтар түлектерінің саны артты. Ботаникаға пән ретінде қызығушылық төмендеді, бірақ жақында зерттелген пәндер тізіміне енгізілген биологияға деген қызығушылық артты.1937 жылы оқушылардың 90 пайыздан астамы ағылшын, француз және математиканы, 69 пайызы географияны оқыды. Химия студенттердің 35 пайызы үшін, физика 27 пайыз үшін қызықты болды103.
102SimonB.The Two Nationsand the Educational Structure1780-1870.L., 1960.P.112.
103LawsonJ, Silver H.ASocial History of Education in England.L.,2013.P.400.
1937 жылғы рецессияға байланысты қорқыныш қайта қарулану нәтижесінде жойылды: мемлекеттік шығындар өсті, жұмыссыздық төмендеді,алдыңғы қатарлы технологияларды қолданатын жаңа өнеркәсіптік салалар білімге жаңа талаптар қойды. Алайда, бұл тенденциялар білім беруде көрініс таппады - дәстүрлі модель жоғары білім беруде және әкімшілік деңгейде басым бола берді104. Бастауыш мектептер жұмыста сатып алуға болатындардан басқа, дағдылар тұрғысынан салыстырмалы түрде аз талаптар қоятын салалардағы жұмысшыларды дайындайды деп болжалды; орта мектептер сауда және банк ісі үшін кеңсе қызметкерлерін, сондай-ақ білім беру жүйесіндегі қызметкерлерді қамтамасыз етті; жеке мектептер жалдаушыларды елде де,шетелде де басшылық лауазымдарға ұсынады105. Шынында да, 1939 жылы ағылшын епископтарының, судьялардың, банк директорларының және теміржол басқарушыларының, сондай-ақ доминион шенеуніктері мен губернаторларының 76% - ы жеке мектептердің түлектері болды106.
1930 жылы жалпы білім беру мектебінде білім берудің ажырамас бөлігі либералды баспасөзде кеңінен талқыланған балалардың өліміне әкелетін дене жазаларын қолдану ұзақ уақыт бойы ағылшын тілі мен оқыту жүйесінің өзгермейтін құрамдас бөлігі болып келді108. М. Саркисянц "Неміс фашизмінің ағылшын тамыры" кітабында ХХ ғасырда ерекше мәдениеті болмаған ағылшын тәрбиесі жүйесіне егжей – тегжейлі талдау жасады: «Лорд Камс білімді сатып алу қауіпті екенін ескертті, кедейлерге: "Білім олардың басына химерикалық идеялар мен күлкілі қиялдарды салады – олар кайлоны қолында ұстау керек ".
104Simon B.Op.Cit.P.251.
105Op. Cit. P. 252.
106Op. Cit. P. 212.
107ЗайцеваЕ.А.СтруктураиособенностисистемыобразованиявВеликобритании Молодой ученый.2015.№9. С. 609-612.
108Саркисянц М. C.54.
Орта мектептегі білім беру жүйесіндегі жеке мектептер немесе "publicschools" деп аталатын мектептер мектеп қабырғасынан бастап "мырзаларды" тәрбиелеумен айналысты. Тәрбие мен білім берудің бүкіл жүйесі иерархиялық құрылымға қатаң бағынады,оның мақсаты– өзін-өзі бағалаудың жоғары деңгейі бар қатал азаматты, шетелдіктің бәрін жек көретін нағыз "джентльменді" тәрбиелеу. Үшінші Рейхтің басшыларын бұл нәрсе таң қалдырды және олар өз отандастарын осылай көргісі келді, бірақ "бұл мұра үшін үш жүз-төрт жүз – какуангличан лордтар ұлтының бақытты тарихы болуы керек".
Жеке білім беру мектептерінде қоғамның артықшылықты топтарынан, ақсүйектер–"гентриден"студенттер таңдалды.1930 жылдың аяғында элиталық қоғам толығымен осы мектептердің түлектерінен тұрды. Гитлер Британдық саяси жетістіктерді (мысалы,"аз"Қарулы Күштерді қолдана отырып, Үндістанға ұзақ уақыт билік ету сияқты)ағылшын білім беру және білім беру жүйесінің арқасында қалыптасқан қатал отаршыл әкімшілердің болуымен тікелей байланыстырды. 1933 жылы билікке келген неміс фашистері орта оқу орындарының Британдық жүйесін көшірді, ал Альбион мұғалімдері өз тәжірибелерімен бөлісті, бұл студенттердің физикалық жағдайын жақсартуға және зияткерлік дамуға зиян келтіретін рухтарды нығайтуға баса назар аударды.
Бұл мектептердің басты міндеті-ұлттың болашақ басшыларын тәрбиелеу, олар ең алдымен "тәртіпті"болуға міндетті.Сонымен қатар, "publicschools"-да оқыту және тәрбиелеу жүйесін зерттеген әйгілі британдық тарихшы Эдвард Мэк бұл мекемелердің тағы бір негізгі ерекшелігін–қатаң тәртіптік оқыту әдістерін қолдана отырып,"қатыгездікті тәрбиелеуді"атап өтті. Гитлер британдық саяси жетістіктерді ағылшын тәрбие мен білім беру жүйесінің арқасында қалыптасқан қатал отаршыл әкімшілердің болуымен тікелей байланыстырды.
Неміс нацистік басшылары ұлттық элитаны қалыптастыру қажеттілігі туралы қорытындыға келгенде, олар білім беру мен тәрбиелеудің неміс ұлттық тәжірибесіне жүгінбеді, мысалы, жастарды орыс кадет корпусы арқылы "өткізу" арқылы, атап айтқанда Британдық "қоғамдық мектептер"арқылы өте сәтті болды. 1933 жылы британдық орта оқу орындарының ұқсас жүйесі құрылды –"НАПОЛАС"("NationalpolitischeErziehungsanstalten" -нем.) нацистік Германияның ерекшеліктеріне сәйкес салынған. Негізінен мектептерге жұмысшы отбасылардан шыққан адамдар немесе әскери қызметшілердің балалары қажетті ақпаратты ұсыну және бүкіл неміс ұлтын "тәртіп пен арийлік рухпен байланыстыру" үшін мүмкіндігінше көп жастарды қамту үшін кірді. Неміс жастары британдықтардан үлгі алу керек деп шабыттандырды. Британдық мұғалімдер неміс әріптестерімен өз тәжірибелерімен бөлісті.
Сонымен, Англияда XIX ғасырға дейін дұрыс ұйымдастырылған мектеп дерлік болмады.Әр 7 қауымдастыққа бір мектеп әрең болды, бірақ 1930 жылдары жалпы мектептер саны 350-ге жетті, ал орта мектептердегі оқушылар саны 100 000-ға жетті. Мемлекеттік бастауыш мектептерден білім берудің келесі сатысына (орта мектеп) өткен оқушылардың үлесі тұрақты өсіп, 1937 жылы оқуға түскендердің 77% -на жетті,бұл арнайы орындар санының өсуіне байланысты болды109.
Достарыңызбен бөлісу: |