АЛҒы сөЗ 1 Әзірлеген

5В073100 «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау»

мамандықтарына арналған

ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘН

БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей

Мурзалимова А.К. _________________ «30» 08. 2013ж.

Хаттама №1 «04»09. 2013ж.

Хаттама №1 «09»09. 2013ж.

АФ ОӘБ төрайымы _________ доцент м.а Тлеубаева А.В.

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесі мақұлдап басып шығаруға ұсынады

Хаттама №1 «18» 09.2013ж.

бойынша проректор профессор Искакова Г.К.

1. 
   Қолданылу саласы
   
2. 
   Нормативтік сілтемелер
   
3. 
   Жалпы ереже
   
4. 
   Оқу бағдарламасының мазмұны (модуль бойынша)
   

6. Пәннің оқу-әдістемелік картасы

7. Оқу әдітемелік бағдарламасының әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы

8. Әдебиеттер

1 ҚОЛДАНУ АЙМАҒЫ

" Жаратылыстанудың экологиялық аспектілері " пәнінің оқу-әдістемелік кешені –

5В073100 «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» мамандығы бойынша студенттеріне арналған. Ол студенттерді пәннің мазмұнымен, саясатымен, өзектілігімен, қажеттілегімен таныстырады. Оқу-әдістемелік кешені пәнді оқытуда негізгі құрал болып табылады.

2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

-Жоғары білімнің Мемлекеттік жалпы міндеттік стандарты;

-5В073100 «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау»

мамандығының эликтивті пәндерінің каталогы;

-5В073100 «Тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау»

мамандығы бойынша бакалавр дайындаудағы «Жаратылыстанудың экологиялық аспектілері» пәнінің оқу бағдарламасы;

-СТУ 042-ГУ-4-2013 Университет стандарты «Пәннің оқу әдістемелік кешенін әзірлеу және ресімдеудің жалпы талаптары»;

-ДП 042-1.01-2013 Құжаттардың процедурасы «Пәннің оқу- әдістемелік кешенінің жалпы мазмұны».

Жаратылыстанудың экологиялық аспектілері - пәні студенттерді курстың мазмуны мен, өзектілігі мен маңыздылығымен, саясаттылығымен таныстырады Осы курсты оқуда студентер әдебиеттермен жұмыс істеуді, әдебиеттерді іздестірі жолдарымен және экологияның зерттеу әдістерімен танысады Организмдердің тіршілік ету жағдайларын және организмдер мен олардың тіршілік ету ортасы арасындағы өзара байланыстарды зерттейтің ғылым. Жаратылыстанудың экологиялық аспектілері экожүйелермен және қаумдастықтардың биологиялық өнімділігін зерттейді. Жоғары оқу орындарында жоғары білікті мамандарды дайындауда олардың білімділігіне, іздемпаздығына көңіл бөлінеді. Студенттер алған білімдерін ғаламдық, аймақтық және жергілікті экологиялық мәселелерді шешуге қолдана білулері керек.

3.2 Пәнді оқыту мақсаты:

Қоршаған орта туралы ілім пәні студенттердің экологиялық мәдениетін, экологиялық жағдайды терең түсіне отырып экологиялық білім мен тәрбие, қоршаған ортаның жағдайын жақсартуға іс жүзінде қатысу арқылы қалыптастыру болып табылады.

Пәнді оқып білудегі негізгі міндет-өзінің білімін тереңдету, ойлау қабілетін дамыту, теориялық және профессионалдық деңгейлерін жоғарлату мақсатында, жан-жақты дамыған білікті мамандар дайындау.

Пәнді оқып білудің нәтижесінде студент білуі керек:

- ғылыми жетілдірудің әдістемелік негіздерін білуі;

-ғылыми зерттеу әдістерінің бағыттарын оқып үйренуі;

-теориялық білімді меңгеру;

-жинақталған ғылыми мәліметтерді істей білу;

-экологиялық мәселелерді шешуде алған білімдерін және зерттеу әдістерін қолана білу.

3.4 Курстын міндеттері

- студенттерге биологиялық және әлеуметтік экожүйелердің тіршілік етуінің

жалпы зандылықтары туралы білім беру

-мекен ету ортасын қорғау мен қалыптастыру механизмдерін көрсету

-адам қызметінің жалпы экология зандарымен үйлесімділігінің дәрежесін

көрсету

-экологиялық дағдарыстан шығу жолдарын көрсету

3.5.1 Экология және тұрақты даму

3.6 Курстың постреквизит –

3.6.1 Ерекше қорғалатын табиғи территориялар

3.6.2 Экологиялық нормалау және сараптама негізі

3.7 Жұмыс оқу жоспарынен көшірме:

Кесте 1

Курс	Семестр	Кредит	Дәріс (сағ.)	ТС (сағ.)	ЗС (сағ.)	ОСӨЖ (сағ.)	СӨЖ (сағ.)	Барлығы (сағ.)	Қорытынды бақылау формасы
2	4	3	30	15	-	22,5	67,5	135	емтихан

4 ОҚУ ПӘНІНІҢ МАЗМҰНЫ
Кесте 2

Тақырыптың атауы және оның мазмұны	Сағат саны
1	2
1-модуль. Жер бетінің негізгі құрылымы
Дәрістік сабақтар
Кіріспе дәріс.Қоршаған орта – адамның тіршілік ету және өндірістік іс- әрекеті ортасы.Географиялық кеңістік туралы түсінік.Күн жүйесіндегі жер ғаламшары.Жердің қалыптасуы.Жердің ішкі құрылымы.Географиялық қабықша және биосфера.	2
Литосфера,атмосфера,гидросфера және педосфераның құрылымы,қалыптасуы және даму заңдылықтары	2
Биосфера және оның табиғат пен қоғам өміріндегі ролі	2
Жер бетінің негізгі құрылымы- экологиялық салдар	3
Табиғаттағы зат және энергия айналымы	3
Ландшафты қабықша,табиғаттағы ритмикалық құбылыстар.Жер бетіндегі белдеулік жалпы ғаламшарлық заңдылық ретінде.Табиғи құбылыстардың және үрдістердің байқалу белдеулері.Климат,топырақ және өсімдіктер дүниесінің белдеулері,географиялық белдеулердің кезеңдік заңы.Жердің және Қазақстанның ландшафты аймақтары.	3
Әлемдік мұхит белдеулері,экологиялық салдар.Азональдік және оның экологиялық салдары.Ландшафтардың биіктік белдеулері.Жердің геграфиялық эволюциясы.Адам және табиғат.Қоғам мен табиғи ортаның әсерлесу формалары.Антропосфера және техносфера.	3
2-модуль. Адам және табиғат
Табиғи ресурстар және қорғау мәселесі.Табиғатты тиімді пайдалану.Қоршаған ортаның ластануы.Жер тұрғындары және олардың табиғатқа әсері.	3
Адамзат мәселелері;адамзаттың өсуі,энергетикалық және шикізат ресурстарының сарқылуы.Азық-түлік және су мәселесі,жер бетіндегі тіршіліктің сақталуы.Адамзаттың ғаламдық экологиялық мәселелерді шешу жолдары.	3
Қоршаған орта күйін болжау.жер атмосферасының ластануының және климаттың өзгеруінің болжамдары.Әлемдік жер қойнауын пайдалану және суды тұтыну.Дж.Форрестер,Д.Медоуз,М.Месарович,В.Леонтьев мәліметтері бойынша жердің ғаламдық дамуы	3
Қазіргі заманда адамзаттың тұрақты даму мәселесі.Ноосфера туралы ілім.Ғаламдық экологияның актуальды мәселелері.	3
Барлығы	30
Тәжірибелік сабақтар
1-модуль. Жер бетінің негізгі құрылымы
Қоршаған ортадағы химиялық элементтер миграциясы	1
Химиялық элементтердің қоршаған ортада таралуы	2
Атмосфералық ауаның ластануының алдын алу	2
Ластанудың өсімдіктер мен жануарлар дүниесіне әсері	2
Су қасиеттері және тірі зат	2
2-модуль. Адам және табиғат
Табиғи және ластанған судың құрамы	2
Табиғи және шайнды суларды тазалау	1
Топырақ мониторингісін ұйымдастыру принципі	1
Топырақ эрозиясы(су,жел,суғару)	1
Топырақ қабатының екіншілік тұздануы	1
Барлығы:	15

5. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ ТІЗІМІ

5.2 Тірі заттың негізгі ерекшеліктері және онымен байланысты химиялық заттар айналымы

5.3 Жеткіліксіз және артық элементтер

5.4 Химиялық элементтердің биосферада таралуы

5.5 Атмосфераның антропогенді ластану көздері

5.6 Атмосфера және көлік.Атмосфера және өнеркәсіп

5.7 Пайдалы қазбаларды өндіру және атмосфера

5.8 Қоршаған орта туралы халықаралық ұйымдар және бағдарламалар

5.9 Арал,Балқаш маңын қорғау мәселелері

5.10 Семей полигоны және мұнай өндіруші аймақтардағы табиғи орта

5.11 Бұзылған экожүйелерді қалпына келтіру

5.12 Қорықтық аймақтарды кеңейту мәселелері

5.13 Жерасты және жерүсті суларының ластануының алдын алу

5.14 Радиоактивті қалдықтарды көму

5.15 Қоршаған ортаны қорғаудың халықаралық қауымдастығы

Кесте 3

Тақырыбы			Көрнекі құралдар, ОТҚ, плакаттар, зертханалық тақталар
Дәріс сабақтар	Тәжірибелік сабақтар
1	2	3
1-модуль. Жер бетінің негізгі құрылымы
Кіріспе дәріс.Қоршаған орта – адамның тіршілік ету және өндірістік іс- әрекеті ортасы.Географиялық кеңістік туралы түсінік.Күн жүйесіндегі жер ғаламшары.Жердің қалыптасуы.Жердің ішкі құрылымы.Географиялық қабықша және биосфера.	Қоршаған ортадағы химиялық элементтер миграциясы	Таблица
Литосфера,атмосфера,гидросфера және педосфераның құрылымы,қалыптасуы және даму заңдылықтары	Химиялық элементтердің қоршаған ортада таралуы	Таблица ТСО
Биосфера және оның табиғат пен қоғам өміріндегі ролі	Атмосфералық ауаның ластануының алдын алу	Таблица тестілер
Жер бетінің негізгі құрылымы- экологиялық салдар	Ластанудың өсімдіктер мен жануарлар дүниесіне әсері
Табиғаттағы зат және энергия айналымы	Су қасиеттері және тірі зат	Таблица тестілер
Ландшафты қабықша,табиғаттағы ритмикалық құбылыстар.Жер бетіндегі белдеулік жалпы ғаламшарлық заңдылық ретінде.Табиғи құбылыстардың және үрдістердің байқалу белдеулері.Климат,топырақ және өсімдіктер дүниесінің белдеулері,географиялық белдеулердің кезеңдік заңы.Жердің және Қазақстанның ландшафты аймақтары.	Табиғи және ластанған судың құрамы	Таблица тестілер
Әлемдік мұхит белдеулері,экологиялық салдар.Азональдік және оның экологиялық салдары.Ландшафтардың биіктік белдеулері.Жердің геграфиялық эволюциясы.Адам және табиғат.Қоғам мен табиғи ортаның әсерлесу формалары.Антропосфера және техносфера.	Табиғи және шайнды суларды тазалау	Таблица тестілер
2-модуль. Адам және табиғат
Табиғи ресурстар және қорғау мәселесі.Табиғатты тиімді пайдалану.Қоршаған ортаның ластануы.Жер тұрғындары және олардың табиғатқа әсері.	Топырақ мониторингісін ұйымдастыру принципі	Таблица тестілер
Адамзат мәселелері;адамзаттың өсуі,энергетикалық және шикізат ресурстарының сарқылуы.Азық-түлік және су мәселесі,жер бетіндегі тіршіліктің сақталуы.Адамзаттың ғаламдық экологиялық мәселелерді шешу жолдары.		слайд
Қоршаған орта күйін болжау.жер атмосферасының ластануының және климаттың өзгеруінің болжамдары.Әлемдік жер қойнауын пайдалану және суды тұтыну.Дж.Форрестер,Д.Медоуз,М.Месарович,В.Леонтьев мәліметтері бойынша жердің ғаламдық дамуы	Топырақ эрозиясы(су,жел,суғару)	слайд
Қазіргі заманда адамзаттың тұрақты даму мәселесі.Ноосфера туралы ілім.Ғаламдық экологияның актуальды мәселелері.		слайд

7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ

Кесте 4

Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдардың атауы	Даналардың саны	Студенттердің саны	Қамтамасыз етілуі пайызы
Қуатбаев А.Т. Жалпы экология. Алматы. 2012ж.	7	10	11
Жатканбаев Б. С. Экология негіздері. Алматы. 2010ж.	6	10	9
Бейсенова Ә. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Алматы. 2004ж.	1	10	1,5
Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы. Экономика. 2002ж	1	10	1,5
Аќбасова А.Ж. Саинова Г.Є. Экология. Алматы. 2003ж.	2	10	3
Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экологиядан оку –әдістемелік ќұрал. Алматы. Экономика. 2002 ж.	2	10	3
В.И.Коробкин, Л.В.Передельский «Экология» Ростов-на Дону, 2001.	7	10	11
А.М. Никаноров, Т.А.Хоружая . «Экология» .М.,2000.	6	10	9
Т.К. Сагимбаев . Экология и экономика. Алматы. 1997	1	10	1,5
Экология М.: «Просвещение» 1988. Глухов В.В., Лисочкина Т.В.,	1	10	1,5
Федорова А.И., Никольская А.Н. Практикум по экологии и охране окружающей среды. Москва. 2003.	1	10	1,5
Агроэкология/ Под ред. В.А. Черникова. – М.: Колос, 2000. – 536 с.	2	10	50
А.А. Горелов. Экология. М., 2000.	2	10	50
Панин М.С. Химическая экология: Учебник для ВУЗов. – Семипалатинск, 2002.	2	10	50

8 ӘДЕБИЕТТЕР

8.1 Негізгі әдебиет

8.1.2 Жатканбаев Б. С. Экология негіздері. Алматы. 2010ж.

8.1.3 Бейсенова Ә. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Алматы. 2004ж.

8.1.4 Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экология. Алматы. Экономика. 2002ж

8.1.5 Аќбасова А.Ж. Саинова Г.Є. Экология. Алматы. 2003ж.

8.1.6 Оспанова Г.С., Бозшатаева Г.Т. Экологиядан оку –әдістемелік қүрал.

Алматы. Экономика. 2002 ж.

8.2 Қосымша әдебиеттер

8.2.2 А.М. Никаноров, Т.А.Хоружая . «Экология» .М.,2000.

8.2.3 Т.К. Сагимбаев . Экология и экономика. Алматы. 1997

8.2.4 Глухов В.В., Лисочкина Т.В., Некрасова Т.П., Экономические основы

экологии Санкт-Петербург « Специальная литература» 1997.

8.2.5 Федорова А.И., Никольская А.Н. Практикум по экологии и охране окружающей среды. Москва. 2003.

8.2.6 Агроэкология/ Под ред. В.А. Черникова. – М.: Колос, 2000. – 536 с.

8.2.7 А.А. Горелов. Экология. М., 2000.

8.2.8 Панин М.С. Химическая экология: Учебник для ВУЗов. –

Семипалатинск, 2002. – 852 с.