Анықтамалық материалдармен терминдер 2019-2020 оқу жылы Анықтамалық материалдар Биология ғылымының негізгі салалары



бет17/33
Дата12.10.2022
өлшемі118,9 Kb.
#152768
түріАнықтамалық
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   33
Байланысты:
Биологиядан анык термин

Е.Сирс-Генетикалық инженерияның тарихын тұңғыш ашқан ғалым.

  • Бексли, Эйвери-Колхицин әдісімен өсімдіктердің іріктемелерін алуды зерттеген.



    Дәрумендер-витаминдер. («vita»-өмір).
    Дәрумендерді ашқан-Н.И.Лунин (1880). Қазіргі кезде ≈20 витамин бар. Суда еритін-С,В,РР. Майда еритін-А,D,Е,К. Дәрумендер-ферменттердің түзілуіне әсер етеді.
    Тәулігіне қажет мөлшері -180-200 мг. Авитаминоз-ағзада жетіспеуі; гипервмтаминоз-ағзада шамадан тыс көп болуы.



    Латынша белгісі
    аталуы

    Негізгі қоры

    Физиологиялық әсері

    А
    Ретинол
    1-2 мг

    Мал майлары, ет, балық, жұмыртқа, сүт

    Жетіспегенде көз ауырады және бойдың өсуі баяулайды, көбеюге әсер етеді.
    Ақшам (тауық) соқыр-қараңғы түскенде көрмей қалу, родопсиннің түзілуі А дәруменіне байланысты, оның жетіспеуінен пайда болатын ауру.
    Қыздырғаннан кейін тез бұзылатын дәрумен.

    Д
    кальциферол
    2,5мг, балаларда-12,5 мг.

    Балық бауыры, уылдырық, семіз балық еті, сүтқоректілердің бауыры, құс, жұмыртқа.

    Кальций мен фосфор тұздарының алмасуын реттейді. Жетіспегенде сүйектің құрамы бұзылып, мешел (рахит) ауруыпайда болады.

    Е
    токоферол
    10-20 мг

    Өсімдік майы, көкөністің жасыл жапырақтары, жұмыртқа

    Жетіспегенде қаңқа бұлшықеттерінің бұзылуына, жыныс безінің әлсізденуіне әкеледі.
    Эритроциттер қабықшасының бұзылуынан сақтайды.

    К
    Филлохинон
    0,2-0,3 мг

    Шпинат, орамжапырақ, қызан, бауыр.
    Ішек микроорганизмдері түзеді.

    Қанның ұюына әсер етеді.
    Жетіспегенде қан жай ұйиды, ішек-қарында және тері астында қан кетеді.

    Н
    биотин

    Асбұршақ, түсті орамжапырақ, саңырауқұлақ, бидай, жұмыртқа сарысы, бауыр, бүйрек, жүрек.

    Дерматит ауруына ұшырайды.
    Тері қабатын түзеді, жетіспесе ақтаңдақ пайда болып, биотин авитаминозы пайда болады.

    С
    Аскорбин қышқылы
    60-100мг

    Бұрыш, аскөк, көкжуа, қызан, орамжапырақ, картоп, лимон, құлпынай, итмұрын

    Тіс түбі қанайтын қырқұлақ (цинга) ауруына ұшыратады.
    Ағзада тотығу-тотықсыздану реакциясының өтуіне қатысады.

    РР(В3)
    Никотин қышқылы
    15-25 мг

    Сиыр еті, бауыр, бүйрек, жүрек, албырт, майшабақ

    Жасушаның тыныс алуы, зат алмасу, асқорыту мүшелерінің жұмысы, бауыр қызметіне әсер етеді.

    В1
    Тиамин
    2,3 мг

    Бидай, бұршақ, бауыр, бүйрек, жүрек.

    Көмірсу, ақуыз, май алмасуына қатысады. Асқорыту мүшелерінің сөл бөлінуін арттырады, жүректің жұмысын жақсартады. Жетіспесе бери-бери ауруына ұшырайды, соның әсерінен жүрек, қарын жұмысы бұзылады.

    В2
    Рибофлавин
    2-2,5 мг

    Бидай, бұршақ, бауыр, бүйрек, жүрек, ет, сүт, жұмыртқа.



    Достарыңызбен бөлісу:
  • 1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   33




    ©engime.org 2024
    әкімшілігінің қараңыз

        Басты бет