ДАРВИНИЗМ
ЖӘНЕ
АНТИДАРВИНИЗМ
Орындаған: Барманқұл Нұрай 2/2
Эволюциялық теориялардың қалыптасуы
Эволюциялық теориялардың қалыптасуы «Эволюция» термині латын тілінен аударғанда «табиғаттың тарихи дамуы» дегенді білдіреді. Эволюциялық даму процесінде организмдер формаларының әртүрлілігі артады, олар қоршаған ортаның өзгеріп отыратын жағдайларына бейімделеді, сонымен қатар тірі организмдердің жалпы ұйымдастырылу деңгейі де өзгереді.
18-19 ғасырлар тоғысында түрлердің өзгеру идеясынан эволюциялық идеяға көшу болды. Бұл үдеріске спецификация процесін тарихи аспектіде зерттеу және тарихи процесте сапалық тұрғыдан жаңа нәрсенің пайда болуы туралы теорияны жасау кірді.
Эволюциялық теориялардың қалыптасуы
Алғашқы эволюциялық теориялар 19 ғасырдың ұлы ғалымдары –
Жан Батист Ламарк пен Чарльз Дарвиннің еңбектері болды.
Ламарк пен Дарвиннің теориялары табиғаты жағынан да, аргументтерімен де, негізгі қорытындыларынан да қарама-қарсы болды. Ламарк теориясы кең дамымаған болатын. Дарвин теориясы, екінші жағынан, эволюциялық оқытудың негізі болып табылады.
Органикалық әлем эволюциясының алғашқы тұтас теориясы Ламарктің 1809 жылы шыққан «Зоология философиясы» кітабында ұсынылды. Ол өз еңбектерінде эволюциялық теорияның алдында тұрған сұрақтарға жауап табуға тырысты.
- тік даму: өмірдің қарапайым түрлерінен күрделіге дейін даму
- көлденең дамуы: сыртқы ортаның өзгеруіне байланысты организмдер бейімделуді дамытады.
Ламарк өз кітабында эволюцияның екі жалпы бағытын атап өтті:
Органикалық әлемнің эволюциясы идеясын теория деңгейіне дейін дамытқан алғашқы жаратылыстанушы ғалым Ламарк болды.
1-ескерту
Ұйымдастырудың жалпы деңгейінің жоғарылауы градация деп аталады, оның қозғаушы күші Ламарк теориясы бойынша табиғаттың кемелдікке, прогреске ұмтылысы, ол барлық организмдерге бастапқыда тән және оларда бұған дейін де Жаратушы белгілеп берген. Сонымен бірге организмдер қоршаған орта жағдайларының өзгеруіне мақсатты түрде жауап қайтарып, оларға бейімделу қабілетіне ие. Ламарк жазбаларындағы бұл ереже келесі екі заңда көрсетілген:
- белсенді қолданылатын орган жақсарады, ал қажет емес - атрофия
- организмдер алған өзгерістер ұрпақта сақталады.
Дарвиннің эволюциялық теориясы
Чарльз Дарвин 1859 жылы шыққан «Түрлердің табиғи сұрыпталу жолымен пайда болуы» атты кітабында өзінің қазіргі заманғы биологиясының эмпирикалық материалын жинақтап, саяхаттар кезінде бақылауларының нәтижелерін қолданып, соның негізінде органикалық әлем эволюциясының негізгі факторларын анықтады.
Дарвин теориясының фундаментальды негізі –
организмдердің метаболизмнің ұқсас түрлерін қайталану қасиеті және жеке ұрпақтың дамуы. Яғни, тұқым қуалаушылық қасиеті Дарвин теориясының негізін қалады.
Тіршілік үшін күрес дегеніміз - организмдер арасындағы және организмдер мен абиотикалық факторлар арасындағы байланыс, нәтижесінде аз бейімделген организмдердің өлімі және бейімделген даралардың тіршілігі жүреді.
Өзгергіштік пен тұқымқуалаушылық - бұл тіршілік формаларының тұрақтылығы мен алуан түрлілігін қамтамасыз ететін процестер. Тұқым қуалаушылық тірі табиғат эволюциясының негізі болып табылады.
2-ескерту
Дарвиннің эволюция теориясының тағы бір негізгі ұғымы болмыс үшін күрес.
- белгілі бір өзгергіштік. Ол бір түрге жататын барлық даралардың қоршаған орта жағдайына бірдей жауап беру қабілетін болжайды.
- белгісіз өзгергіштік, бұл жағдайда ол сыртқы жағдайлардың өзгеруіне сәйкес келмейді.
Қазіргі ғылыми терминологияда өзгергіштік мутация деп аталады. Мутация - бұл шексіз өзгергіштік, ол тұқым қуалайды.
3-ескерту
Дарвин теориясы бойынша өзгергіштіктің екі формасы бар:
Дарвиннің теориясы бойынша табиғи сұрыпталу - бұл тіршілік пен тұқым қуалайтын өзгергіштік үшін күрестің нәтижесі.
Табиғи сұрыптау дегеніміз - қоршаған орта жағдайларына бейімделгендердің тіршілік ету процесі және бейімделмеген адамдардың өлімі.
1-анықтама
Сонымен, табиғи сұрыпталу, тұқым қуалаушылық және өзгергіштік Дарвиннің эволюциялық теориясының негізі болып табылады.
АНТИДАРВИНИЗМ
Шотланд инженері Флеминг Дженкин Дарвиннің эволюциялық теориясына қарсылық білдірді. Дженкиннің пікірінше, жеке адамды басқа, одан да көп индивидтермен қиыстырғанда, жаңа пайдалы қасиеттер жойылуы керек.
Дарвин бұл қарсылықтарды байыпты деп санады. Олар гендер тұқым қуалаушылық үшін жауап беретінін білгеннен кейін ғана теріске шығарылды.
АНТИДАРВИНИЗМ
19 ғасырдың екінші жартысы мен 20 ғасырдың басында көбіне дарвинизм теориясын жоққа шығаруға бағытталған эволюцияның жаңа теориясының атағын иеленетін анти-дарвинизм тұжырымдамалары қалыптасты.
Дарвинизмге қарсы қазіргі заманғы тұжырымдамалар эксперименттер арқылы тексеру үшін қол жетімді емес макроэволюция мәселесін шешуге тырысады.
Дарвинизмге қарсы бағыттарға
нео-ламаркизмнің, катастрофизмнің әртүрлі формалары, сонымен қатар батмогенез, ортогенез, телогенез және т.б.
Дарвин теориясының генетика мәліметтеріне қарсы шығуы нәтижесінде генетикалық антидервинизмнің жаңа бағыты қалыптасты, оны мутация деп атады.
Сонымен, Дарвинизмге қарсы тұжырымдамаларда эволюцияның біркелкі емес қарқыны, эволюцияның бағыты мен қайтымсыздығы эволюция нәтижесінде емес, оның себептері ретінде қарастырылады. Осы ақпараттың арқасында мен Дарвинизмді ұстанбайтыныма көз жеткіздім.
ҚОРЫТЫНДЫ
НАЗАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!
Достарыңызбен бөлісу: |