Жасы ұлғайған сайын өзгерістердің пайда болу қауіптілігі артады. Шекаралық бұзылыстар:
невроз тәрізді
Аффективті бұзылыстар
Тұлғалық өзгерістер жатады
Невроз тәрізді бұзылыстар ұйқы бұзылысымен, денедегі әртүрлі жағымсыз сезімдермен, эмоцональды тұрақсыз көңіл күймен, тітіркенгіштікпен, ешқандай негізсіз жанұясы мен өз денсаулығы үшін урейлену және тб көрінеді. Физикалық әлсіздік, соматикалық жайсыздық қандай да бір қатерлі, дауасы жоқ «өлімге алып келетін»аурудың бар екендігі жөнінде ой тудырады.
Психикалық бұзылыстардың айқын формалары психоз түрінде көрінеді: кәрілік алды немесе инволюционды, кәрілік жас психоздары деп бөлінеді.
Кәрілік алды психоздарына инволюциялық мелонхолия және инволюциялық параноид жатады
Инволюциялық мелонхолия
Басты көрінісі-уреймен жүретін депрессия жағдайы болып табылады.
Науқастар жабырқаулы күйде, үрейшіл болады.Өзін коярға жер таппай күрсінген дыбыстар естіледі, суицидальды әрекет жасауға бейім келеді. Мелонхолиялық ступор болады: бет әлпеті қайғымұңды бейнелейді,беттерінде мұң маскасы болады. Науқаста сандырақтық идеялар байқалады. Өзін өзі кіналау, кемсіту аса тән. Өздерін өмірінен қылмысты факт іздейді. Жақындарының өліміне өзін кіналайды.
Бұл науқастар ерекше күтімді қажет етеді
Инволюциялық параноид
Бұл сандырақтық идеялар дамуымен сипатталады.
Идеялар көңіл күйдің үрейлі-жабырқаулығымен жүреді. Науқастар жақындарының денсаулығы үшін үрейленеді. Науқастардың айтқан сандырақ идеялары шындыққа ұқсап, айналадағыларды шатастырады. Галлюцинаторлы көріністер жиі бақыланады. Жиі есту сипатында болады. Науқастар қабырғаның ар жағынан шу, аяқ дыбысын, жазғырушыдыбыстар еститінін айтады.
Иппохондриялық сезімдердің қосылуы байқалады: науқас денесінде әр түрлі жағымсыз сезімдерге шағымданады.
Бұндай науқастарда сандырақ ұзақ уақыт сақталады.
Сенильді психоз
Ақыл кемістігі күшейген кездегі көрінетін психозы білінеді.Атрофиялық процесстер мида басым болады.Бұл кезде самайда төбеде ми мөлшері кішірейіп,нерв клеткалары өле бастайды.
Сенильді ақыл кемістігі –бұл жасқа байланысты қалыпты өзгерістер өмірінің табиғи сақталуы емес , патологияның болуы.70-75 жаста,жиі әйелдерде дамиды.
Ауру адам сараң,ұрысқақ,ұсақ-түйекшіл болады.
Естің төмендеуінің әсерінен амнезиялық шатасу болады.Ауру адам қайда екенін білмей,айналасындағылар мен жақындарын танымайды.
Психикалық қызметтің ыдырауы,күшейген кезде амнезиялық афазия болып,айналадағы заттарды танымайды,есік орнына шкафқа кіреді.
Ақыл кеміс/ң делириозды түрі-сананың бұзылуы тәрізді болады.
Ақыл кеміс/ң конфабуляторлы түрі-атеросклероз ауруы қосылып,асқынғанда дамиды.
Инволюциялық параноид – бұл психоз жүйеленген сандырақ идеялар дамуымен сипатталады . Сандырақтар қарапайым өмірдегі нақты оқиғаларға қатысты және қияли , фантастикалық сипатта болмады .
Науқастар үйінде жоқ кезінде көршілері үйіне келіп , бір заттарын алып кететінін айтады . Кейде айтқандары шындыққа ұқсап , айналасындағыларын шатастырады . Сандырақтық күйзелістермен қатар галлюцинаторлы көріністер жиі байқалады . Шу , дауыстар естиді . Ипохондриялық сезімдер болады , денесінін әр бөлігінде жағымсыз сезімдердін п.б айтады. Бул кезде аффективті бузылыстар жане сандырак ойлар узак сакталады .