Шаруашылық-ауыз су тұтыну нормасын елді мекендердің абаттану дәрежесі мен климатқа байланысты ҚР ҚНжЕ 4.01-02 - 2009 бойынша қабылдайды.
Елді мекендерде су тұтыну жыл бойы бірқалыпты болмайды. Су тұтынудың бірқалыпты болмайтындығын су тұтынудың бірқалыпсыздық коэффицентімен сипаттайды. Мысалы, су тұтынудың тәуліктік бірқалыпсыздық коэффициенті мына формуламен анықталады
(1.1)
мұнда - тәуліктік максимал су мөлшері;
- тәуліктік орташа су мөлшері.
Су тұтынудың бірқалыпсыздық коэффициенті ғимараттың жабдықталу дәрежесіне байланысты. Ғимараттың жабдықталу дәрежесі артқан сайын су тұтынудың тәуліктік бірқалыыпсыздық коэффициенті азаяды. Сонымен қатар су тұтыну тәулік бойы да бірқалыпты болмайды. Оны су тұтынудың сағаттық бірқалыпсыздық коэффициентімен білдіреді. Су тұтынудың бірқалыпсыздығын кесте немесе график түрінде көрсетеді. Кесте құру үшін су тұтынудың сағаттық максимал бірқалыпсыздық коэффициентін анықтайды. Анықталған коэффициенттің мәні бойынша тәуліктік су мөлшерін пайызбен сағаттарға бөліп кесте құрады (кесте 1.1).
Кесте 1.1 – Тәуліктік су мөлшері
|
К сағ =1,25
Сағаттық су мөлшері, % тәуліктік су мөлшерінен
|
0 – 1
1 – 2
....
23 – 24
|
3
3,2
...
3,3
|
Су тұтынудың кестесін пайдаланып су тұтынудың сатылы және интегралды графиктерін құрастырады. Су тұтынудың сатылы графигінде (сурет 1.2) абцисса өсінің бағытында тәуліктің сағаттарын салады, ал ордината өсінің бағытында пайызды сағаттық су мөлшерін салады. Интегралды графикте абцисса өсінің бағытында тәуліктің сағаттарын салады, ал ордината өсінің бағытында пайызды сағаттық су мөлшерін тәулік басынан жинақтап салады.
Сумен қамтамасыз ету құрылымдары мен құбырлардың өлшемдерін есептеу үшін тәуліктік, сағаттық және секудтық су мөлшерін анықтау керек.
2 дәріс
1. Судың есепті мөлшерін және керекті қысымды анықтау
Бір тәулік ішінде тұтынушылардың әртүрлі санаттарының су тұтыну сипаты және режимі
3. Судың көзін таңдау.
4. Елді мекендер мен өндірісті сумен қамту жүйелері және схемалары, олардың элементтері.
1. Су құбыры оның құрылыстарының өткізу қабілеті оның әрекет етуінің есептік мерзімі ішінде жеткілікті болатындай есептелуі тиіс. Есептелген шығыс ең көп су тұтынумен тәуліктің ең көп су бөлу сағаттарында қабылданады.
Сурет 1.2 - Суды тұтынудың сатылы кестесі
Белгілі бір елді мекендегі халықтың қажеттіліктеріне жұмсалатын жалпы шығын ондағы тұрғындардың санына пропорционалды болатыны анық. Жалпы тұтынуды анықтау үшін, ең алдымен, бір тұрғынға келетін шаруашылық-ауыз су қажеттіліктеріне арналған су шығынын, яғни нақты шығынды білу қажет. Ол әр түрлі қажеттіліктерге жұмсалатын шығыстардан тұрады және ғимараттардың санитарлық-техникалық жабдықтарының сипатына, қаланы абаттандыруға, климаттық жағдайларға және т. б. байланысты болады. тұрғын аудандарды абаттандыру дәрежесі неғұрлым жоғары болса, су тұтыну соғұрлым көп болады; ыстық климатта су тұтыну қалыпты немесе суыққа қарағанда көп болады және т. б. елді мекеннің шаруашылық-ауыз су тұтынуының есептік шығысы мынадай формула бойынша анықталады:
, л/с (2.1)
мұндағы q - 1 тұрғынға су тұтынудың орташа тәуліктік нормасы;
N - тұрғындардың есептік саны;
kсағ - су тұтынудың сағаттық әркелкілігі коэффициенті;
kтәу - су тұтынудың тәуліктік әркелкілігі коэффициенті;
86400 - күндегі секундтар саны.
Өндірістік қажеттіліктерге есептелген шығыс технологтардың мәліметтері бойынша қабылданады.
Нормалар бойынша есептелген елді мекендегі орташа тәуліктік су шығыны осы объектінің су тұтыну мөлшерінің жалпы сипаттамасын ғана береді. Сумен жабдықтау жобасын жасау үшін жылдың Жеке күніндегі шығын көлемінің мүмкін болатын ауытқуларының шегін белгілеу қажет.
Сумен жабдықтау жүйелерін есептеу кезінде судың тәуліктік шығынының (орташадан) тек үлкенге ғана емес, сонымен қатар аз жағына да ықтимал шекті ауытқуларын ескеру қажет.
Немесе есептік тәуліктік орташа су мөлшері мына формуламен анықталады
Qтәу. ор= , (2.2)
мұндағы: q - су тұтыну нормасы, л/тәу;
Достарыңызбен бөлісу: |