Қазақ тілі мен әдебиеті пәндері бойынша тыңдалым жұмыстарының топтамасы Астана – 2012
жүктеу/скачать 155,99 Kb.
|
Алғы сөз Берілген көмекші құрал 7, 8-сыныптарында қазақ тілі мен әдебиетін негізгі пән ретінде оқытатын мектеп мұғалімдеріне арналған. Көмекші құралдың мақсаты – оқушылардың тыңдалым дағдыларын қалыптастыра отырып, қазақ тілі мен әдебиеті пәндеріне деген танымдық қызығушылықтарын арттыру. Астана қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде білім беру үрдісі кіріктірілген бағдарламаға негізделген. 7-сыныптарға «Алғашқы газеттер», «Ғаламтор тарихы», «Абсент» , 8-сыныптарда «Атаның ақылы», «Тоңған торғай», «Ежелгі дәуір әдебиеті» тақырыптары бойынша мәтіндер алынды. Мәтіндер арнайы дискілерге жазылған, тест сұрақтары мен тапсырмалар және дұрыс жауаптары әдістемелік құралда қоса берілген. Оқушы өз ана тілінде тыңдаған мәтінін түсінуі және өз жұмысын ұйымдастыра алуы В критерийі негізінде жасалған арнайы рубрикамен бағаланады. Бұл топтама оқушылардың мәтін мазмұнын тереңінен түсінуіне және ойлау қабілеттерінің сыни тұрғыдан дамуына септігін тигізеді деп ойлаймыз.
Байшагирова А.П. Барлубаева А.Қ. Ганиев Т.Ж. Кушербаева Г.П. Сейсенбаева Ж.Ш. Тыңдалым № 1 Тоңған торғай Мұқаш құстарды жақсы көреді. Аспанда ұзақ қалықтап қанатын қақпай демалатын қырандарға деген ықыласы өте ерекше. Барлық құстардан қорықпайтын қыранның батылдығын, батырлығын әңгіме ғып өзінің інісі Қожанға айтып отырады. Алматыны ақ қар басты. Қара қарға, суық торғайлардан басқа құстар жылы жаққа ұшып кеткелі де біраз болды. Кешке мектебінен қайтып келе жатқан Мұқаштың алдын бір суық торғай кескестей берді. Мұқаш ұмтылып ұстайын деп еді, әлгі торғай отырған жерінен қозғалмады. Мұқаш торғайды ұстаған бойы қойнына тықты. Әбден мұздаған болуы керек, Мұқаштың дүрсілдеп соққан жүрегін тыңдап отыра берді тоңған торғай. Мұқаш үйге қуанып кірді. «Ата, апа, мен торғай ұстап әкелдім» деп қойнындағы торғайын үйдегілерге көрсетіп шықты. Бүріскен торғай көзін ашты. Әбден әлі біткен болуы керек, қорқуды, қашуды ойына да алмады. Мұқаш нан қоқымдарын алдына қойып еді, шоқып жей бастады. Сөйтіп біздің үйді бір торғай қыстай мекендеді. Көктем шықты. Мұқаштың торғайы даланы аңсап терезеден сыртқа көбірек қарауды шығарды. Апасы Мұқашқа: Торғайыңды қоя бер. Оның отаны анау кең дала, анау биік аспан. Өз Отанына қоя бер, - деді. Мұқаш біраз ойланды да торғайын қоя берді. Торғай алғаш терезе алдындағы жас талға қонды... Содан соң әрі қарай қанатын қағып ұшып кетті. «Торғайым, жолың болсын» - деді Мұқаш қуанып. Мүмкін екі-үш ай үйде бірге болған торғайын Мұқаш аяп тұрған да болар, кім білсін. Торғайың қыста, мүмкін, қайтып келер, - деп жұбатты Мұқашты үлкен апасы. Мұқаш апасының сөзіне шынымен-ақ сенгісі келеді. Өйткені, ол торғайын өте жақсы көріп кетіп еді. (232 cөз) І нұсқа Нұсқаулық: Өзегеге кедергі келтірмеңіз!!! Жұмыс барысында «Академиялық адалдық» саясатын басшылыққа алыңыз. Мәтінді мұқият тыңдаңыз. Төмендегі сұрақтар мен тапсырмаларды орындаңыз. І. Тест сұрақтары Мұқаштың қандай құстарға деген ықыласы ерекше болды? A) лашындарға B) қырандарға C) бүркіттерге D) көгершіндерге E) қарғаларға
B) алақанына салды C) басына қойды D) қалтасына салды E) арқалады 3. Мұқаш торғайды немен тамақтандырды? A) сүтпен B) сумен C) нанмен D) маймен E) етпен 4. Мұқаш торғайға кандай тілек айтты? A) Торғайым, ақ жол B) Торғайым, таудай бол C) Торғайым, өркенің өссін D) Торғайым, жолың болсын E) Торғайым, биікте самғай бер 5. Мұқаш кімнің сөзіне сенгісі келді? A) апасының B) атасының C) әкесінің D) ағасының E) анасының ІІ. Тапсырмалар А) Мұқаш өзінің інісі Қожанға не туралы айтып отыратын? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ В) Мұқаш мектептен келе жатқанда қандай оқиға болды? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ D) Торайдың үйге кіргеннен кейінгі әрекеті? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Е) Апасы Мұқашқа не айтты? Мұқаштың торғайға деген тілегі туралы жазыңыз. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ І нұсқа бойынша дұрыс жауаптар 1.Тест сұрақтарының жауаптары:
ІІ. Тапсырмалар бойынша жауаптар: А) Мұқаш өзінің інісі Қожанға не туралы айтып отыратын? - Қыранның барлық құстардан қорықпайтын, батылдығын, батырлығын әнгіме ғып айтып отыратын. В) Мұқаш мектептен келе жатқанда қандай оқиға болды? - Мұқаштың алдынан бір суық торғай кескестей берді. Ол тоңған торғайды үйіне әкеледі. D) Торайдың үйге кіргеннен кейінгі әрекеті? - Бүріскен торғай үйге келгесін көзін ашып, әлі біткендіктен қорқуды, қашуды ойына алмай, Мұқаштын берген нанын шоқып жей бастады. Е) Апасы Мұқашқа не айтты? Мұқаштың торғайға деген тілегі туралы жазыңыз. - Апасы Мұқашқа: Торғайды қоя беруін, оның Отаны кең дала, биік тау екенін түсіндіріп айтты. Апасының ақылын тындап Мұқаш «Торғайым, жолың болсын» деп тілегін айтып ұшырып жіберді.
A) Қожан
B) Асқар C) Азамат D) Алмас E) Үсе
2. Қара қарға, суық торғайдан басқа құстар қайда кетті? A) алыс жаққа B) суық жаққа C) жоғары жаққа D) жақын жаққа E) жылы жаққа 3. Не себепті торғай отырған жерінен қозғалмады? A) жылынғандықтан B) тонғандықтан C) терлегендіктен D) ұша алмағаннан E) шаршағандықтан 4. Мұқаш торғайды кімдерге көрсетіп шықты? A) үйдегілерге В) көршілерге C) достарына D) туысқандарына E) балаларға 5. Торғай қайда қонды? A) терекке B) бәйтерекке C) бұтаққа D) жас талға E) қайыңға ІІ. Тапсырмалар А) Мұқаштың ұнататын қыранын сипаттаңыз. ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ В) Мұқаш неге қуанды? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ С) Торғайдың Отаны қайда? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ D) Мұқаштың мейрімділігі қай жерде байқалады? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
ІІ. Тапсырмалар бойынша жауаптар: А) Мұқаштың ұнататын қыранын сипаттаңыз. - Қыран – барлық құстардан қорықпайды, батыл, батыр. В) Мұқаш неге қуанды? - «Ата, апа, мен торғай ұстап әкелдім» деп қойнындағы торғайын үйдегілердің бәріне көрсетіп шықты. С) Торғайдың Отаны қайда? - Кең дала, биік аспан. D) Мұқаштың мейрімділігі қай жерде байқалады? - Мектептен келе жатқандағы алдынан шыққан тонған тойрғайды көргенде.
Қазақ тарихындағы ең алғашқы газет — «Түркiстан уәлаяты». Ол 1870-1882 жылдары Ташкент қаласында шыққан. Одан кейін «Дала уәлаяты», «Қазақ» газеттері шыққан. Қазақ тiлiндегi тұңғыш журнал «Айқап» 1911 — 1915 жылдары жарық көрген. 1913 жылы қазақ тілінде 11 газет шығып отырған. Газеттерде сол кездегі қазақтың зиялылары қызмет еткен. Саясат, дін, әдебиет пен мәдениет мәселелері осы газеттерде өз көрінісін тапқан. Кейде белгілі, кейде белгісіз себептермен газеттер жабылған. «Айқап» журналы «Ай, қап!» деген екі сөзден құралған, яғни, өкіну мағынасын береді. Уақыт өтіп, білім мен ғылымнан артта қалып «Ай, қап!» деп өкініп қалмайық деген мақсатты ұстанған журнал да осылай аталған. Ол кезде қалың бұқара жазу-сызуды білмегенмен, көкірек көзі ашық азаматтар ел қамын, ұлт болашағын ойлап, елді білімге шақырған. Бүгінгі таңдағы бұқаралық ақпарат құралдарының бастауы, алғашқы қадамдарын біз осы газет пен журналдардан көреміз. (Ғаламтор материалдарынан, 126 сөз)
Ең бірінші қазақ газеті не деп аталған? A) «Дала уәлаяты» B) «Қазақ» C) «Айқап» D) «Түркістан уәлаяты» E) «Қазақстан»
A) реніш
B) өкіну C) қуаныш D) қайғы E) үрей
3. Ең алғашқы газет қай қалада шыққан? A) Жамбыл B) Ташкент C) Омбы
D) Орынбор E) Қазан 4. Мәтінде айтылмаған ақпаратты табыңыз. A) 1913 жылы қазақ тілінде неше газет шығып отырғаны туралы дерек бар. B) Алғашқы қазақ газеттері туралы айтылған. C) Алғашқы басылымдарда көтерілген мәселелер айтылған. D) «Айқап» журналының атауы туралы айтылған. E) Газеттердің жабылып қалу себептері нақтылап көрсетілген. 5. Мәтінге қай тақырып сай келеді? A) Бұқаралық ақпарат құралдары B) «Айқап» журналы C) Алғашқы қазақ газеттері D) ХХ ғасырдағы қазақ газеттері E) Газеттер мен журналдар ІІ. Тапсырмалар А) Ең бірінші қазақ газеті қай ғасырда шыққан? _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ В) Алғашқы басылымдар қандай мәселелерді көтерген? _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ D) Сөздердің синонимдерін табыңыз. Алғашқы _________________________________________________________________ Болашақ _________________________________________________________________ Е) Төмендегі тіркес мағыналарын таратып жазыңыз. Қазақ зиялылары ____________________________________________________________ _______ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Ғылымнан артта қалу _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________
ІІ. Тапсырмалар бойынша жауаптар: А) Ең бірінші қазақ газеті ХІХ ғасырда шыққан. В) Алғашқы басылымдар саясат, дін, әдебиет пен мәдениет мәселелерін көтерген. D) Сөздерің синонимдерін табыңыз. Алғашқы : тұңғыш, бірінші. Болашақ: келешек. Е) Төмендегі тіркес мағыналарын таратып жазыңыз. Қазақ зиялылары : Сол кездегі саясат пен әдебиеттен, мәдениеттен хабардар оқыған азаматтар. Ғылымнан артта қалу: Жалпы білім мен ғылымның жетістіктерін білмеу, ғылым жаңалықтарынан хабарсыз болу.
Ең бірінші қазақ журналы не деп аталған? A) «Қазақстан» B) «Дала уәлаяты» C) «Қазақ» D) «Айқап» E) «Түркістан уәлаяты»
A) 1910-1913 B) 1911-1914 C) 1911-1915 D) 1910-1915 E) 1911-1916 3. Ең алғашқы қазақ газеті қай жылы шыққан? A) 1870
B) 1871 C) 1872
D) 1873 E) 1874 4. Мәтінде айтылмаған ақпаратты табыңыз. A) Қазақ зиялылары қызмет еткен. В) «Ай, қап» деп өкініп қалмайық. C) Қалың бұқара жазу-сызуды білмеген. D) Қалың бұқара жазу-сызуды жақсы білген. E) Білім мен ғылымнан артта қалып. 5. Алғашқы қазақ басылымдарында кімдер қызмет еткен? A) бай балалары B) сол кездегі әкімдер C) сол кездегі ақындар D) сол кездегі қазақ зиялылары E) орыс тілін білгендер ІІ. Тапсырмалар А) 1913 жылы қазақ тілінде неше газет шығып отырған? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ В) «Айқап» журналы қандай мақсатты ұстанған? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ С) Омоним сөздердің мағынасын тіркеспен көрсетіңіз: Бас: 1. _____________________________________________________________________ 2. _____________________________________________________________________ Ашық:
1. _____________________________________________________________________ 2. _____________________________________________________________________ D) Төмендегі тіркестердің мағынасын таратып жазыңыз. Жарық көрген _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Газеттерде көрініс тапқан _____________________________________________________ _______________ _____________________________________________________________________
ІІ. Тапсырмалар бойынша жауаптар: А) 1913 жылы қазақ тілінде 11 газет шығып отырған. В) «Айқап» журналы ғылым мен білімнен артта қалып қоймау мақсатын ұстанған. С) Омоним сөздердің мағынасын тіркеспен көрсетіңіз: Бас: 1. Адамның басы 2. Таудың басы 3. Көрмегендей бас салды. Ашық: 1. Есік ашық еді. 2. Ашық түсті көйлек. D) Төмендегі тіркестердің мағынасын таратып жазыңыз. Жарық көрген: БАҚ-та басылған мақала. Газет, журнал немесе кітаптың басылып шығуы. Газеттерде көрініс тапқан: Газеттерде көтерілген, басылғын мақалалар тақырыбы мен өзекті мәселелер. Тыңдалым №3 АҢЫЗ БОЛҒАН АБСЕНТ Көзінің тірісінде ескеркіш орнатылған адамдар тарихта бірлі – жарым, ал жылқы баласында мұндай атақ – даңққа жеткен жалғыз Абсент қана. Жылқы өсірушілердің халықаралық жюриі оны әлемдегі ең таңдаулы спорт аты деп бағалап, қоладан ескерткіш орнатылды. Халықаралық ат спорты федерациясы Абсентті сұлулықтың эталоны деп жариялады. Үш бірдей Олимпиаданың жүлдегері болған Абсент 1975 жылы өлгенде ежелгі дәстүр бойынша ноқта – жүгенімен, алтындаған жабуымен аяғынан тұрған қалпында жерленіп, аты жазылған мәрмәр тас орнатылды. Абсент бірінші рет Швейцарияның Сант – Гален қаласындағы жарыста озғанда итальян жылқы өсірушісі Федерико Тезио Абсентті 340 мың долларға сатыңдар деп қиылды. Ал Римдегі Олимпиадада Абсент алтын медаль алғаннан кейін сеньор Тезио чек кітапшасын ашып қалаған сомаңызды өзіңіз жазыңыз деп тағы қолқалады. Бірақ қазақ жылқысы мен ахалтеке тұқымынан өсірілген, дүние жүзіне Қазақстанның даңқын жайып елдің мерейі болған Абсент өмір бойы өз жерімізде қалады. Одан талай ұрпақ тарады. (136 сөз)
Мәтін мазмұнына сәйкес келетін дәлірек тақырыпты таңдаңыз. А) Қазақ жылқысы В) Аңыз болған Абсент С) Жылқы туралы аңыз D) Рим олимпиадасындағы Абсент 2. Мәтінге сай дұрыс ақпаратты таңдаңыз. А) Абсент спорт аты деп есептелмейді В) Абсент бірінші рет Голландиядағы жарыста озған С) Абсент үш бірдей Олимпиада жүлдегері D) Абсентке мыстан ескерткіш орнатылды
А) Римдегі Олимпиадада Абсент алтын медаль алды. В) Итальян жылқы өсірушісі Федерико ТезиоАбсентті 340 мың долларға сатуды сұрады. С) Халықаралық ат спорты федерациясы Абсентті сұлулықтың эталоны деп жариялады. D) Ақалтеке тұқымы одан да жоғары бағаланды.
«Ең таңдаулы спорт аты – Абсент» деп бағалаған- ... . А) Жылқы өсірушілердің халықаралық жюриі В) Жылқы өсірушілер мен шабармандар С) Жылқы өсірушілердің әлемдік зауыты D) Жылқы өсірушілердің халықаралық бапкері 5. Мәтінге сай дұрыс ақпаратты таңдаңыз. А) Абсент 1975 жылы өлгенде аяғынан тұрған қалпында жерленіп, аты жазылған мәрмәр тас орнатылды. В) Абсент 1971 жылы өлгенде аяғынан тұрған қалпында жерленіп, аты жазылған мәрмәр тас орнатылды. С) Абсент 1965 жылы өлгенде аяғынан тұрған қалпында жерленіп, аты жазылған мәрмәр тас орнатылды. D) Абсент 1999 жылы өлгенде аяғынан тұрған қалпында жерленіп, аты жазылған мәрмәр тас орнатылды.
А) Дәстүр, мәрмәр, медаль - терең, тұңғиық, ескі В) Дәстүр, мәрмәр, медаль - ежелгі, тас, алтын С) Дәстүр, мәрмәр, медаль - үлкен, баспалдақ, арық D) Дәстүр, мәрмәр, медаль - кәрі, үшкір, дөңгелек
Бірақ қазақ жылқысы мен ... тұқымынан өсірілген, дүние жүзіне Қазақстанның даңқын жайып елдің мерейі болған Абсент өмір бойы өз жерімізде қалады. А) абсент В) араб жылқысы С) ахалтеке D) адассын 3. Сөздерді орнына қоя отырып сөйлемді дұрыс құрыңыз. Абсентті федерациясы сұлулықтың халықаралық деп спорты жариялады эталоны ат. __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ ІІІ. Мәтіннен берілген сөздердің синонимін тап. Есім сөздер
Каталог: uploads -> doc -> 0fc4 doc -> Сабақ тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Ай мен Айша» романы Сабақ мақсаты: ҚР «Білім туралы» doc -> Сабақтың тақырыбы Бала Мәншүк ( Мәриям Хакімжанова) Сілтеме doc -> Ана тілі №2. Тақырыбы: Кел, балалар, оқылық Мақсаты doc -> Сабақ жоспары «Сәулет және дизайн» кафедрасының арнаулы пән оқытушысы, ҚР «Еуразиялық Дизайнерлер Одағының» мүшесі: Досжанова Галия Есенгелдиевна Пәні: Сурет және сұңғат өнері doc -> Сабақ Сабақтың тақырыбы : Кіріспе Сабақтың мақсаты : «Алаштану» курсының мектеп бағдарламасында алатын орны, Алаш қозғалысы мен Алашорда үкіметі тарихының тарихнамасы мен дерекнамасына қысқаша шолу doc -> Тәрбие сағаттың тақырыбы: Желтоқсан жаңғырығы doc -> Сабақтың тақырыбы : Әбунасыр Әл- фараби Сабақтың мақсаты doc -> Сабақ жоспары Тақырыбы: Үкілі Ыбырай Мектеп:№21ом мерзімі 0fc4 -> Сабақ жоспары тақырыбы: Сандық ақпараттарды өңдеу. Калькулятор Өткізген: информатика пәні мұғалімі Умытканова Н. У 0fc4 -> 8-сыныпта оқытылатын қазақ тілінен тақырыптық жоспар жүктеу/скачать 155,99 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|