Қазақ тілі сабағындағЫ Үш тілділік мухсинова айгүл мухсиновна «№23 жббом» кмм қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Бүгінгі білім беру жүйесі жетілген заманда көп тілді меңгертуге аса назар аударылып, кең жол ашылған. «Келешекке кемел біліммен»,-деп болашаққа аса терең біліммен қадам жасап, білімнің сан қилы құпиясына үңіліп, өзінің қабілетін таныта алатын, жан-жақты дамыған, көп тілді меңгерген құзіретті ұрпақ тәрбиелеу білім беру жүйесіндегі аса қажетті мақсаттар болып отыр.

Қазіргі заман талабы – үштілді оқыту. Бәсекелесуге қабілетті елдер қатарына апаратын баспалдақтардың бірі – үштілділік.

Қазақ елі бүкіл әлемге үш тілді: қазақ тілі-мемлекеттік тіл, орыс тілі- ұлтаралық қатынас тілі, ағылшын тілі – жаһандық экономикаға ойдағыдай кіру тілін пайдаланатын мәдениеті жоғары ел ретінде танылуы қажет.

Ақпараттық технология дамыған заманда күн сайын дерлік ағылшын тілі дүние жүзі халықтарының тілдеріне жаңа сөздер мен ұғымдар арқылы батыл ену үстінде. Бұл үдерістен біз де тыс қалмауымыз қажет. 
Орта мектепте қазақ тілін оқыту барысында орыс тілі, ағылшын тілі пәндерін бірлікте алу мұғалімнің шеберлігіне байланысты жүргізілуде. Бұл жерде өтіліп отырған бағдарламаға сай үш пәнді бірлікте ала отырып, пәнаралық байланысты жүзеге асыруға болады. Алайда дәстүрлі оқытуда тек аударма жасатумен ғана шектеліп отырсақ, қазіргі оқыту технологиясында түрлі шығармашылық бағыттағы тапсырмалар бере отырып, оқушы-субьектінің ізденісіне, яғни, жеке тұлғаның әрекетін дамытуды мақсат етудеміз.

Мен өз іс-тәжірибемде оқушылардың зияткерлік қабілетін дамытатын ойын технологиясын сабақта пайдаланамын. Атап айтқанда, «Тіл білгірі», «Сөз мерген», «ХХІ ғасыр көшбасшысы», «Тілдер сөйлейді» сияқты өнімді нәтиже беретін ойындарды өткізудің үштілді меңгертуде маңызы зор. 

• 
  Көсемше қандай сөз табының ерекше түрі? (етістік - глагол- verb)
  
• 
  Көсемше қандай мәндерде жұмсалады? (етістік, үстеу – глагол, наречие, verb, Adverb);
  
• 
  Көсемшенің қанша түрі бар (Үш түрі – три вида, three types);
  
• 
  Көсемше сөйлемде қандай қызмет атқарады? (Баяндауыш, пысықтауыш – сказуемое, обстоятельство- predicate, adverbial modifier);
  

Сөйлемдегі көсемшелерді теріп жазып, тұлғалық талдау жасайды және көсемшенің басқа тұлғаларын жасау тапсырылады. Оқушыларға ойлану үшін 2 минут, орындауға 2 минут беріледі.

Кеңес е Бол ып Іріктелін е

келі ғалы гелі

3. Жұмбақ сөз:

Әр топқа жеке-жеке мақал-мәтел айтылады. Ол үшін көсемше «үнсіз айту» белгісімен оқылады. Жасырынған сөзді тауып, оны орыс, ағылшын тілдеріне аудару керек. Ойланып айтуға 1 минут уақыт беріледі.

Болат қайнауда (шынығады),

Батыр майданда (шынығады).

Жауабы: шынығады – закаляется-become hardener

ІІ топ тапсырмасы:

Ақылды адам арын (қорғайды),

Сараң адам малын (қорғайды),

Жауабы: қорғайды-защищает-defends

ІІІ топ тапсырмасы:

Ақылды кісі ісіне (сенеді),

Ақымақ кісі күшіне (сенеді).

Жауабы: сенеді – верит -believe

4. Берілген етістіктерге көсемшенің жұрнағын жалғаңдар, орысша, ағылшынша аудармасын жасаңдар: (тапсырма оқушыларға жекелей таратылады).Орындау үшін 3 минут уақыт беріледі:

5. Берілген суретке қарап, сөйлемдегі көп нүктенің орнына көсемшенің жұрнағын жалғаңдар, жыл мезгілдерінің атaуын үш тілде айтыңдар:

(қажетті жұрнақтар: -ып, -ғалы, -қалы)

Сабақ барысындағы үш тілде жүргізілген тапсырмалар оқушылардың коммуникативтік құзыреттіліктері мен функционалдық сауаттылықтарын арттыруға негіз болды. Сондай-ақ, ақпараттық технологияны: электрондық оқулықтар, презентациялар, тест т.б түрлері оқушылардың қызығушылығын оятып, уақыттарын үнемдеуге, қосымша деректерді тиімді қолдануға түрткі болды. Шығармашылық жұмыстарға жетелейтін тапсырмаларды да оқушылар қызыға орындап, еркін аударма жұмыстарын жасауға дағдыланды.

1. 
   Қазақ тілі мен әдебиет журналы: №4, 19 б. 2002ж.
   
2. 
   Мектептегі шет тілі. Республикалық әдістемелік-педагогикалық журнал. №2(44), 2010ж.
   
3. 
   Назарбаев Н.Ә. (Қазақстан халқына жолдауы). Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан. – Астана, 2007