Лексикология – тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда тілдегі сөз байлығы(қанатты сөздер), сөздің лексикалық мағынасы(тура-ауыспалы мағынасы, көп мағыналы сөздер, синоним, омоним, антоним), шығу тегі (диалект, кәсіптік, неологизм, кірме сөздер, архаизм) қолданылуы зерттеледі.
Ақ
1) белый 2) молочные продукты
іш
1) живот 2) пей 3) внутренность
жаз
1) лето 2) пиши
ат
1) имя 2) стреляй 3) лошадь
ай
1) месяц 2) луна
сыр
1) краска 2) тайна
жаға
1) берег 2) воротник
От
1) огонь 2) трава
Омонимдер - жазылуы бірдей, бірақ мағынасы басқа сөздер.
Лексикология
Синонимдер – мағыналары бірдей сөздер.
ученик
1) оқушы 2) шәкірт
учитель
1) мұғалім 2) ұстаз 3) оқытушы
человек
1) кісі 2) адам
красивый
Сұлу, әдемі, көрікті, әсем, көркем, ажарлы
большой
1) үлкен 2) дәу
образованный
1) оқымысты 2) білімді 3) сауатты 4) зиялы
вылечиться
1) жазылу 2) сауығу 3) айығу
уважаемый
1) құрметті 2) ардақты 3) қадірлі 4) қымбатты
Антонимдер – мағыналары бір – біріне қарама – қарсы сөздер.
Биік - аласа
Высокий - низкий
Үлкен - кішкентай
Большой - маленький
Ыстық - суық
Горячий – холодный
Өмір - өлім
Жизнь – смерть
Ауыр - жеңіл
Тяжелый(трудный) – легкий
Алыс - жақын
Далеко – близко
Жер - аспан
Земля – небо
Жақсы - жаман
Хорошо – плохо
Арзан - қымбат
Дешевый – дорогой
Ескі - жаңа
Старый - новый
Сөздер:
1) Диалект сөздер (диалектные слова) – диалектілер, говорлар, жергілікті тіл ерекшеліктері.
2) Кәсіптік сөздер (рофессиональные слова)
3) Неологизм (новые слова - неологизмы)
4) Кірме сөздер (заимствованные слова)
5) Архаизм (көнерген – устаревшие слова)
Сөздіктер:
1) Фразеологиялық сөздік
2) Қазақша-орысша сөздік
3) Орысша – қазақша сөздік
4) Лингвистикалық сөздік
5) Энциклопедиалық сөздік
6) Түсіндірме (толковый) сөздік
Морфология – сөз таптарын қарастыратын тіл білімінің бір саласы, сөз құрамын зерттейді(дара-күрделі сөздер, сөз таптары, қосымшылар) Қазақ тілінде 9 сөз таптары(части речи) бар.
