Жетісу және Тянь-Шандағы үйсіндердің этносаяси құрылымдары

7 
бұрынғы 170-160-ыншы жылдары үйсіндер мемлекеті құрылды. Үйсін мемлекетінің Ұлы Жібек жолының 
бойында 
орналасуы оның көршілес елдер
, тайпалармен (қытай, ғұн, қаңлы, ұйғыр, қырғыз және т.б.) саяси, 
экономикалық және мәдени байланыстарды дамытуына мүмкіндік жасады. Бастапқыда Үйсін мемлекеті 
ғұндармен қалыпты қарым-қатынаста болды. Бірақ Хань патшалығының ғұндарды жеңіп, батысқа бет алу 
әрекеті үйсіндерді қытайлармен тығыз байланыс орнатуға мәжбүр етті. Қытайлар ғұндарға қарсы батыста 
жатқан елдерден одақтастар іздеуге кірісті. Қытай императоры Уди б.з.д. 138 жылы үйсін еліне Чжан Цянь 
бастаған елшілік жібереді. Осыдан кейін екі жақты 
қарым-қатынастар етек алып
, үйсіндер Қытаймен кең 
дипломатиялық және туыстық қатынаста болған. Қытайлар үйсіндермен құдандасып, күнбиге Хань 
патшалығының ханшасын әйелдікке береді. Әрине, бұл құдалық 
белгілі саяси мақсатты көздеп
, хань әулеті 
үкіметі мен үйсіндер арасындағы одақтастық байланыстың негізін қалады. Өз кезегінде ғұндар да үйсіндермен 
құдаласып, күнбиге өздерінің қыздарын беріп отырған. 
15.
Қаңлылардың шығу тегі және этностық тарихы
.
Қаңлылар
бдд3,2ғасырда үйсіндермен бір кезеңде сақтарды тарих сахнасынан ығыстырып, Қазақстанның оңт
үстігінде үлкен тайпалық бірлестікқұрды. Қаңлылардың ұлы билеушісіне бес иелікбағынышты болған. 
Терри
ториясы:
Қаратаужотасынан Сырдарияның орта ағысына дейінгі жерді мекендеді.Қытай деректерінде халқын
ың саны 600 мың немесе 120 мың үй делінген. 
Астанасы:
Битяньқаласы. Б.з.б.ІІ ғасырдың екінші жартысында
қаңлылардың солтүстік жерлері ғұндарға, оңтүстігі – юечжилерге тәуелді болғаны туралы мәліметтеркездесед
і. Б.з.б. 101 ж. Қаңлылар Қытай әскерлерініңбасқыншылық шабуылына қарсы ферғаналықтарды 
жақтады. Б.з.б 85ж. Шығыс Түркістан жерлеріниемденбекші болған қытайлықтарға қарсы көтеріліскешыққан 
Қашғар билеушісіне әскер жібереді. Мұндағы,қаңлы саясатының жалпы бағыты Ферғана арқылы,Шығыс Түрк
істанға өтетін сауда жолына ықпалынсақтап қалу еді. 
Б.з.б 47,46 жж. каңлылардың билеушісіүйсіндерге қарсы күресте солтүстік ғұн шаньюі ЧжиЧжимен одақтасқа
н. Оған өз қызын ұзатып, өзиеліктерінің шығыс шептерінен жер бөледі, өзәскерінің бір бөлігін оған басқаруға 
берген. Бірақ ЧжиЧжи үйсін жерлеріне бірнеше рет шабқыншылықжасағанымен, оларды жеңіліске ұшырата а
лмайды. Соның нәтижесінде қаңлылар мен ғұндар арасындаөзара келіспеушілік пайда болады,5ғ. ортасында қ
аңлылардың күшқуаты әлсіреп, Эфталит мемлекетінің құрамына енеді. 

жүктеу/скачать 0,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: