Берілген деректер мен тарихи білімдерді пайдалана отырып, қазақтардың тайпалық құрамын түсіндіріңіз.
Қазақ рулары туралы
Кіші жүз қазақтарына сипаттама. Күшті ру – Алшын, ал Алшын екі рулық бірлестікке бөлінеді: Қаракесек, Байұлы. Қаракесек – бәрінен де күшті, оған алты текті, атап айтқанда: Шекті, Қаракесек, Шөмекей, Төртқара, Қаракете, Қарасақал кіреді. Бұл алты ру Әбілқайыр ханға бағынады. Кіші жүздің тайпалық бірлестіктері Ор өзенінің жоғарғы ағысы, Елек, Жем және Жайық өзендерінің бойына, Каспий теңізінің жағалауына дейін ...
Орта жүздің күшті руы – он алты руды біріктіретін Арғын. Бұл рулардың басшылары Барақ пен Абылай сұлтандар. Найман руы он бір тектен, қыпшақ тоғыз рудан тұрады. Тәуке хан тұсында Кіші жүзден Уақ пен Керей, Жетіру рулары Орта жүзге енді. Орта жүз Тобыл, Есіл өзендерін, Ертіс өзенінің жоғарғы ағысын, Көкшетау маңын жайлайды...
Аға жүзге он ру кіреді. Бұлардың барлығы «усун» деп аталады. Аға жүздің ең күшті руы – қоңырат...
Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы: оқулық-оқырман. – Астана: «Фолиант», 2003 ж
Қазақтар – түрлі түркі тайпаларынан тараған халық. Тарихта қазақ халқының рулық құрамдары әртүрлі болып қалыптасуының бірнеше кезеңдері болды.
Мәтіндегі руларды сипаттау бойынша қазақ руларын Кіші жүз, Орта жүз және Үлкен жүз деп үш топқа бөлуге болады. Әрбір жүз бірнеше күшті руларды біріктірді, олар өз кезегінде «жүздер» деп аталатын бірнеше ұсақ тайпаларға бөлінді.
Аға жүзге Үйсін деген он ру кіреді. Солардың ішіндегі ең мықтысы – қоңырат.
Орта жүздің күшті руы – 16 руды біріктіретін Арғын, оның ішінде екі сұлтан бар – Барақ пен Абылай.
Кіші жүзге өз кезегінде Шекті, Қаракесек, Шөмекей, Төртқара, Қаракете, Қарасақал сияқты алты ру жататын Қаракесек руы кіреді.
Сонымен, қазақтардың рулық құрамына көптеген тайпалар мен рулар кіреді, олар өз кезегінде жүздерге біріктірілген. Бұл топтардың әрқайсысы Қазақстан тарихындағы басты тұлғалар болып табылатын күшті рулар мен маңызды көшбасшылармен сипатталады.
45 сұрақ
Достарыңызбен бөлісу: |
