ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫ МИНИСТІРЛІГІ
«ӨРЛЕУ Біліктілікті арттырудың ұлттық орталығы» АҚ филиалы
ШҚО бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты
Шығармашылық жобаның тақырыбы:
«Биология пәнінен ҰБТ – ге дайындау барысында интербелсенді әдістерді қолдану»
Жобаның мақсаты:
Биология пәнінен ҰБТ – ге дайындау барысында қолданылатын интербелсенді әдіс – тәсілдерді қолдана отырып, жоғары нәтижеге жету.
Жобаның міндеттері:
Заманауй сабақтарда қолданылатын жаңа педагогикалық технологиялар мен интербелсенді әдіс – тәсілдердің түрлерін саралау;
Интербелсенді әдіс – тәсілдердің сабақта және ҰБТ – ге дайындау барысында қолданылу жолдарымен таныстыру;
● Оқыту сапасын арттыруда білім беру үдерісінің барлық қатысушыларының ең үздік білім ресурстары мен технологияларына тең қолжетімділікті қамтамасыз ету; оқушылардың алған білімдері тез өзгеретін әлемде табысқа жеткізетіндігінен қанағаттану; жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан Республикасының зияткерлік, дене бітімі және рухани дамыған азаматын қалыптастыру қажет.Оқу мақсаты басымдылығының өзгеруі білім мен тәрбие мазмұнына елеулі түрде ықпал етіп, оны жаңартудың ең басты бағытттарын айқындауға және нақтылы міндеттер белгілеуге мүмкіндік береді. Жаңа мазмұнды оқытудың нәтижелілігі мұғалімнің шеберлігі мен ізденісіне көп байланысты. Сондықтан да қазіргі уақытта білім беруде және ҰБТ – ге даярлау барысында биология пәндерінен интербелсенді әдістерді қолдану өзекті мәселелердің бірі.
● Оқыту сапасын арттыруда білім беру үдерісінің барлық қатысушыларының ең үздік білім ресурстары мен технологияларына тең қолжетімділікті қамтамасыз ету; оқушылардың алған білімдері тез өзгеретін әлемде табысқа жеткізетіндігінен қанағаттану; жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан Республикасының зияткерлік, дене бітімі және рухани дамыған азаматын қалыптастыру қажет.Оқу мақсаты басымдылығының өзгеруі білім мен тәрбие мазмұнына елеулі түрде ықпал етіп, оны жаңартудың ең басты бағытттарын айқындауға және нақтылы міндеттер белгілеуге мүмкіндік береді. Жаңа мазмұнды оқытудың нәтижелілігі мұғалімнің шеберлігі мен ізденісіне көп байланысты. Сондықтан да қазіргі уақытта білім беруде және ҰБТ – ге даярлау барысында биология пәндерінен интербелсенді әдістерді қолдану өзекті мәселелердің бірі.
Жұмыстың өзектілігі
Күтілетін нәтижеЕгер биология сабақтарында жаңа педагогикалық технологиялар мен интербелсенді әдіс – тәсілдерді жүйелі қолданса, онда ҰБТ–де жоғары нәтиже көрсетуге болады.
Зерттеу нысаны: ҰБТ - де нәтижеге жету.
Зерттеу пәні: Интербелсенді әдіс–тәсілдерді қолдану
Зерттеудің жаңашылдығы
Зерттеудің жаңашылдығы
Қазіргі заман талабына сай бәсекеге қабілетті, жан – жақты дамыған, функционалдық сауатты жеке тұлға қалыптастыру.
Зерттеудің практикалық құндылығы
Заман талабына сай оқыту үрдісінде оқушылардың жеке танымдық қабілеттері дамиды, жеке тұлға құзыреттілігі қалыптасады, оқушы субьект ретінде өз бетінше білім алып, әрекет ету арқылы ойлау дағдысы жетіледі, нәтижеге бағытталған білім беру жүзеге асады.
Таным әрекеттерін ұйымдастырудың арнаулы әдістемесі ретінде интербелсенді оқыту білім игеру процесіне қатысушылардың тиімді қарым-қатынасына негізделеді. Ағылшын тілінен келген «interactive» сөзі де осы ұғымды білдіреді. «inter» дегеніміз «өзара» мағынасында, «act» - «әрекет жасау» дегенді білдіреді, яғни интербелсенді әдістер – үйренуші мен үйретушілердің өзара әрекеттесуін оқытудың негізі деп танитын және сондай қатынасқа жағдай жасайтын әдістер.
Басқаша айтқанда, «интербелсенді» дегеніміз біреумен қоян-қолтық қарым-қатынаста болу, онымен бірлесе әрекет жасау, диалог құру. Ал «интербелсенді оқу» дегеніміз өзара қарым-қатынасқа негізделген оқыту, диалог арқылы үйрету.
«Заманауй сабақтарда қолданылатын жаңа педагогикалық технологиялар мен интербелсенді әдіс - тәсілдер»
ИНТЕРБЕЛСЕНДІ ОҚУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЕРЕЖЕЛЕРІ
Бірінші ереже - Аудиторияны жұмысқа дайындау
Екінші ереже -Топқа бөлу
Үшінші ереже- Мақсаттарды және күтілетін нәтижелерді айқындау
Төртінші ереже- Жұмыс ережелерін қабылдау.
Бесінші ереже - Сенім және жұмыс атмосферасын қалыптастыру.
Алтыншы ереже - Барлық үйренушілер жұмысқа қатысуы керек.
Жетінші ереже - Тыңдай білу: барлық пікірлер тыңдалуы керек.
Сегізінші ереже- Жазбаша жұмыстар
Тоғызыншы ереже- Кері байланыс
Интербелсенді оқудың әдістері
Интербелсенді лекциялар мен семинарлар
;
Оқытудың компьютерлік технологиялары
Пікірталастар
Тренингтер
Ойындар(оқу, рөлдік,іскерлік имитациялық және т.б.)
Кейс-стади
Қойылған міндеттерді іске асыру барысында төмендегідей
ИОТ әдістерін қолдануға болады
Интербелсенді оқыту технологиясына:
Жұптасып жұмыс істеу
Ротациялық (ауыспалы) үштік
Шағын топтармен жұмыс
Аяқталмаған сөйлем.
Азаматтық тыңдау
ҰБТ –де интербелсенді әдіс – тәсілдерді қолданудың оқушы үшін тиімділігі
Һһоенеооное
мипт
пр
тьбгб
Нәтижесі :
Өзіндік пікірі қалыптасқан
Біліммен терең қаруланған
Өмірге бейім жеке тұлға
Өз бетінше
ізденуге үйрету
Ұжымда жұмыс
істеуге үйрету
Бірін – бірі тыңдай
білуге үйрету
Пікірін ашық
айтуға дағдыланады
ьрп
Өзін - өзі басқаруға
үйренеді
Шығарма
шылық
пен жұмыс
Өзін - өзі еркіндікке үйрету,
білімге құмарлық
Қадірлеу, өз ортасында өзін таныту
Жауапкершілік,еңбекқорлық
қайраттылық
Адалдық, өзін – өзі билеушілік ,достық, жан ашу, сенімділік
ИОТ арқылы ҰБТ – ге дайындық барысында оқушы бойында қалыптасытын құндылықтардың
пирамидасы
£ - 4 Шығармашылық деңгей
£ - 3 Эвристикалық деңгей
£ - 2 Алгоритмдік деңгей
£ - 1 Танымдық деңгей
Сабақта қолданылатын интербелсенді әдістердің түрлерімен таныстыру
“Бағдаршам” әдісі: Әр оқушы сабаққа немесе сұраққа өз дайындығы туралы түрлі-түсті қалақшалар арқылы белгі береді: “жасыл” – дайын, “сары” – күмәнді, “қызыл” – дайын емес.
“Өзіндік бағалау” әдісі: Оқушылар берілген тапсырмаға өзінің дайындық деңгейін мұғалім сұрағына қол көтеру арқылы байқатады: Кім “беске” дайын? Кім “төртке” дайын? Кім “үшке” дайын? Кім мүлде дайын емес?
“Адвокат” ойыны: Сабақ барысында “Адвокат” рөлін алған оқушы басқа оқушыларды қиын тапсырмалардан, тапсырманы орындауы мен өз пікірін айтуын бағалаудағы қателіктерден қорғап отырады. Бұл роль белгілі бір оқушыларға тұрақты түрде берілуі де, әр сабақта ауыстырылып отырылуы да мүмкін.
“Байыпты баяндамашы” ойыны: Оқушыға жұрт алдына шығардан 5 минут бұрын баяндама жасауға қажетті тірек сөздер беріледі. Ол сол сөздерден баяндама мәтінінің жобасын құрастыруы керек. Баяндама мазмұнын айту барысында баяндамашыны (сөзге шешен оқушыны) өзге оқушылар тақырыпқа қатысты әр түрлі сұрақтар арқылы жаңылыстыруға тырысады. Әр сұраққа тақырыптан ауытқымай, салмақты түрде жауап бере отырып, баяндамашы белгіленген уақыт ішінде (5-7 минут) өз баяндамасын аяқтауы керек
“ҒЗО” ойыны: ҒЗО (ғылыми зерттеу орталығы) қызметкерлері (оқушылардың бір немесе бірнеше тобы) тапсырыс берушіден (мұғалім немесе арнайы бекітілген оқушы) алынған тапсырманы топтасып талдай отырып, өзара міндет бөлінісі арқылы шығармашылықпен орындайды. Біткен жұмысты сызба түрінде дайындап, қабылдау комиссиясына (2-3 үздік оқушы) жоба қорғау түрінде өткізеді. Комиссия қабылдамаса, жұмысты қайта толықтыру керек.
Тізбек бойынша сұрау” әдісі: Қойылған сұраққа беріліп жатқан оқушының жауабы кез келген жерінен тоқтатылып, ары қарай басқа оқушының жауап беруі сұралады. Бұл әдіс оқушылардың зейінін аудару және байқағыштығын дамытуға пайдалы.
Бұл әдістер оқушылардың тек сөйлеу дағдысын ғана емес, еске сақтау қабілетін және логикасын дамытады.
Сонымен қатар осы 10 күндік біліктілікті арттыру курсында ҰБТ – ге дайындау барысында биология пәнінен бірнеше интербелсенді әдіс – тәсілдердің түрлерімен таныстық және өзімізге көптеген жаңашыл ақпарат алдық.
Биология пәнінен күрделі тақырыптарға тест
тапсырмаларын құрастыру
Биология пәнінен күрделі тақырыптарды оқытуда Ж.Қараевтың«Үшөлшемді әдістемелік жүйесі»
Биологиядан қиын
тақырыптарды
оқытуда критериалды
бағалауды
қолдану
ҰБТ – ге дайындау барысында күрделі тақырыптарды
оқытуда интербелсенді стратегияларын қолдану
Қорытынды
Заман талабына сай әр мұғалім ҰБТ – ге оқушыларды дайындауда интербелсенді әдістерді жаңаша ұйымдастырып, шығармашылық ізденіспен өткізген тиімді. Сонымен қатар сөйлеу, есте сақтау қабілеттерін жақсарту барысында оқушыларға өзіндік бағалау түрлерін қолданған тиімді. Оқушыларды ҰБТ-ге дайындау барысында интербелсенді әдіс – тәсілдердің стратегияларын үнемі қолданса мынадай нәтижеге жеткізеді:
Әр оқушының шығармашылығы артады
Жылдам жұмыс істеуге дағдыланады
Оқушының жеке қабілеті анықталады
Оқушы топ жаруға ұмтылады.
Оқушының ойлау қабілеті дамиды
Әр оқушы өз деңгейімен бағаланады
Қорыта келгенде, жаңа формадағы мұғалім оқу – тәрбие үрдісінде жаңа педагогикалық технологиялар мен интербелсенді әдіс – тәсілдерді қолдана отырып, ҰБТ – де жоғарғы нәтижеге жетеді деп ойлаймыз.
