Жоспар: 1.Мұражай жұмысын ұйымдастыру

Жоспар:

1.Мұражай жұмысын ұйымдастыру.

3.Мұражай маркетингі.

4.Мұражай менеджментінің және маркетингінің даму концепциясы
1.Коммуникациялық ережелер мұражай сферасының даму коммуникация жағдайындағы жалпы ғылыми ережелер формасына ауысу болып табылады, ол мұражайды дамыту біліміне мұражай практикасына жүйелі әсер етеді.

Коммуникациялық ережелердің концепциясын сынау әсіресе жаңа дағдайларды қарастыруға әкеп соғады. Негізгі талаптар дәрежесінде ол былайша мінезделеді. Мұражай коммуникациясының теориялық дәрежелерінің фундаментальды бірлігі ретінде келесідей сызбанұсқа ұсынылған.

Мұражай коммуникациясының актылы сызбанұсқасы:

1. 
   Теориялық
   
2. 
   Тарихи
   
3. 
   Институционалды
   
4. 
   Проектілік интерпретация.
   

Теориялық интерпретация арнасында коммуникациялық ережелерді жаңаша тұрғыдан қарауға жол ашады, Комуникациялық ережелердің жағдайаттары мұражай дамудың және мұражайлық салт-дәстүрдің коммуникациясының дамуында үлкен рөл атқарады.

Мұражай тілінің дамуы интепретацияның тарихи фундаментальды шығу тегіне аса маңызды көңіл аудартады. Онда ол мұражай поэтикасының концепциясының негізінде шешімін табады. Сондай-ақ тарихи интепретация арнасына коммуникациялық дағдарыс деген ұғым енеді.

Коммуникациялық ережеледрдің қосымша дауы аймағы, мұражай дамуының негізгі зерттеу жұмысын жолға қоюды жүзеге асыруға септігін тигізеді, ол жұмыс мұражай коммуникациясын және мұражай дамуының интерпретациясын зерттеуді және ұйымдастыруды жүзеге асырады.

Бірінші блокты мұражай жұмысының іс-әрекетін әкімшілік-шаруашылық және басқа да көшекші құрылымдармен қамтамассыз ететін мұражай әкімшілігі құрады. Бұл блоктың дамуы екі бағытта жүзеге асырылады. Біріншісі, мұражайдың жеке экономикалық даму дәрежесімен, қосымша қаражаттық және материалдық ресурстарың дамуымен байланысты. Бұл тенденция күн тәрібіне біріншіден мұражайдың қаражат менеджмент қызыметін құруды қояды, оның құрамына бухгалтерия қызметкерлерінен басқа экономикалық мәдени қызмет мамандары кіреді. Осы қызметті мұражай дың бас экономисті басқара алады, оған коммерциялық директордың міндеті жүктеледі.

Екінші бағытқа мұражайдың техникалық базасының дамуы енеді. Осы жерде мұражайдың бас инженерінің арғы жұмысы анықталады. Осы қызметтің құрамына жөндеу жұмастарынан, мұражай ғимаратын сақтаудан басқа мұражай жұмысын барлық техникалық құралдармен қамтамасыз ету және ғимаратты талапқа сай пайдалану, сонымен қатар – аудиовизуалды техника, есептеуіш техника, электрондық коммуникациялық техникалар кіреді.

Екінші блок, бас сақтаушымен басшылық етіледі, құрылымға жауапты, яғни, сақтау, жұмыс барысында қолданылатын негізгі ресурстарды дайындау сияқты құрылымдар комплексінен құрылады.

Үшінші құрылымдақ блок, ғылыми жұмыс жөнендегі директордың орынбасарымен басщылық етіледі, мұражайдың негізгі функционалды құрылымы болып табылады.Ол мекеменің жаңа даму сатысын қамтамассыз етеді.Бұл құрылымнаң негізгі ядросы ғылми жұмыс жөнендегі директордыңорынбасары мен мұражадйың ғылыми хатшысының арасындағы тығыз байланыс.

Төртінші құрылымдық блок, бұл құрылымды мұражайдың қоғам байланыстар жөніндегі директордың орынбасары басшылық етеді. Бұл құрылымдық комплекс мұражай өнімдерін «тарату» жұмысымен, яғни мұражайдың барлық жұмысының қорытындысымен айналысады. Бұл жұмыс екінші блоктың дайындаған жұмысының негізінде үшінші блоктың орныдуымен жүзеге асады.

Мұражайдың жаңа концепциясын қабылдай отырып, біз инновациялық проктпен жұмыс жүргіземіз, осы жұмыс барысында келесі принциптерді ұсданған жөн:

1. 
   Мұражайдың дамуы тәуелсіз қадамдар бойынша жүзеге асырылады. Мұражайдың әрбір проектісінде білгілі бір қысқамерзімді немесе ұзақмерзімді арқауы болуы тиіс. Әрбір проектіде өзінің жеке басшысы болуы тиіс.
   
2. 
   Проектіні жасаған кезде өз алдыңңа қойған міндеттің барлық қыр сырын, дәл осы кезде оның қандай нәтижесі пайдалы не пайдасыз екенін жетік білген жөн.
   
3. 
   Әрбір проек зерттеушілік мазмұнға ие болуы тиіс, осы мазмұнды толық зерттеуден өткізу керек. Бірақ өкінішке орай осы жұмыс негізінен қолға алынбайды, негізінен мұражай 3 жылда бір рет осы жұмысқа тексерулір жүргізу керек.
   
4. 
   Өз қателеріңмен жұмыс істеу білген жөн, жасаған қателіктеріңді пайдалы етіп пайдалануға үйрену керек. Ол үшін коллективте түсінушілік, бір-біріне деген сенім болу керек.
   

Мұражай аудиториясы:

Мұражай қызметінің арасына көптеген сфералармен бірге, балалар мен қатысушыларға да көңіл бөлінген бұл әрекет мұражай үшін дәстүрлі іс-әрекет. Осы әрекетте мынандай факторлар қолданылады:

• 
  Жаңа заман талабына сай жұмыс формаларын қолдану;
  
• 
  Мұрадай аудиториясына жас ерекшелікке сай дифференциялы көзқарас қалыптастыру.
  

Қазіргі кезде мұражай мекемесінің алдында тұрған бір қиыншылық, ол концепцияға ұйымдастырушылық және экономикалық жүйеге арнайы модернизация саласына ену. Бұл мазмұнның негізі мұражай жұмысын басқару және ұйымдастыру үшін қазіргі замани жолдар іздестіру бұл ұғым арнайы әдебиетте «мұражай менеджменті» деп аталады, сол сияқты мұражай мекемесімен қосымша қаражаттық меңгере алушылық, мұражай экономикасы жақсы дамыған елдерде «музей маркетингі» деген атауға ие болды. Осы терминдерді Қазақстан Республикасы да аса кең мағынада қолданып жүр.

Мұражайдың тарихи даму концепциясының ұйымдастыруша-басқарушылық және базарлық аспектілерінің дамуы неден құралған? Немесе басқаша айтқада маркетинг және менеджмент концепциясы қандай болу керек?

Концепция көптеген тапсырмалар негізінен және тапсырмаларды шешу әдістерінен құрылуы мүмкін.

Осы концепция кедлесідей тапсырмалардан құрылады:

1. 
   Мұражай қызметінде негізінен роционалды қаражатты, интеллектуалды және де тағы басқа ресурстарды тиімді жағынан қолдану.
   
2. 
   Мұражай қызметіне деген сұранысты көтеру.
   
3. 
   Мұражайды қаражаттандыру көлемін көтеру:
   

Б) мемлекеттік емесқаражаттандыру, белгілі бір проектілер т.б есебінен

С) халыққа, мекемелерге және т.б қызмет көрсету арқылы.

Ақпараттық қызмет көрсету, мұражайдың бағалы саяси мәдениетін қалыптастыру.

4. 
   Жалпы мұражайды замани талаптарға сай базамен қамтамасыз ету.
   

А) Ұйымдастырушылық мекеме құырылымының мекеме құрылымына сәйкес келу принципі.

Б) Программаны нәтижесіне байланысты қаражаттандыру принципі.

В) Икемді құрылымдар принципі.

Г) Мұражай қызметкердерінің шығармашылық еңбекетерін бағалай алу принципі.

Д) Мұражай штатының ашықтық принципі.

Соңғы кезде экономиканың қарқынды дамуына байланысты маркетинг ұғымы да өзінің кең ұғымын кеңейтіп келеді. Осыдан бірнеше жыл бұрын мұражай экономикасы тек қана сол мекеменің құызметшілеріне тиімді болса? Ал қазіргі кезде ол сатып алушы қауымға да тиімді болып отыр. Бұл даму мұражай экономикасы үлкен жолға бет алды деген сөз. Мысал ретінде Санк- Петербург Академиясының студенттеріне «Мұражай менеджметні мен маркетингі» курсында Г.П. Бутиков былай деген – маркетингтің негізгі объектісі болып: тауар өнімі мен продукцияның шығару бәсекелетігі, оның шығарушыдан тұтынушыға жетуі, жаңа тауар шығару және қосымша қызмет көрсету болып табылады. Жаңа маркетингтің негізгі және ерекше стратегиясы, мұражайдың қода бар қызметін ары қарай жетілдіру, яғни тұтынушыларға сол қызметтерді дамыған түрде жеткізу. Заманға сай мұражай маркетингі макро және микросегмент стратегиясына негізделуі тиіс. Егер макросегменция мұражай аудиториясын географиялық, психологиялық, биологиялық, демографиялық принциптарға бөлсе, ал микросегменция оның субмәдени жәрежеге бөледі – мектептік, сопрттық, қалалық және т.б

Тағы бір айтып кететін ерекше жағдай мұражай жұмысының концепциясы мен дизайнын тұтынушыларға түсінікті етіп жеткізу. Оларға кең көлемде қызмет көрсету, арқылы ғана мұражай қызыметіне қызықтыруға болады.

Келесе этап сынау – нәтиже шығару және қателерді көрсету – сынаушы қауымның әсерін толық зерттеу. Бұл зерттеу әр түрлі әдістер арықылы өткізіледі: негізгілері – бақылау, анкета жүргізу, сұхбат, тестілеу және т.б.

Үлкен экономикадағы сияқты, мұражай маркетингінде айтарлықтай кең көлемдегі ұғымдар мен дамутуды көтеру тәсілдері кең емес. Бірақ оған қарамастан мұражайды дамытудың жолында көптеген ұғымдары жеткілікті, жағдайатты талқылау, дамытудың нұсқалары, дұрыс шешім қабылдау. Жалпы айтқанда маркетинг ол – айырбас. Мұражай белгілі бір күш жұмсап еңбек етсе оған айырбас ретінде бір нәрсеге ие болады.

Маркетинг айырбас дей келе, мына сұрақтарға жауап беру керек:

1. 
   Мұражай не ұсынады;
   
2. 
   Кімге;
   
3. 
   Қалай;
   
4. 
   Ол айырбасқа не алады.
   

Белгілі бір мағынада мұражай кеңістікті сатады деп те айтуға болады, өйткені келушілер үшін оны қоршаған орта аса маңызды орын алады. Бұдан басқа мұражай келушілерге мыналарды ұсынады:

1. 
   Көрме және экспрзиция
   
2. 
   Программалар – мысалы, экскурсия цыкылын, лекция, кружок, және т.б.
   
3. 
   Арнайы ұйымдастырылған концерттер;
   
4. 
   Кіпатрарды, каталогтарды, буклеттер, слайдтар, видиокинолар және т.б.
   

Осы айталғандарға нәтиже шығара отырып мұражайды әр адамның мәдениетке деген көзқарасына байланысты түсінеді. Мұражайдың дамуы адамдардың арасыгдағы қарым-қатынасқа, түсіністікке байланысты.

1. Сіздің ойыңызша қалай мұражай жұмысын ұйымдастыруға болады?

2. Мұражай қызметінің әлеуметтік ортасына қандай орта жатады?

3. Мұражай маркетингі дегеніміз не?

4.Мұражай менеджментінің және маркетингінің даму концепциясы туралы не айта аласыз?

Әдебиеттер

1. Архивоведение, археография. М. 1989. №2

2. М.Дакенов, Б.И.Нурпеисова и др. Архивоведение. Алматы,2003.

3. Архивное строительство в Казахской ССР (1918-1980). А.1980.

4. Закон Республики Казахстан «О национальном архивном фонде и архивах». А. 1998 г. 22 декабря.

5. Материал республиканской научно-практической конференции-А-А.,1978.

6. Р.Сариева Архив и история. «Арыс»,2004.

7. Мухсинова З.Г. Архивному делу в Казахстане-200 лет. Костанайские новости. 1995, 10 января.

8. Теория и практика архивного дела в СССР. Учебник.Под редакцией Ф.И.Долгих и К.И. Рудольсона.М.Высшая школа.1980.

9. Горфеин Г.М. Шепелов Л.Е. Архивоведение.Арнайы оқулық.Л., 1971.