Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясы М. О.Әуезов атындағы Әдебиет және Өнер Институты
жүктеу/скачать 1,11 Mb.
|
аза стан Республикасы ылым Академиясы М. О. уезов атында ы де
| ЕДІГЕ МЕН ТӨЛЕ
(2-нұсқа) Ұлы жүз Үйсін Ошақты, оның ішінде Жалайырдың Ошақтысы деген ел, орта жүз Қаржас, Қаржас ішінде Жәдігер Құлнәзір деген кісіні өлтіріп, құн да, тендік те бер-мепті. Бұл туралы Бөрібай ақын: Ошақты Құлнәзірге құн бермексің, Тұлымды қыз, айдарлы ұл бермексің. Алты жақсы1, жүз жылқы жол бермексің. Құлнәзір келіп еді ауылыңа, Ішім оттай күйеді бауырыма. Алты жақсы, жүз жылқы құн бермесең, Үсенбай таңба басар сауырыңа!— депті. Бөрібай ақын, Есенбай, Үсенбай деген Жәдігерден шық-қан батырлар екен. Ошақты бұл сөзге ығыспапты, құн да бермепті. Заман-дардан заман өтіп, дау ескіреді. Кешегі Шоң, Торыайғыр-дың әкесі Едіге би ат арқасына мінген соң, оң төрт жасында осы құнды іздеп, атқа мініпті. Едіге қасьша атқа мінер арғынның жақсыларынан сегіз-ақ кісі ертіпті. Шу өзенінің бойына үй тіктіріп, ұлы жүзден жүз кісі, кіші жүзден жүз кісі, арғыннан не бәрі тоғыз-ақ кісі келіпті. Үш жүздің баласы бас қосқан ең алғашқы құн дауы осы екен деседі. Қауым намаздыгер оқуға далаға шыққанда үш жүздің тобынан ұзын бойлы бір кісі қарсы шығып, Еді-геғе көзі түсіп бұрылып, жақындап келіп, Едігеге тіктей қарап тұрып: Алты атасын арқалап жүрген бар ма екен? Жеті атасын жетектеп жүрген бар ма екен? Алмасың болса мойным бар, Асылың болса қойным бар, Бұл сөзімді ойлай бер!— депті де жөнеле беріпті. Сонда Едіге: Биеке, мойныңызды біұрыңыз, айтатыным бар менің де, тыңдаңыз, дегенде, Төле би тоқтап тұрып қалыпты. Едіге: — Кигіз кімдікі болса білек соныкі, Ауыз кімдікі болса сөз соныкі. Бала щыққан жеріне қайтып сыймайды, Сөз шыққан жеріне қайтып сыймайды. Жарлық өзіңізден болғанда, Жабдық та өзіңіздён болсын!— депті. Едіге Төле биді бұрын танымайды екен, бұл бірінші көргені екен. Қасындағылар: «Төле би осы, ол не "айтты, сен ңе айттың, біз түсінбедік»—деген екен. Едіге: «Төле би осы болса мен біттім. Ертең құн дауын береді»—дегенде, қасындағылар таңданып: Қалайша біттің, бітім беретін адамның сөзі емес, көкке шапшыды ғой!— депті. Жоқ, олай емес, мен біттім!—дейді Едіге. Төле би ертең алты атаның баласы Арғынға алты ат бастатқан тоғыз, төрт атаның ұлы төртуылға төрт түйе бастатқан тоғыз жол береді және бір жетім сұлу қыз береді! Міне, ердің құнын екі ауыз сөзбен бітірген осы екі кісі ғана деседі. жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|