Дәріс 6. Гидрожалғастырғыштардың негізгі түрлері.
Дәріс жоспары.
1. Сұйықты бірқалыпты қозғалуының негізгі теңдеуі.
2. Құбырдағы сұйықтың бірқалыпты немесе ламинарлы қозғалысы. Дөңгелек құбырлы қима бойынша жылдамдықтың таралуы.
3. Ұзын дөңгелек құбыр бойынша ағынның үйкеліс шығыны (Пуазейль формуласы).
Сұйықтың бірқалыпты қозғалысының негізгі теңдеуі құбырөткізгіштің барлық қарастырылған аймақ бойындағы тұрақты диаметрдегі екі қимасы үшін Бернулли теңдеуі негізінде алынған. Сұйықтың бір қалыпты қозғалысының негізгі теңдеуі, тұрақты диаметрдегі құбырөткізгіштің екі қимасы бойынша қарастырылатын Бернуллидің теңдеуі арқылы алынады.
.
Келтірілген теңдік нақты сұйықтардың бірқалыпты қалыптасқан қозғалыстарының негізгі заңдылықтарын көрсетеді – ұзын құбырөткізгіш бойынша сұйық қозғылысының кедергісін жеңуге шығындалған тегеурін құбыр қабырғаларындағы жанама кернеуге пропорционалды.
Осы теңдіктен дөңгелек горизонталь құбырөткізгіштің қабырғаларындағы сұйықтың сыртқы үйкелісінің жанама кернеулік күшін анықтауға болады
,
Ламинарлы (қабатты) ағыста сұйық бөлшектері қабат түрінде бір-бірімен араласпай қозғалады және қабаттар арасында пайда болатын жанама кернеу Ньютон заңына бағынады. Сұйықтар қозғалысын зерттегенде бірден-бір негізгі момент, ағыстың геометриялық параметрлеріне оның жылдамдығының тәуелділігін тағайындау болып табылады. .
Ламинарлы қозғалыстың негізгі заңдылықтары Ньютон теңдігін және бірқалыпты қозғалыстың негізгі теңдіктерін біріктіріп шешу кезінде алуға болады. Ағыстың көлденең қимасы бойынша жылдамдықтың таралуы Стокстың формуласы арқылы бағаланады
.
Стокс формуласымен қарастырылатын қима арқылы ағып өтетін сұйық мөлшерін, сондай-ақ ағыстың максимальды және орташа жылдамдықтарының мәнін қарастыруға болады. Тегеурін шығынын анықтау формуласына ламинарлық режимдегі гидравликалық үйкеліс коэффициентінің = 64/Re мәні қойып, үйкеліс кедергісінің заңын аламыз (Пуазейл формуласы).
.
Алынған теңдіктен, жергілікті жылдамдықтардың таралуы параболалық заңдылыққа бағынатынын, ал ұзын құбырөткізгіш бойынша үйкеліске шығындалған тегеурін бірінші дәрежелі орташа жылдамдыққа пропорциональ және құбырөткізгіштің сызықтық өлшемдеріне ( ) және сұйық қасиетіне ( ) байланысты, бірақ құбырдың бұдырлығына байланыссыз екендігін көруге болады.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
1. Ламинарлы қозғалыс кезінде ағыстың көлденең қимасы бойынша жылдамдықтың қисық таралуы қандай түрге ие болады? Орташа және максималды жылдамдықтардың өзара қатынасы қандай? 2. Ламинарлық ағыс кезінде гидравликалық шығын қандай параметрлерге байланысты болады? 3. Гидравликалық үйкеліс коэффициентінің мәні неге тең? 4. Дөңгелек құбырдың көлденең қимасы бойынша жанама кернеудің эпюрі қандай түрде болады? 5. Көлденең қима бойынша ағыстың таралу жылдамдығы параболалық заңға бағынатынын дәлелдейтін теңдеуді жазыңыз?
Ұсынылатын әдебиеттер:
Гидравлика, гидравлические машины и гидроприводы /Т.М. Башта, С.С. Руднев, Б.Б. Некрасов и др./ – М.: Машиностроение, 1982. – 423 б.– 69 – 82 бет;
Шлипченко З.С. Насосы, компрессоры и вентиляторы. – Киев: Техника, 1976. – 368 б. – 70 – 75 бет.
Дәріс7. Гиротрансформаторлар.
Дәріс жоспары:
1. Жұмысшы процесс және негізгі теңдеулер .
2. Гидротрансформатордың сипаттамасы.
3. Гидротрансформаторлардың негізгі түрлері.
Гидротрансформаторлар (7.1 сурет), гидромуфтаның барлық қасиеттеріне ие бола отырып, сонымен бірге, беріліс қатынасынан тәуелділігіне байланысты автоматтытүрде кіріс бірлігіне 5 қозғалтқышпен қосылған, моментті. Егер шығыс білікке 11 қосылған, кедергі моменті, қозғалтқыштың моментінен асып түссе, онда автоматты түрде төмендейді, және керісінше – момент азайғанда өседі. Гидротрансформаторлардың жұмысшы дөңгелейтін қалақшалары профильденіп орындалады.Бұл түрлендіргіш қасиеттерді алу үшін және жоғары ПӘК кең дипазонда алу үшін қажет.
Гидротрансформаторлардың жұмысшы дөңгелегінің қалақшалы жүйелерінің өзара әсерлерін қарастырған кезде әдетте, оңайландырылған, бірақ нақтыға жуық ағын сызба нұсқасы бойынша қолданады:
1. Әрбір қалақша жүйелерінің артындағы қатысты жылдамдығының батын оның қалағының элементтерінің бағытымен сәйкес етіп қабылдайды.
2. Барлық қалақты жүйелер арқылы осы уақыт мезетінде өтетін шығынын бірдей деп есептейміз.
3. Қалақты жүйелер мен ағын қозғалысының мөлшерінің моменті арасында аралықты өзгеріссіз деп есептейміз, яғни
; .
Гидротрансформаторлардың жұмысының барынша типті режимі, ол кіріс білігіне қосылған, қозғалтқыштың моменті, моментке дейін өседі. Гидротрансформатор редуктор функциясын орындайды. Бұнымен міндетті түрде немесе .
Гидротрансформатордың сипаттамасы
, , кезінде .
Түрлендіргіш қасиеттердіңбарынша қолайлы салыстыру үшін сипаттамада тәуелділігінің орнына мамент трансформациясының коэффициентін тәуелділік оған сәйкес келетін форма бойынша енгізеді.
, 7.1
Осының негізінде ПӘК шамасын есептеуге болады
. 7.2
Тұтынушы мен белгілі қозғалтқышпен біріккен жұмысының талаптарына гидротрансформатордың сәйкестігі оның сипаттамаларының қасиеттерімен анықталады. Ұзақ пайдаланудың ықтимал режимдерінің облыстарындағы ПӘК жоғары болу тиіс, Гидро – трансформатордың таңдау тапсырмасы екі сатыға шешіледі: 1. Жүйе жұмысының есептік режимінің көрсеткіштері бойынша талап етілетін гидротрансформаторлардың диаметрін анықтайды; 2. Жүйе элементінің сипаттамаларын қолдана отырып және гидротрансформатордың өлшемін біле отырып, шығыстың сипаттамасын құрады және оның қажеттілігін тұтынушы- машина жетегі үшін қарастырады.
Гидротрансформатордың әрбір типтері оның тағайындалу тәуелділігіне байланысты сипаттама формасы және қалақшалы жүйенің құралуы өзінің ерекшелігіне сәйкес болады.
Айдау типті гидротрансформаторлар (ортадан тепкіш трубиналық дөңгелекпен), маменттің маңызды түрленуіне орын алған( , при кезіне). Осындай типті гидротрансформаторларда кедергі моментімен күшті өзгеретін жүйелерде қолданады және жиі қайталанатын айдау процесімен қолданылады.(көтергіш - транспорттық, құрылыстық, жолдық машиналар).
Ортадан тепкіш турбиналардың басты ерекшелігі теріс жылдасдық , яғни аз мөлшерде көп болғанда турбиналық дөңгелек артындағы ағын оның айналу бағытына қарама – қарсы жаққа бағытталған кездегі жылдамдық.
(7.3)ке сәйкес
,
Үлкен радиусы бар , турбиналық дөңгелекті қолдана отырып, ,теріс мәнін өсірмей – ақ үлкен мәндерін алуға болады. Сөйтіп, ортадан тепкіш турбиналық дөңгелектерді қолдану жоғарғы ПӘК зонасын кеңейтуге мүмкіндік береді. Осы мақсатта сондай – ақ Н мах өсіру үшін және мөлдір сипаттамаларын алу үшін сарапқа кірер алдында соңғы деңгейге орналасса көп сатылы турбиналық жұмыс үшін айдау гидротрансформаторлық аз ПӘКті қолданамыз,сондықтан біліктің жеткілікті жоғары жиілігінде оларды өшіреді, бұл кезде гидронуфта арқылы энергия берілісі жалғасады, оны гидротрансформаторлармен параллель орнатады.
Жеке конструкцияларда трансформаторларды өшіру үшін фрикционды муфталар қызмет етеді. Кешенді гидротрансформаторлар автомобильді трансфорттығы басқада трансфорттық құралдар үшін кеңінен қолданылады, олар берілісі қатынастарының кең диапазонында ПӘК жұмыс істеуге қабілеті гидро берілістерге мұқтаж. Кешендігидротрансформаторлардың ерекшеліктері еркін жүрістің (МСХ) муфрасы арқылы корпусқа редактордың тұйықталуы болып табылады, ол мометті тек бір бағытта беруге қабілетті.
Кешенді гидротрансформаторлар үшін дөңгелектердің симметриялық орналасуын және ортадан ұмтылғыш турбина қолданылуы қалыпты болып табылады. Бұл габаритті өлшемдерін азайту және гидромуфта аймағындағы қанағаттанарлық сипаттамаларын алу үшін қажет, кешенді гидро трансформаторлардың сипаттамаларының кемшілігі гидромуфта режиміне өту аймағындағы ПӘКнің азаюы болып табылады.
Гидротрансформатордық берілістер гидротрансформатордан және механикалық тиісті берілістен тұрады, ол кешенді гидротрансформатордың шектелген мүмкіндіктерін толтыруқа мүмкіндік береді және сондықтан трансфорттық машиналарда кең қолданыс тауып отыр.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
1. В чем заключается принцип работы гидротрансформатора? 2. Объясните схему потока жидкости в лопастной системе гидротрансформатора. 3. При каких условиях гидротрансформатор работает в режиме гидромуфты? 4. Что представляет собой характеристика гидротрансформатора? 5. Гидротрансформаторы разгонного типа. Особенности их работы и область применения. 6. С какой целью производят отключение гидротрансформаторов разгонного типа? 7. Назовите основные способы отключения гидротрансформаторов разгонного типа. 8. Комплексные гидротрансформаторы. Особенности их работы и область применения. 9. В чем заключается назначение гидромеханических передач и область их применения? 10. Назовите требования, предъявляемые к рабочим жидкостям гидротрансформаторов.
Ұсынылатын әдебиеттер:
Гидравлика, гидравлические машины и гидроприводы /Т.М. Башта, С.С. Руднев, Б.Б. Некрасов и др./ – М.: Машинажасау, 1982. – 423 б. –82 – 91бет;
Шлипченко З.С. Насосы, компрессоры и вентиляторы. – Киев: Техника, 1976. – 368 б. –75 – 90 бет;
Достарыңызбен бөлісу: |