Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғамдық
жүктеу/скачать 20,41 Mb. Pdf көрінісі
|
OKB12018
8.3В Фотосинтез және тыныс алу үрдісін салыстыру. (1)
vii БӨ ЛІМ 2. Жағдаят. жазыЛыМ 1. Егер сіз тауар сапасы туралы сыйлық берер болсаңыз, жүлдеңізді қалай атар едіңіз? Оның берілу шарты қандай болады? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________ 1. Өз тобыңызға Қазақстанда жасалатын өнімдер, оның ішінде сүт өнімдері туралы баяндама жасаңыз. Баяндамыңызда мына мәселелер қамтылуы тиіс: А) өндірушінің толық аты-жөні, мекені В) өнім жарамдылығы қанша күнге жарамды С) бағасы Д) дүкендерге жеткізілуі Е) өзіңіз жеке ерікті ретінде сауалнама жүргізіп, нәтижесін хабарлаңыз 2. Отандық ірімшіктер сөресіне жақындап, отандық өнімдермен таныстырасыз. 1. Сіз оның жанына барып, неге отандық ірімшіктерді қарамайтынын сұрайсыз. Сіз азық-түлік дүкенінде сүт өнімдерін алып жатырсыз. Сізден басқа тағы бір сатып алушы да ірімшік таңдап алып жатыр. Сіз оның тек шетелдік ірімшіктер сөресін қарап жатқандарын көрдіңіз. А) жасалу құрамы В) жеткізілу жағдайы С) қашықтық Д) бағасы Сіздің тапсырмаңыз: 3. Отандық өнімдердің шетелдік өнімдерден айырмашылығын көрсететін нақты дәлелдер келтіруіңіз қажет. 150 vii БӨ ЛІМ 2 - саБаҚ оТАНДЫҚ ТАУАР 321 - беттегі сөздермен танысыңыз. 1. Тиісті сөздерді пайдаланып, сөйлемдерді аяқтаңыз. 1) Мен сізді түсінбедім, ________ 1) барсын 2) Менің қолым бос емес, концертке Әсет .. 2) баруға болады 3) Кешіріңіз, Абай көшесіне қалай ________ ? 3) осында күте тұрыңыз 4) Марат Асанұлы әлі келген жоқ, ________ 4) қайталап жіберіңізші 2. Мағыналас сөздерді сәйкестендіріңіз. жұмыс әке-шеше немере туысқан ата-ана қызмет ағайын ұлдың ұлы / қызы 3. Берілген мәтінді оқыңыз. Пультті қазақ ойлап тапқан Демалыс күндері ың-шыңсыз, рахаттанып жатып, көгілдір экраннан жақсы бір хабар, кино, концерт көргіңіз келе ме? Қандай да бір спорттық жарыстардың жанкүйері болсаңыз, күндіз-түні теледидар сіздікі деген сөз. Кәдімгі теледидардың пультін қолыңызда қайта-қайта ұстап жатып, осы затты алғаш кім ойлап тапты екен деп ойландыңыз ба? Пультті алғаш қазақ азаматы Шәкен Ниязбеков ойлап тапты дегенге сенесіз бе? Кәдімгі Қазақстан Туының авторы – Шәкен ағамыз! Ол өткен ғасырдың 60-жылдары Санкт-Петербург сурет академиясында оқып жүргенде, осы өнертабысымен жұртты таңғалдырған екен. 1964 жылы Чехословакияда өткен өнертапқыштардың халықаралық байқауында ленинградтық студент Ш.Ниязбеков бас жүлдеге ие болады. Кейін бұл өнертабысы Санкт- Петербургтегі көрмеге қойылады. Бірақ осы дүниесі ізім-қайым жоқ болып кетеді. Көп ұзамай ұрлық ашылады. Пультті ұрлаған Жапонияның жансызы ұсталады. Ұрлық үшін кінәлі болған жапондықтар Шәкен Ниязбековке 20 мың рубль төлейді. Ендеше, «пультті қазақ ойлап тапқан деп» мақтанышпен айтуға болады. 151 vii БӨ ЛІМ Мәтіннен қос сөздер мен біріккен сөздерді теріп жазыңыз. Қос сөздер Біріккен сөздер _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ _____________________________________________________ 4. Берілген сөздерге мағыналас сөздерді табыңыз. А В 1 - ___ аймақ А Ой, пәлі! 2 - ___ жуық арада Ә тәтті 3 - ___ кездестіру Б Қап! 4 - ___ балдай тәтті В тауар 5 - ___ Әттеген-ай! Г өңір 6 - ___ Бәрекелді! Ғ жолықтыру 7 - ___ өнім Д жақында Ережемен танысыңыз. Одағай 309 - бет Бәрекелді , жоспарды асыра орындапсыздар! Ойпырым-ай , биыл қыс суық болатын сияқты. Қап ! Бүгінгі істі ертеңге қалдырмау керек еді. Қазір демалысқа кетсем ғой, шіркін ! 5. Дұрыс жауаптың астын сызыңыз. 1. Мен жұмысқа тағы да кешігіп қалдым-ау, қап / алақай ! 2. Бәрекелді / әттеген-ай , тапсырманың барлығын дұрыс орындағаныңызға қуанып тұрмын. 3. Қой / жарайсың , біреу туралы жаман сөз айтушы болма! 4. Мына қыздың көріктісін, паһ-паһ / тек ! 5. Алақай / қап , ертең жалақы береді! 152 vii БӨ ЛІМ 6. Одағайларды түрлеріне бөліп жазыңыз: көс-көс, алақай, тек, бәрекелді, әттең, қап, шөре-шөре, құрау-құрау, тәйт, шек-шек, мәссаған, әукім-әукім, жә-жә, ойбай, пұшайт-пұшайт, сап-сап, жә. Көңіл күй одағайлары: Жекіру одағайларын: Шақыру одағайлары 1. ______________________________________ 1. ______________________________________ 1. ______________________________________ 2. ______________________________________ 2. ______________________________________ 2. ______________________________________ 3. ______________________________________ 3. ______________________________________ 3. ______________________________________ 4. ______________________________________ 4. ______________________________________ 4. ______________________________________ 5. ______________________________________ 5. ______________________________________ 5. ______________________________________ 6. ______________________________________ 6. ______________________________________ 6. ______________________________________ 7. Тиісті сөзді қойып, сөйлемді толықтырыңыз. 1) ___________________________________ , сынақ нәтижесінен бес алдым! 2) Пойыздың ерте жүретінін білмей қалғаным-ай, ___________________________________ ! 3) ___________________________________ , әрқашан жақсы сөз айтуға тырыспайсың ба! 4) Енді не істеймін, ___________________________________ ! ГраММатика Ережемен танысыңыз. Өзгелік етіс 309 - бет Бұл ойыншықтар баланы еріксіз күл дір еді. Дайын өнімді тікелей дүкенге жөнел т еміз. Ағаштарды көктемде осы жерге отыр ғыз амыз. 153 vii БӨ ЛІМ 1. Тиісті қосымшаны қойыңыз. - ғыз, -гіз, -қыз, - кіз, - т - дыр, -дір, - тыр, - тір, - ыр, - ір айт ____________ ған бар ____________ ды сал ____________ тік ____________ бер ____________ ген кел ____________ бек жаз ____________ кет ____________ сал ____________ ған қара ____________ көн ____________ ас ____________ жаз ____________ ған жүз ____________ ді сен ____________ өш ____________ жаса ____________ көрсе ____________ тамақты ас ____________ айт ____________ 2. Тест сұрақтарына жауап беріңіз. 1. Өзгелік етісте тұрған сөйлемді көрсетіңіз. A) Мен сурет өнеріне қызығамын. B) Сурет өнері мені қызықтырады. C) Сурет өнеріне мен қызыққанмынмын. D) Мен сурет өнері қызықтырады. 4. Өзгелік етісі бар сөйлемді белгілеңіз. A) Жиналысқа барлық қызметкерлерді жинайды. B) Жиналысқа барлық қызметкерлерді жинамақ. C) Жиналысқа барлық қызметкерлерді жинатқызады. D) Жиналысқа барлық қызметкерлер жиналмады. 2. Өзгелік етісте тұрған сөйлемді көрсетіңіз. A) Маған көп жұмыс істетті. B) Мен көп жұмыс істедім. C) Көп жұмысты істедім. D) Мен көп жұмыс істейін. 5. - дыр, - дір,- тыр,- тыр, - тір – қандай етістің жұрнағы? A) Өздік етіс B) Өзгелік етіс С) Ырықсыз етіс D) Ортақ етіс 3. Өзгелік етіске жатпайтын сөзді белгілеңіз. A) айтқыз B) жалғыз C) апарғыз D) Барғыз 6. Өзгелік етісі бар болымды сөйлемді көрсетіңіз. A) Өнімді дүкенге өткізді. B) Өнімді дүкенге өткізбеді. C) Өнімді дүкенге өткізген емес. D) Өнімді дүкенге өткізбек. 3. Дұрыс форманы қойып, мақалды аяқтаңыз. А) Айт __________________ ған - жамандықтың белгісі, Қамшыла __________________ қан - шабандықтың белгісі. В) Көз жет __________________ ер, Көз жет __________________ бегенді Сөз жет __________________ ер С) Елдес __________________ мек — елшіден, Жаулас __________________ мақ — жаушыдан. Д) Би жаманы дауға қал __________________ ады, Жігіт жаманы жауға ал __________________ ады. -ғыз -қыз -тір -гіз -кіз -тыр -дыр -ті -т -дір 154 vii БӨ ЛІМ ОҚыЛыМ 1. Сұраққа жауап беріңіз. 1. Сіз «Бал-бала» компаниясының ойыншықтарын көрдіңіз бе? 2. Көрген болсаңыз, қандай баға бересіз? 3. Ойыншықтарға көңіл бөлудің қажеттілігі бар деп ойлайсыз ба? Әлде әлемде одан басқа да маңызды мәселелер бар дейсіз бе? 2. Пікірлесіңіз. • Қазақстанда балаларға арналған ойыншықтарды жасайтын өндірушілер бар ма? • «Бал-бала» ойыншықтарын шетелдік қонақтарға немесе туыстарыңызға сыйлар ма едіңіз? • Бала күніңіздегі ойыншығыңыз есіңізде ме? Ол туралы не айта аласыз? 3. Мәтінді оқыңыз. Қуыршақтарым - ұлттық тәрбие құралы «Қазақстанда жасалған». Осы сөз тіркесін тауарлардың сырты- нан оқыған кезде ойыңызға не келеді? Отандық өнімнің нарықта көбейіп жатқанына, сөз жоқ, «бәрекелді!» деп қуанып қаламыз. «Болашақта отандық тауарлар сапасы жағынан шетелдік өнімдердің алдын орап әкетеді», - дейді белгілі әнші, продюсер және ұлттық нақыштағы «Бал-бала» ойыншықтары идеясының авторы Қыдырәлі Болманов. – Қыдырәлі аға, «Бал-бала» компаниясын құру қалай басталды және қазір оның жұмысы қалай алға басуда? – Шүкір, ойға алған ісіміз рет-ретімен жүзеге асырылып жатыр. 2010 жылдан бастап қазақ тілінде ән айтып, өлең оқитын «Бал-бала» қуыршақтарын шығарып, балаларға жеткізуді қолға алған болатын- быз. Бүгінгі таңда компанияның Астана, Алматы, Ақтөбе, Атырау, Орал мен Жезқазған және Өскемен өңірлерінде бөлімшелері жұмыс істейді. Болашақта басқа облыстарға да шығартамыз. 155 vii БӨ ЛІМ – «Бал-бала» ойыншықтарының бірі – «Азиада-2011» қысқы Азия ойындарының басты символы – барыстың бірнеше түрін жолықтырдық. Ойыншықтардың біріне бала даусымен еліміздің әнұранын орындатсаңыз, екіншісіне күмбірлетіп «Сарыарқа» күйін тартқыздыңыз. Көрген адамдар «Ой, пәлі, мынау қандай керемет!»,- деп жатты. Қазір қуыршақтың қанша түрі шығарылады? – Қуыршақтардың бас-аяғы 30-ға жуық түрі бар. Олардың қатарында Тазша бала, Алдар Көсе, Ер Төстік сияқты аңыз-ертегілердің кейіпкерлерімен қатар «Айгөлек» әнін шырқайтын Сұркөжек пен әнұранды жатқа білетін Барыс та бар. – Компания атының «Бал-бала» аталуының себебі неде? – Қазақта «балдай тәтті», «балдай» деген тамаша сөздер бар. Бұлар көбінесе кішкентай сәбилерге қатысты айтылады. Қуыршақтар балаларға арналғандықтан, «Бал-бала» деген есімді беруді жөн деп таптық. – Қуыршақтарды жасап шығаруда қандай қиындықтар бар? – Өмірдегі жеңістің барлығы қиындықпен келмей ме?! Қиындыққа шыдау керек. Қуыршақтарды «сөйлетіп», «қозғалту», қазақша әндерді қуыршақтарға «енгізу» - өте үлкен жұмыс. Дайын тауарды Қазақстанға жеткізу, оны республиканың әр аймағына апарып, тарату, түһ, айта берсең көп қой, шіркін, бірінен кейін бірі шыға береді. – Алға қойған мақсат-міндеттеріңізбен бөліссеңіз... – Жуық арада сөйлесуге болатын «Қарақат» қуыршақтары қолға тиюі тиіс. Бала қуыршаққа сұрақ қояды, ал ойыншық сәбиге тиісті жауабын береді. Екі жарым минут ішінде едәуір әңгімелесуге болады. Сонымен қатар «Бал-баланың» қуыршақтарының бәрін мультитоптамаға кірістіреміз. Ондағы мақсатымыз – қызықты мультипликациялық туындылар жасау. Болашақта, шіркін, бала- лар ойыншығын жасайтын зауыт ашсақ деген ойымыз да бар. Қазірдің өзінде бұл жоба аясында жи- ырмадан астам адам жұмыс жасап жатыр. Зауыт ашылған жағдайда, 200-300-дей адам жұмыспен қамтылатын болады. – Бәрекелді! Істеріңізге сәттілік тілейміз, ендеше! «Ел» ұлттық қоғамдық-саяси экономикалық апталығынан өңделініп алынды. 4. Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беріңіз. 1. «Бал-бала» ойыншықтары қандай іс-шараның басты белгісіне айналды? 2. «Бал-бала» ойыншықтарының кейіпкерлері қандай кімдер? 3. Ойыншық шығаратын бұл компанияның дәл осылай аталуының себебі неде? 4. Өндіріс иесінің пікірінше, ойыншық шығару оңай іс пе? 5. Отандық бұл өндіріс компаниясының болашаққа қойған қандай мақсаттары бар? 6. Идея авторына, отандық өндірушіге қандай тілек айтасыз? 156 vii БӨ ЛІМ 5. Пікірлесіңіз. 6. Мәтіннен өзгелік етіс тұлғасындағы сөздерді теріп жазыңыз. Өзгелік етіс тұлғасындағы сөздер 1 ________________________________________________________ 1 ________________________________________________________ 2 ________________________________________________________ 2 ________________________________________________________ 3 ________________________________________________________ 3 ________________________________________________________ 4 ________________________________________________________ 4 ________________________________________________________ 5 ________________________________________________________ 5 ________________________________________________________ 7. Сұрақтарға жауап беріңіз. 1) Сіз «Бал-бала» компаниясының ойыншықтарын көрдіңіз бе? 2) Көрген болсаңыз, қандай баға бересіз? 3) Идея авторына, тауарды өндірушілерге қандай тілек айтасыз? 4) Ойыншықтарға көңіл бөлудің қажеттілігі бар деп ойлайсыз ба? Әлде әлемде одан басқа да маңызды мәселелер бар дейсіз бе? 5) Бала күніңіздегі ойыншығыңыз есіңізде ме? Ол туралы не айта аласыз? Егер сіз «Бал-бала» компаниясының басшысымен кездесіп қалсаңыз, бірінші қояр сұрағыңыз қандай болады? Неге дәл осы сұрақты қойғыңыз келді? 157 vii БӨ ЛІМ артыҚ БОЛМас БІЛГенІң 1. Берілген арыз мәтінін оқыңыз. «Астықжан» дүкенінің тілек-шағым кітапшасы Құрметті тұтынушылар! Бұл кітапшаға өздеріңіздің тек шынайы, әділ пікірлеріңіз бен сын-ұсыныстарыңызды жазуларыңызды сұраймыз. «Астықжан» дүкенінің әкімшілігі Құрметті «Астықжан» дүкенінің қызметкерлері! Сіздердің біз үшін жасап жүрген қызметтеріңізге шын жүректен ри- замын. Сіздерге жұмыста табыс тілеймін. Игі тілекпен, Алма Расулқызы. 02.10. 2017 ж. «Астықжан» дүкенінің меңгерушісіне! Дүйсенбі, 10.09.2012 жылы сіздің дүкеніңізден алған сүт өнімінің сапа- сы өте нашар болып шықты. Сатып алу кезіндегі есеп қағазымен қайта алып келдім. Осыған қатысты тиісті шара қолдануыңызды сұраймын. Тұтынушы: Дария Мақсұтқызы. 11.09.2017 ж. 1. Сіз сатып алған кілегей және жұмыртқаның сапасы нашар, бұзылып кеткен. 2. Сіз сатып алған көйлекке дақ жұғып қалған. Қайта алып келіп өткізіп, осы туралы шағымыңызды жазыңыз. ___________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________ 3 1 2 158 vii БӨ ЛІМ тыңдаЛыМ 1. Сұхбатты тыңдаңыз. Сұрақтарға жауап беріңіз. №19 Сұрақтар Сіздің жауабыңыз: Әңгіме қандай мекеме туралы болды? Алғашқы өнім қашан,қалай шығарылған? Қанша адам жұмыс істейді? Өнімнің неше түрін шығарады? Бұл кәсіпорын несімен ерекшеленеді? Бұл өндіріс орнын отандық өндіруші деп атауға бола ма? Бұл кәсіпорынның өнімдері шетелге шығарыла ма? Кәсіпорынның алға қойған мақсаты бар ма? Кәсіпорын қызметкерлеріне қамқорлықпен қарай ма? Сіздің осы кәсіпорында жұмыс істегіңіз келе ме? 3. Сұхбатты қайта тыңдап, тест сұрақтарына жауап беріңіз. 1.Сұхбат берушінің есімі кім? А) Сәния В) Самал С) Сәуле Д) Әсем 4. Отандық компанияда мемлекеттік тілді оқыту мәселесі шешілген бе? А) Көпұлтты компанияда тіл үйрету қиын. В) Компания тіл курстарын ұйымдастырған. С) Компания келесі жылы осы істі қолға алады. Д) Компания қызметкерлерінің барлығы қазақ ұлтынан. 2.«Рахат» кондитерлік өнімдерін шығарған жабдықтар қайдан әкелінген? А) Мәскеу мен Хабаровскіден В) Мәскеу мен Харьковтан С) Мәскеу мен Омскіден Д) Мәскеу мен Саратовтан 5. Сұхбат алып отырған тілшінің есімі кім? А) Ақмарал В) Айман С) Айнұр Д) Айжамал 3. Компания өз қызметкерлерінің біліктілігін көтеруге жағдай жасай ма? А) Жоқ, оған қаражат жоқ. В) Компания басшылығы бұл туралы ойланып жатыр. С) Компания білім көтеруге міндетті емес. Д) Компания өз мамандарын түрлі курстардан өткізеді. 6. Сұхбат алушының сұхбат берушіге қойған соңғы сұрағы қандай болды? А) Компанияда көп адам жұмыс істей ме? В) Компания өнімдерін шетелге шығара ма? С) Компания өз қызметкерлеріне қамқор ма? Д) Компания қызметкерлеріне баспана бере ме? 159 vii БӨ ЛІМ айтыЛыМ 1. Топтық жұмыс. Топтасыңызбен төменде берілген дүкеннің жарнамасын оқыңыздар. 2. Сіздің ойыңызша, бұл шара дүкен әкімшілігіне не үшін қажет? 3. Мұндай шараларды өткізу пайдалы ма? ПІКІРлЕСІңІЗ! 4. Отандық тауардың бағасы қолжетімді ме? 5. Cоңғы рет қандай отандық өндірушінің тауарын сатып алдыңыз? Біз сіздердің денсаулықтарыңыздың кепіліміз! Сіздер көкөністер мен жеміс-жидектер шабуылына дайынсыздар ма?! Бәрекелді! Ендеше қапы қалмаңыздар: 1 сәуір мен 7 сәуір «Дендеріңіз сау болсын!»шарасы Жаңа піскен не мұздатылған жеміс-жидек пен көкөністің біреуін сатып алсаңыз, екіншісі – тегін! Қалбырлы жеміс-жидек пен көкөністің үшеуін екеуінің бағасымен алыңыз! Осы шара кезінде біздің дүкенімізде көкөніс пен жеміс-жидек үшін 10 000 теңге жұмсасаңыз, тағамдар рецептісі бар кітапты ТЕГІН иемденесіз! ҚОСыМША, осы апта ішінде біздің дүкенімізде 40 000 мың теңгеге сауда жасаған бір адам КЕРЕМЕТ сыйлыққа ие болады! Бұл жарысқа қатысу үшін белгілі форманы дұрыс әрі нақты (аты-жөніңіз, мекенжайыңыз, жасыңыз және байланыс телефоны) толтырып, есептеушіден алған есеп қағазыңызды бірге қыстырып өткізсеңіз, жеткілікті. ІСКЕ СӘТ! Қатысушы формасы: Аты: _______________________________________ Жасы: _______________________________________ Мекенжайы: _______________________________________ _______________________________________ Телефон № : _______________________________________ жүктеу/скачать 20,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|