Ќазаќстан республикасы
жүктеу/скачать 387,81 Kb.
|
«Жаңа-Береке» ШҚ-да жануарлардың құтырығын дауалау шараларын ұйымдастыру»
| 3 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Қоршаған ортаны қорғау – адамзаттың толғақты міндеттерінің бірі. Қоршаған орта дегеніміз – өзара байланысты табиғи және антропогенді объектілердің, адамдардың еңбегі, тұрмысы мен демалысы қамтылатын ортаның тұтас жүйесі. Қоршаған ортаны дамыту мәселесімен тірі ағза мен ол өмір сүретін ортаның өзара қарым-қатынасы туралы экология ғылымы айналысады. Мал фермалары мен кешендерінің органикалық қалдықтары қоршаған ортаға қауіпті. Қоректік заттардың көп мөлшері және олардың салыстырмалы түрде аз аудандарда шоғырлануының арқасында олар жердің едәуір көлемін ластауға, антисанитарлық жағдай туғызуға, жер үсті және жер асты суларының сапасын нашарлатуы мүмкін. Ауыл шаруашылығындағы ластаушы заттардың бір түрі - ірі мал кешендерінің және фермалардың қалдықтары, көбінесе сұйық көң. Қазіргі мал фермаларында көп мөлшерде көң жиналады. Жануарлардың экстремациясының негізгі компоненттері - калий, фосфаттар, сульфаттар, хлоридтер. Алынған көң мөлшері, құрамы мен сапалық сипаттамасы оны жинау және мал бордақылау алаңдарынан мал ғимараттарынан шығару жағдайларына, сондай-ақ оны тасымалдау, өңдеу, сақтау және дезинфекциялауға байланысты [3]. Қалдықтар топырақтың, судың және атмосфераның химиялық және биологиялық ластануының маңызды көзі болып табылады. Органикалық және минералды тұздардың шоғырлану деңгейі бойынша мал қоралары тұрмыстық және өнеркәсіптік көрсеткіштерге қарағанда бірнеше есе көп. Көктен тазарту жүйесі - бұл инженерлік құрылымдар мен құрылыстардың кешені, сонымен қатар көңді үй-жайлардан тазартуға және оны фермадан шығаруға байланысты санитарлық шаралар. Қалыпты фермерлік жобаларда қабылданған көңді кетірудің қолданыстағы технологиялары мен жүйелері жетілдірілген емес, заманауи зоотехникалық және экологиялық талаптарға сәйкес келмейді. Ауылшаруашылық кешендерінен шыққан ағынды сулар жер асты және ашық су объектілерін ластаудың қауіпті көзі болып табылады. Биогаз алу үшін көңді өңдеу арқылы мал шаруашылығының айналасындағы ластануды азайтуға және экологиялық жағдайды жақсартуға болады. Бұл балама энергия көздеріне және қоршаған ортаны жақсартуға әкеледі [1, 2]. Қоршаған ортаны қорғау[1][2] – қоршаған ортаның табиғи жағдайын жақсарту, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, табиғи байлықтарды сақтау және көркейту негізінде табиғат пен қоғамның өзара үйлесімді әрекетін қамтамасыз етуге бағытталған мемлеккеттік және қоғамдық іс шаралар жүйесі. Қазақстан Республикасында “Қоршаған ортаны қорғау туралы” Заң 1997 жылы 5 тамызда қабылданған. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, шаруашылық және басқадай қызметтің табиғи экологиялық жүйелерге зиянды әсеріне жол бермеуге, биологиялық әр алуандылықты сақтауға және табиғатты оңтайлы пайдалануды ұйымдастыруға бағытталған. Қазақстан Республикасының экология қауіпсіздігі туралы мемлекеттік тұжырымдамада (1997) қазіргі және болашақ ұрпақтардың мүдделерін ескере отырып, Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалануды экологияландыруға көшу стратегиясы белгіленген. Қазақстан Республикасының осы стратегияны басшылыққа алып Қоршаған ортаны қорғау туралы заңдарды Қазақстан Республикасының Конституциясына негіздеді және ол “Қоршаған ортаны қорғау туралы”, “Ерекше қорғалатын табиғи аймақтар туралы”, басқа да заңдар мен нормативтік құқықтар актілерінен тұрады. Кейде Қоршаған ортаны қорғау табиғатты қорғау ұғымымен баламалы түрде қолданылады. Бірақ Қоршаған ортаны қорғауға қарағанда табиғатты қорғау ұғымының шеңбері кеңірек; Ауыл шаруашылық экологиясы, агроэкология (грекше agros — дала, oіkos — үй, тұрақжай және logos — ілім) — қолданбалы экологияның бір бөлімі. Ол қоршаған ортаның биотикалық, абиотикалық факторларының және агробиоценоздардың өсімдік дақылдарының өсіп-өнуіне әсерін, сонымен қатар ауыл шаруашылығы танаптарында тіршілік ететін организмдер бірлестігінің құрылымы мен өзгеруін зерттейді. Ауыл шаруашылығы экологиясының теориялық және практикалық негіздерін және зерттеу бағытын Италия ғалымы Дж. Ацци (1956) мен неміс ғалымы В.Тишлер (1965) анықтаған. Ауыл шаруашылығы экологиясының қалыптасуына Н.И. Вавиловтың, Г.Я. Бей-Биенконың, М.С. Гиляровтың, К.Фридерикстың, Т.Вермидің еңбектері, әсіресе олар ашқан табиғи және агробиоценоздардың құрылымдық ерекшеліктері мен елеулі айырмашылықтары, адам игерген жерлердегі жан-жануарлар дүниесінің өзгеру заңдылықтары үлкен ықпал етті. Ауыл шаруашылығы экологиясы бойынша зерттеулер: түрдің жеке мүшелерінің экологиясы (аутэкология); жеке түрлердің экологиясы (популяциялық экология); организм топтарының (биоценоздардың) экологиясы (биоценология) болып 3 бағытқа жіктеледі. Осы зерттеулердің нәтижесінде агробиоценоздарды игеру барысында туындайтын өзгерістердің жағымсыз зардаптарын болдырмау немесе әлсірету тәсілдерін табуға, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өнімділігін арттыру мәселесін шешуге болады. Қазақстандағы ауыл шаруашылығы экологиясы және қоршаған ортаны қорғау тәсілдерін жетілдіру саласындағы зерттеулер — Ұлттық академиялық аграрлық зерттеулер орталығында, Қазақ мемлекет ұлттық ун-тінде, Қазақ мемлекеттік аграрлық ун-тінде, ҒМ ғылым академиясының ғылыми-зерттеу мекемелерінде жүргізіледі. Ауыл шаруашылығы экологиясының дамуы Р.О. Оразалиев, Ғ.Т. Мейірманов, С.Әбдіраимов, А.Б. Биғалиев т.б. белгілі ғалымдардың еңбектерінде қарастырылған. A. Агроэкология[1](агро… және экология) – абиотикалық және биотикалық факторлардың мәдени өсімдіктердің өнімділігіне әсерін, сондай-ақ ауыл шаруашылығы егістіктерінде тіршілік ететін организмдер қауымдастығының құрылымы мен өзгеруін зерттейтін қолданбалы экологияның бөлімі. Агроэкологияның негізін В.Тишлер жасады (1965). Дала экожүйесінің абиоталық құрауыштарына күн сәулесі, жауын-шашын, минералды қоректік элементтер, ал биоталық құрауыштарына продуценттер, консументтер және редуценттер жатады. Бұл факторлардың өзара қатынасы қауымдастықтың тіршілікке икемділігін сақтай отырып, қоршаған орта жағдайларының өзгерісіне бейімделуіне себебін тигізеді. Белгілі бір биотоптағы өсімдік түрлерінің санын азайтқанда (мысалы, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіргенде) барлық қоректік деңгейдегі түрлер саны азаяды. Мұндай қауымдастықта кейбір өсімдік қоректі жануарлар түрлерінің көбеюі, оларды жыртқыш аңдардың дұрыс реттей алмауынан күрт өсіп, Агроэкологияның тұрақтылығының бұзылуына әкеледі. Биоценол. принциптерді қолдану арқылы Агроэкология мәдени өсімдіктердің өнімділігін молайту мақсатымен ауыл шаруашылығының жаңа технологияларын жасайды Бұған ең бірінші, жер суғарудың (тамшылатып суғару) су сақтайтын технологиясы, өсімдіктерді қорғаудың биологиялық әдістері, аралас егіншілік, т.б. жатады.[2] Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы N 212 Кодексі. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердi аймақтарға бөлу және пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар 1. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердi аймақтарға бөлу және пайдалану кезiнде экологиялық қауiпсiздiк пен ауыл шаруашылығы алқаптарының сапалы жай-күйi қамтамасыз етiлуге тиiс. 2. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердi аймақтарға бөлу критерийi физикалық тозу мен химиялық ластану болып табылатын экологиялық қолайсыздық дәрежесiнiң көрсеткiштерiне негiзделедi. 3. Жердiң химиялық ластану деңгейiн айқындау қоршаған ортаны қорғау және халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттiк органдар бекiткен топырақтағы химиялық заттардың жол берiлетiн шектi шоғырлануы пайдаланыла отырып жүзеге асырылады. 4. Жерлердi неғұрлым бағалыдан бағасы төмендеу жерге ауыстыру, жерлердi консервациялау, сондай-ақ оларды экологиялық зiлзала аймағына немесе төтенше экологиялық жағдай аймағына жатқызу қажеттiгiн айқындау мақсатында жердi бағалаудың экологиялық критерийлерiн (бұдан әрi – жердi бағалаудың экологиялық критерийлерi) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді. жүктеу/скачать 387,81 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|