ЕСЕПТЕУ – ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМІ

Механикалық цех (ЭМЦ) электр машиналарға арналған металл өнімдерін дайындап, түрлі әдістермен өндеуге арналған.

Ол металды балқытып, өндейтін металлургиялық зауыттың бір цехы болып табылады.

Э. М. Ц. сыдыру, токарлық, фрезерлік, жону, анод – механикалық немесе т.б. білдектер орнатылған бөлімі бар.

Цехта трансформаторлы қосалқы станцияға, желдеткіштерге, құрал саймандарға, тұрмыстық мұқтаждарға және т.б арналған бөлмелер қарастырылған. Э.М.Ц. электр энергиямен терең енгізу подстанциясынан қоректенеді. Трансформаторы қосалқы станциядан терең еңгізу қосалқы станцияға дейінгі арақашықтық – 0,5 км, ал ЭНС - тан ПВГ - ға дейін – 10 км. Трансформаторлы қосалқы станция кернеуі – 10 кВ.

Жұмыс ауысымдары - 2. Электр энергия тұтынушылары сенімділігінің 1 және 2 категорияларына ие.

Э. М. Ц. құмды жерде орналасқан, оның T – сы + 20⁰С. Цех ғимаратының негізгі каңқасы секция блоктарынан монтаждалған, оның әр қайсысының ұзындығы 8 және 9 м.

Цех өлшемі: АхВхН = 48х30х9м.

Қосымша бөлмелер 2 қабатты, биіктігі 4 м.

Э.М.Ц. жабдығы 1 кестеде берілген.

Электр тұтыну қуаты бір электр қабылдағыш үшін көрсетілген.

Негізгі құрал жабдықтың орналасуы 1 суретте көрсетілген.

1-кесте: Бөлшектерді механикалық жөндеу цехының ЭҚ-ы.

№	ЭҚ Атауы	Саны	Қуаты	Ескерту
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12	Көпірлік кран Электрлі манипулятор Ұштау ажарлағыш білдек Үстел бұрғылау білдек Токарлі жартылай автоматтар Токарлік білдек Сыдыру білдегі Боилай фрезерлік білдегі Сүргілеу білдегі Анодты механикалық білдек Тельфер Желдеткіш	2 4 2 4 4 4 11 2 2 3 1 2	30кВ*А 2,8 2,2 1,5 9,2 11 2 5,5 7,8 60 5 6	ПВ=25%

2.2 Кәсіпорындағы жүктемені анықтау

Цехтағы, өңдірістегі, өнеркәсіптегі жүктемені анықтағанда ұзақ жұмыс ережесіне құрал жабдықтарды келтіреді.

Электр механикалық цех бойынша көпірлі кранның келтірілген белсенді қуатын анықтау: S_ном=30 кВ*А, , ПВ=25%.

P_оу=Р_уу*S= 10*48*30*10^-3=14.4 (кВт) (2)

Жүктемелердің жинақты кестесін құрастырамыз.

РП1, ШМА1, ШМА2 жиынтық шамалары есептелінеді; РП2, РП3 және ЖЩ (ЩО) электр қабылдағыштары бір түр болғандықтан жиынтығы қажетсіз болады.

К_и, анықтамадан алынады [кесте 1.5.5, 7 әдебиет]

РП1 бойынша:

Анодты механикалық білдек: Р_см=0,16*60= 9,6

Q_см= 9,6*1,74= 16,7

РП2 бойынша:

Анодты механикалық білдек: Р_см=0,16*60= 9,6

Q_см= 9,6*1,74= 16,7

Көпірлік кран. Саны 2еу: Р_см=0,05*15= 0,75

Q_см= 0,75*1,74= 1,3


РП4 бойынша:

Анодты механикалық білдек: Р_см=0,16*60= 9,6

Q_см= 9,6*1,74= 16,7

ШМА 1 бойынша:

Электрлік манипулятор: Р_см= 11,2*0,72= 8

Q_см= 8*0,62= 5

Ұштау ажарлағыш білдек: Р_см=0,16*4,4= 0,7

Q_см= 0,7*1,74= 1,2

Бұрғылау білдек: Р_см=0,16*6= 1

Q_см= 1*1,74= 1,74

Токарлы жартылай автоматы: Р_см=0,17*36,8= 6,3

Q_см= 6,3*1,17= 7,4

Сыдыру білдегі: Р_см=0,17*10= 1,7

Q_см= 1,7*1,17= 2

Көлденен фрезерлік білдек: Р_см=0,16*11=1,8

Q_см= 1,8*1,74= 3

Боилай сүргілеу білдек: Р_см=0,17*15,6= 2,5

Q_см= 2,5*1,17= 4,4

Жүк көтергіш: Р_см=0,4*5= 2

Q_см= 2*0,88= 1,76

ШМА 1 бойынша
ШМА 2 бойынша:

Токарлық білдек: Р_см=0,16*44= 7

Q_см= 7*1,74= 12,2

Сыдыру білдек: Р_см=0,17*12= 2

Q_см= 2*1,17= 2,4

Желдеткіш: Р_см=0,65*12=7,8

Q_см= 7,8*0,75= 5,9

ШМА 2 бойынша:

К_и=0,85,

Р_см=0,85*14,4= 12,24

Q_см= 12,24*0,33= 4,04

Магнитті жүктемені анықтаймыз:

Р_м=К_м*Р_см, кВт (7)

Р_м= 1,4*24= 33,6

Р_м= 1,65*16,8= 27,7

ШНН жағын есептеу:

ВН жағын есептеу:

Трансформатор – кернеулі айнымалы токты жиілігін өзгертпей басқа кернеулі айнымалы токқа түрлендіретін статикалық электрмагниттік құрылғы. Түрлендіретін ток түріне қарай 1 фазалы және 3 фазалы Трансформаторлар болады. Электрмен жабдықтау жүйелерінде, негізінен майлы Трансформаторлар қолданылады. Күштік Трансформаторлар Қазақстанда Кентау трансформатор зауытында шығарылған. Қазіргі кезде электр-механикалық жабдықтар осы зауыттың негізінде құрылған Трансформатор ААҚ-да шығарылады.

Трансформатордың саны және қуаты таңдалады:

Қоректенуші қуат графигіне және өлшенген орта, максималды қуатының мәніне;

Сенімді резервті қажет ететін тұтынушыларды бірінші категория жүктемеснің бар санына байланысты тұтынушылар категориясына;

Трансформатордың қуатын және санын есептеу үлесті жиілік жүктемесі (кВА/м²) және нысанның толық жүктеме мәні бойынша есептеледі.

Трансформатордың қуаты және саны трансформатордың жүктелу қасиеті бойынша таңдалады. Трансформатордың жүктелу саны 20% дан аспауы керек.

Цехтағы жүктемені электрмен қамтамасыздандыру үшін жинақты трансформаторлы қосалқы станциясын КТП таңдаймыз.

Қуаттардың жоғалуын есепке алып, трансформатордың есептелген қуатын анықтаймыз.

S ном.тр. ≥ , кВ*А

S ном.тр.=154/0,7*2=110 кВ*А

КТП-160/10, 2 трансформатормен ТМ 2*160—10/0,4

Қажетті шамалар:

3 кесте

Р	160кВ*A
U1	6,9 ;10 кВ
U2	0.4 ; 0,69 кВ
Uкз	4,5%
Рхол.х	0,565 кВт
Рк.з	2,65 кВт
iх.х	2.4%
Габариті	1220х1020х1600
Салмағы	1,1 т

Кабельді тандау: АПРТО кабелі 3 желілі, маркасы АСПГВ

АПРТО – өткізгіш алюминиден, оқшаулау резенкемен, құбырда орнатылады, әр фаза бөлек оқшауланған.

АСПГВ – алюминиді желілі, қорғасын қабықшалы, термопластикалық поливинилхлоридты(полиэтиленді) оқшауланған.

Бұл жағдайда үш фазалы қысқа тұйықталу болып отыр, олар үш фаза да бір нүктеде өзара байланысады. Үш фазалы қысқа тұйықталу нүктесі К(3) белгіленеді. Үш фазалы қысқа тұйықталу симметриялы болып табылады, өйткені мұндағы барлық үш фаза да біркелкі жағдайда қалады. Көптеген жағдайларда жүйедегі қысқа тұйықталудың себебі изоляцияның істен шығуы нәтижесінде электр құрылғысы изоляциясының бүлінуі болып табылады, сондай – ақ қысқа тұйықталу жұмысшылардың қате қимылдарынан да пайда болуы мүмкін және де әуе арқылы электр беру желілердегі өткізгіштерге құстардың қонуы. Қысқа тұйықталу пайда болған кезде жүйенің жалпы қарсыласу цепі кемиді, нәтижесінде жүйе тармақтарындағы токтар арта түсіп, жекелеген учаскелердегі кернеу азаяды. Электр жүйесінің элементтері активті және индуктивті қарсыласуға ие, сондықтан қысқа тұйықталу нәтижесінде жұмыс режимінің кенеттен бұзылуы кезінде электр жүйесі ауытқу контурын көрсетеді. Тармақтардағы нүктелер мен ұштардағы кернеу бірнеше уақыт ішінде өзгереді. Қысқа тұйықталу уақытында оның пайда болуы мен өшуіне дейін бүлінген учаске цепінде үлкен ток қимылы бар өтпелі процесс өтеді., ол электр құрылғысына электрдинамикалық әсерін тигізеді. 0,01 секунд ұзақтылығы кезінде токтың қысқа тұйықталуы терминалық әсер етеді, ол электр құрылғысының қызу температурасының өте жоғарылауына әкеп соғады. Қысқа тұйықталу тоғын анықтау төтенше жағдайдағы тұтынушы жағдайын анықтау үшін жүргізіледі; электр аппараттарын, электр мен изоляцияны, жобалаудың күштік кабельдері және қорғау мен10 автоматика нұсқаулары жерлендіру жоспарларын таңдау: артық кернеуден қорғау үшін қорғауыш жерлендіруді жоспарлау.

Электрлі қондырғыларда тоқтың күрт өзгеруіне байланыстықысқа тұйықталудың әр түрлісі болуы мүмкін. Электржабдықтау жүйесінде таңдалатын электр құрылғылар қысқа тұйықталуға төзімді болуы керек және сол тоқтың шамасына қарай таңдалуы керек.

Қысқа тұйықталудың келесі түрлері болады:

1. 
   Үш фазалы (симметриялы) - үш фаза жерлендірусіз бір бірімен жалғанса;
   
2. 
   Екі фазалы - екі фаза жерлендірусіз жалғанса;
   
3. 
   Бір фаза - бір фаза жерлендіру арқылы нейтральды қорек көзімен жалғанса;
   
4. 
   Жерге екі есе тұйықталу - екі фаза өзара және жермен жалғанса.
   

Қысқа тұйықталулардың ток есебі – электрқұрылғыларын таңдауға және тексеруге жүргізіледі, өйткені олар қысқа тұйықталулардың термикалық және электродинамикалық тұрақтылығын қанағаттандыруы қажет.

Қысқа тұйықталулар топтарының есебі үшін электржабдықтаудың схемасы жасалады, және олардың негізгі элементтері белгіленген олардың негізгі жұмысына сәйкес болады. Жанынан шинаның орнын жабу орташа кернеуін көрсететін схема сызылады.

Есептеу сұлбасын құрастырамыз:

В) Г) Д)

Орнын баса тұру схемалары бойынша, кедергілерді анықтаймыз. Электрлі жүйесін салыстырмалы , басзисті , индуктивті кедергісі.

Трансформатордың кедергісі:

Кабельді желісінде салыстырмалы кедергісі:

В) схемасы бойынша:

Г) схемалары бойынша кедергілерді к1 нүктеге келтіреміз:

Д) схема бойынша кедергілерді к2 нүктеге келтіреміз:

Е) схема бойынша кедергілерді к3 нүктеге келтіреміз:

I_∞1=I_к1 =

I_∞3=I_к2= 9,8 кА;

I_∞3=I_к3= кА;