Қазақстан республикасының білім және ғылым

студенттеріне арналған

Семей 2014

Құрастырушы __________«_29_»_тамыз_2014ж. А.С.Турусбекова,

«Экономика және бизнес» кафедрасының аға оқытушысы

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1 «Экономика және бизнес» кафедрасының мәжілісінде
Хаттама №_1_ «_29_»_тамыз_2014ж.,
Кафедра меңгерушісі, э.ғ.к., доцент ____________________ Ш.Д. Жайлаубаева
2.2 Факультеттің оқу-әдістемелік бюросының мәжілісінде
Хаттама №_1_ «_9_»_ қырқүйек_2014ж.,
ОӘБ төрағасы ______________ С.Қ. Тойкин

3 БЕКІТІЛГЕН

4 ЕНГІЗІЛДІ

№ 2 басылым «11» 09.2014ж. №1 басылым орнына 28.08.13

Мазмұны
1 Қолдану саласы

2 Нормативтік сілтемелер

3 Жалпы ережелер

4 Оқу пәнінің (модульдің) мазмұны

5 Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптарының тізімі

6 Оқу-әдістемелік әдебиетімен қамтамасыз ету картасы

7 Әдебиеттер

1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
«Экономикалық ілімдер тарихы» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешені «6М050600-Экономика» мамандығы студенттеріне арналған.

«Экономикалық ілімдер тарихы» курсы «Экономика» мамандықтарына оқытылатын негізгі пән болып табылады. Бұл пән студенттерге жүйе түріндегі экономика туралы, негізгі түсініктер, экономикалық дамудың заңдары мен заңдылықтары туралы түсініктеме береді. Бұл дербес ойлап және жауапкершілікті шешім қабылдай алатын экономикалық сауатты мамаңдарды тәрбиелеуге мүмкіндік береді.

- 6М050600 - «Экономика» мамандығы бойынша Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты, ҚР МЖБС 3.08.310 - 2006, Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Бұйрығымен 2006 жылдың 7 тамызында бекітілген және іске қосылған.

- СТШ 042-МУ-4-2014 Университет стандарты «Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерін құрастыруға және ресімдеуге арналған жалпы талаптар»;

- ҚП 042-1.01-2014 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің құрылымы және құрамы» құжатталған процедура.

- экономикалық жағдайлардың әлеуметтік-институционалдық анализімен және маржинальдық, субьективтік әдістерімен таныстыру

- шаруашылық саясаттың альтернативтік вариаттарын таңдап алу.

- әрбір студент семестрдің соңында саяси экономия дамуының негізгі кезеңдерін, нарық экономикасы дамуының негізгі барлық концепцияларын, классикалық саяси экономияның негізін қалаушылардың негізгі еңбектерін біле алады. Сондай-ақ меркантилизм, классиктердің, неоклассиктердің және институтционализмдердің жетістіктерін қайтадан талдай алады.

Студент меңгеру керек: экономика ілімінің тарихы бойынша ғылыми көзқарасын қалыптастыру, экономикалық категориялар мен заңдарды тарих тұрғысынан ұғыну, экономикалық процестерді тарихи зерттеу әдістемесін үйрену.

Студент істей алу керек: экономикалық заңдарды және экономикалық даму заңдылықтарын тарихи игеру және кәсіби іс-әрекет процесінде оларды тарату жолдарын табу.

Студент түсіну керек: болашақ өзінің теориялық фундаментін қалыптастыруын, қоғамдық өндірістің тарихи өсу заңдылықтарын.

Экономикалық теория

Микроэкономика, Макроэкономика, Әлемдік экономика

1 кесте

Курс	Семестр	Кредит	Дәріс сағ.	Практ. сағ.	БОӨЖ сағ.	БӨЖ сағ.	Жалпы сағ.	Қортынды бақылау түрі
1	2	2	15	15	15	45	90	емтихан

4 ОҚУ ПӘНІНІҢ МАЗМҰНЫ

2 кесте

Тақырып атаулары және олардың мазмұны	Сағат саны
Дәріс тақырыптары мен мазмұны
Тақырып 1. Экономикалық ілімдер тарихының пәні және әдісі. Экономикалық ілімдер тарихы курсының пәні және әдісі. Вавилон, Қытай, Индия және Ежелгі Грецияда қалыптасқан ой-пікірлер.Ортағасырлық экономикалық ілімдер.	1
Тақырып 2. Экономикалық ғылымның пайда болуы. Экономика туралы антикалық түсінік. Ксенофонт, Платонның жеке меншікке, саудаға, ұсақ қолөнерге және басқа экономикалық іс-әрекеттерге көзқарастары. Платон мен Аристотельдің мемлекеттің ролі және байлыққа жетудің әдістері туралы ойлары. Орта ғасырдағы Ф. Аквинский, Ибн-Хальдун, Аль-фараби, Ибн-Синалардың пайда, процент, рента және баға туралы көзқарастары.	1
Тақырып 3. Меркантилизм. Меркантилизмнің теориясы және саясаты. Меркантилизмнің байлық, ақша айналымы, фискальды және протекционистік саясаты. Т.Мэн, У.Стаффорд, Г.Скаруффи, А.Серра және басқалардың саяси экономиядағы көз-қарастары. Петр I-нің экономикалық саясатындағы меркантилизм және И.Т.Посошковтың экономикалық бағдарламасы.	1
Тақырып 4. Физиократтар. Физиократтар мектебіне түсініктеме. Табыстың шығар көзі, таза өнім, еңбек өнімділігіне деген көзқарас. Алғашқы және жылдық аванс, тауар және ақша ағымы. Физиократтардың мемлекеттік саясаты. Тюрго - теоретик және реформатор.	1
Тақырып 5. Классикалық саяси экономия. Классикалық саяси экономияның пайда болуы. А.Смит және Д.Рикардо еңбектеріндегі классикалық саяси экономиканың дамуы. У.Петтидің экономикалық көз-қарастары. П. Буагильбердің экономикалық теориясы.	1
Тақырып 6. Социалистік теория. Марксизм Әр кезеңдердегі жалпы теңдік пен әділеттілік негізіндегі социализмнің қалыптасуы. Компанелла, Сен-Симон, Ш.Фурье, Р.Оуэннің социалистік теориясы. Маркстік және классикалық саяси экономия. К.Маркстің «Капитал» еңбегіндегі еңбек және қосымша құн теориясы.	1
Тақырып 7. Тарихи мектеп. Ф. Листтің ұлттық саяси экономия теориясы. В. Рошер, Б. Гильдебранттың «ескі тарихи» мектебі. Г. Шмоллер, Л. Брентано, К.Бюхердың «жаңа» тарихи мектебі. В. Зомбарттың «жаңаша» тарихи мектебі.	1
Тақырып 8. Маржинализм. К. Менгер, Ф. Визер, Е. Бем-Баверктің Австрия мектебі. Шектеулі пайдалылықтың ағылшын варианттары, Лозани мектебі. Л. Вальрастың жалпы экономикалық тепе-теңдігінің экономикалық-математикалық моделі. В. Парето ұсынған қоғамдық табысты бөлу заңы.	1
Тақырып 9. Неоклассикалық экономикалық теория А. Маршаллдың тепе-теңдік моделі. А. Маршаллдың концепциясындағы құндық еңбек және шектеулі пайдалық теориясы. Сұраныс, ұсыныс және баға арасындағы қысқа және ұзақ мерзімдегі байланыстар. А. Пигу мен Д.Б. Кларктың тұрмыс-жағдай және шектеулі өнімділік теориясы.	1
Тақырып 10. Кейнсиандық және оның эволюциясы. Кейнстің макроэкономика теориясы (жиынтық ұсыныс, инвестиция және мультипликатор теориясы). Макроэкономикадағы салық-бюджет және несие-ақшадағы шаралар. Р.Хоррода, Е.Домарс, Э.Чемберлиннің монопольдік бәсеке теориясы. Й.Шумпетердің жетілмеген бәсеке теориясы («тиімді монополия» және «тиімді бәсекелестік»).	1
Тақырып 11. Әлеуметтік-институциональдық бағыт. Т. Ваблен – институтционализмнің негізін салушы. Жаңа индустриалды қоғам теориясы. Экономикадағы корпорация ролінің өзгеруі. «Тұтынушылар қоғамы» теорисы, «техноқұрылым» индустриалды концепциясы. Неонационализм. Қоғамдық таңдау теориясы.	1
Тақырып 12. Неоклассикалық мектеп және неолиберализм эволюциясы. Неоклассикалық байта өрлеу және «консервативті ұмтылыс факторлары». В.Ойленнің ордалиберализмі. Әлеуметтік нарықтық қатынас және мемлекеттің ролі. П.Самуэльсонның неоклассикалық синтезі. Микро және макро негізінде, кейнсиандық және неоклассикалық теорияның бірігуіне ұмтылуы. Ф.Хайек: нарықтық жүйенің орталықтан заң экономикадан ерекшелігін дәлелдеуі. «Құлдыққа жол» (Л.Мизес, Л.Робинсон), «Логиканың және практикалық социализмнің мүмкін» концепциясы.	1
Тақырып 13. Монетаризм. ХХ-ғасырдың 70-80-ші жылдарындағы монетаризмнің жоғарылау себебі. М.Фридменнің «ақша ережесі». Дағдарыс пен циклдың монетарлық концепциясы. Кейнсиандыққа сын. Ұсыныстың экономикалық теориясы. Лаффер қисығы.	1
Тақырып 14. Ресей және Кеңестік экономика ғылымының дамуы. С.Булгаковтың, П.Струвенің, М.Тиуган-Бареновскийдің экономикалық көзқарастары. С.Витте және П.Столыпинның экономикалық реформасының негіздері. В.И.Лениннің экономикалық зерттеуі. А.В.Чаяновтың жанұяның шаруа қожалық еңбегі теориясы, шаруа кооперациясы теорисы, агралық сектор мәселелері. Н.Кондратьевтің динамика және статистика проблемаларын зерттеуі. В.Новожиловтың баға, тепе-теңдік, тауар, тапшылық факторы,тауар және ақша массасының балансы. Л.Конторович – бірсызықты бағдарлама, ресурстардың дұрыс бөлінуі теориясын жасаушы. 1985-1991 жылдардағы қайта құру және жеделдету стратегиясы.	1
Тақырып 15. Қазақстандағы экономикалық көзқарастардың пайда болуы және дамуы Қазақстандағы экономикалық тұжырымдардың пайда болуы. Аль-Фараби ілімі. Ш.Валиханов, И.Алтынсарин, А.Құнанбаев шығармаларындағы экономикалық көзқарастың дамуы. ХХ ғасырдың 20-30-шы жылдарындағы экономикалық тұжырымдардың қалыптасу ерекшелігі. А.Байтурсұнов, А.Букейханов, С.Садуакасов, Т.Рыскуловтың экономикалық көзқарастары. Экономикалық өрлеу проблемаларын мемлекеттік реттеу және жаңа типінің ерекшеліктерінің көрсеткіштері.	1
Тәжірибелік сабақ (семинар) тақырыптары мен мазмұны
Тақырып 1. Экономикалық ілімдер тарихының пәні және әдісі. Экономикалық ілімдер тарихы курсының пәні және әдісі. Вавилон, Қытай, Индия және Ежелгі Грецияда қалыптасқан ой-пікірлер. Ортағасырлық экономикалық ілімдер.	1
Тақырып 2. Экономикалық ғылымның пайда болуы. Экономика туралы антикалық түсінік. Ксенофонт, Платонның жеке меншікке, саудаға, ұсақ қолөнерге және басқа экономикалық іс-әрекеттерге көзқарастары. Платон мен Аристотельдің мемлекеттің ролі және байлыққа жетудің әдістері туралы ойлары. Орта ғасырдағы Ф. Аквинский, Ибн-Хальдун, Аль-фараби, Ибн-Синалардың пайда, процент, рента және баға туралы көзқарастары.	1
Тақырып 3. Меркантилизм. Меркантилизмнің теориясы және саясаты. Меркантилизмнің байлық, ақша айналымы, фискальды және протекционистік саясаты. Т.Мэн, У.Стаффорд, Г.Скаруффи, А.Серра және басқалардың саяси экономиядағы көз-қарастары. Петр I-нің экономикалық саясатындағы меркантилизм және И.Т.Посошковтың экономикалық бағдарламасы.	1
Тақырып 4. Физиократтар. Физиократтар мектебіне түсініктеме. Табыстың шығар көзі, таза өнім, еңбек өнімділігіне деген көзқарас. Алғашқы және жылдық аванс, тауар және ақша ағымы. Физиократтардың мемлекеттік саясаты. Тюрго - теоретик және реформатор.	1
Тақырып 5. Классикалық саяси экономия. Классикалық саяси экономияның пайда болуы. А.Смит және Д.Рикардо еңбектеріндегі классикалық саяси экономиканың дамуы. У.Петтидің экономикалық көз-қарастары. П. Буагильбердің экономикалық теориясы.	1
Тақырып 6. Социалистік теория. Марксизм Әр кезеңдердегі жалпы теңдік пен әділеттілік негізіндегі социализмнің қалыптасуы. Компанелла, Сен-Симон, Ш.Фурье, Р.Оуэннің социалистік теориясы. Маркстік және классикалық саяси экономия. К.Маркстің «Капитал» еңбегіндегі еңбек және қосымша құн теориясы.	1
Тақырып 7. Тарихи мектеп. Ф. Листтің ұлттық саяси экономия теориясы. В. Рошер, Б. Гильдебранттың «ескі тарихи» мектебі. Г. Шмоллер, Л. Брентано, К.Бюхердың «жаңа» тарихи мектебі. В. Зомбарттың «жаңаша» тарихи мектебі.	1
Тақырып 8. Маржинализм. К. Менгер, Ф. Визер, Е. Бем-Баверктің Австрия мектебі. Шектеулі пайдалылықтың ағылшын варианттары, Лозания мектебі. Л.Вальрастың жалпы экономикалық тепе-теңдігінің экономикалық-математикалық моделі. В. Парето ұсынған қоғамдық табысты бөлу заңы.	1
Тақырып 9. Неоклассикалық экономикалық теория А. Маршаллдың тепе-теңдік моделі. А.Маршаллдың концепциясындағы құндық еңбек және шектеулі пайдалық теориясы. Сұраныс, ұсыныс және баға арасындағы қысқа және ұзақ мерзімдегі байланыстар. А. Пигу мен Д.Б. Кларктың тұрмыс-жағдай және шектеулі өнімділік теориясы.	1
Тақырып 10. Кейнсиандық және оның эволюциясы. Кейнстің макроэкономика теориясы (жиынтық ұсыныс, инвестиция және мультипликатор теориясы). Макроэкономикадағы салық-бюджет және несие-ақшадағы шаралар. Р.Хоррода, Е.Домарс, Э.Чемберлиннің монопольдік бәсеке теориясы. Й.Шумпетердің жетілмеген бәсеке теориясы («тиімді монополия» және «тиімді бәсекелестік»).	1
Тақырып 11. Әлеуметтік-институциональдық бағыт. Т. Ваблен – институтционализмнің негізін салушы. Жаңа индустриалды қоғам теориясы. Экономикадағы корпорация ролінің өзгеруі. «Тұтынушылар қоғамы» теорисы, «техноқұрылым» индустриалды концепциясы. Неонационализм. Қоғамдық таңдау теориясы.	1
Тақырып 12. Неоклассикалық мектеп және неолиберализм эволюциясы. Неоклассикалық байта өрлеу және «консервативті ұмтылыс факторлары». В.Ойленнің ордалиберализмі. Әлеуметтік нарықтық қатынас және мемлекеттің ролі. П.Самуэльсонның неоклассикалық синтезі. Микро және макро негізінде, кейнсиандық және неоклассикалық теорияның бірігуіне ұмтылуы. Ф.Хайек: нарықтық жүйенің орталықтан заң экономикадан ерекшелігін дәлелдеуі. «Құлдыққа жол» (Л.Мизес, Л.Робинсон), «Логиканың және практикалық социализмнің мүмкін» концепциясы.	1
Тақырып 13. Монетаризм. ХХ-ғасырдың 70-80-ші жылдарындағы монетаризмнің жоғарылау себебі. М.Фридменнің «ақша ережесі». Дағдарыс пен циклдың монетарлық концепциясы. Кейнсиандыққа сын. Ұсыныстың экономикалық теориясы. Лаффер қисығы.	1
Тақырып 14. Ресей және Кеңестік экономика ғылымының дамуы. С.Булгаковтың, П.Струвенің, М.Тиуган-Бареновскийдің экономикалық көзқарастары. С.Витте және П.Столыпинның экономикалық реформасының негіздері. В.И.Лениннің экономикалық зерттеуі. А.В.Чаяновтың жанұяның шаруа қожалық еңбегі теориясы, шаруа кооперациясы теорисы, агралық сектор мәселелері. Н.Кондратьевтің динамика және статистика проблемаларын зерттеуі. В.Новожиловтың баға, тепе-теңдік, тауар, тапшылық факторы,тауар және ақша массасының балансы. Л.Конторович – бірсызықты бағдарлама, ресурстардың дұрыс бөлінуі теориясын жасаушы. 1985-1991 жылдардағы қайта құру және жеделдету стратегиясы.	1
Тақырып 15. Қазақстандағы экономикалық көзқарастардың пайда болуы және дамуы Қазақстандағы экономикалық тұжырымдардың пайда болуы. Аль-Фараби ілімі. Ш.Валиханов, И.Алтынсарин, А.Құнанбаев шығармаларындағы экономикалық көзқарастың дамуы. ХХ ғасырдың 20-30-шы жылдарындағы экономикалық тұжырымдардың қалыптасу ерекшелігі. А.Байтурсұнов, А.Букейханов, С.Садуакасов, Т.Рыскуловтың экономикалық көзқарастары. Экономикалық өрлеу проблемаларын мемлекеттік реттеу және жаңа типінің ерекшеліктерінің көрсеткіштері.	1

5 БІЛІМАЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАР ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ

1. 
   Экономикалык ілімдер тарихының пәні.
   
2. 
   Ертедегі Үнді, Қытай, Грециядағы экономикалык ілімдер.
   
3. 
   Саяси экономияның алғашкы мектебі- меркантилизмнін экономикалық алғышарттары.
   
4. 
   У.Петти-Англиядағы классикалык мектептің баскарушысы және классикалық экономиканың негізін қалаушы.
   
5. 
   А.Смит еңбегі. Көрінбейтін қол міндеті.
   
6. 
   Д.Рикардоның классикалық саяси экономияга қосқан улесі.
   
7. 
   Т.Мальтустың теоретикалык жағдайы.
   
8. 
   Н.Сениордың экономикалық теориясы.
   
9. 
   Немістік тарихи мектеп (Ф.Лист, К.Книсс, М.Вебер және т.б.).
   
10. 
    Капитал - өндірістің капиталистік талабының ғылыми жуйесі.
    
11. 
    К.Маркс капиталының күрылымы және логикасы: А) Капиталдың алғашқы томының негізгі мәселелері. Б) Капиталдың екінші томындағы айналым үдерісі. В) Капиталистік өндірістің үдерісі.
    
12. 
    Кембриджтік мектеп. Тепе-теңдік мәселесі. (А. Маршалдык).
    
13. 
    Лозандык мектеп. Жалпы тепе-теңдік анализі. (Л. Вальрас).
    
14. 
    «Неолиберализмнің» Чикагалық мектебі. М.Фридменнің монетарлық концепциясы.
    
15. 
    Ұсыныс экономикалық теориясы (А.Лаффер, Г.Стейн).
    
16. 
    Кейнстік теорияның пайда болуының тарихи шарты. Экономикаға бөгет болу пікірі.
    
17. 
    Неокейнстік. Кембриджтік мектеп. Монополистік бәсекелестік теориясы.
    
18. 
    Американдық институционализмнің пайда болуы және оның эволюциясы.
    
19. 
    Соңғы кездегі институционализм (ХХ жүзжылдықтағы 50-80 жылдар).
    
20. 
    Утопикалық социализмнің қалыптасуы және дамуы
    
21. 
    Социализмнің қазіргі кездегі теориясы (И.Шумпетер, О.Ланге)
    
22. 
    А.Чаянов жұмысындағы концепциялар
    
23. 
    Н.Кондратьевтің экономикалық статистика және динамики мәселелерін зерттеуі
    
24. 
    Номадизм ерекшеліктері.
    
25. 
    Демократтар ағартушылардың еңбегіндегі экономикалық ой-пікірлердің дамуы.
    

1. 
   Негізгі әдебиет
   

1. 
   Ө.Қ.Шеденов, Б.А.Жунісов, Ү.С.Байжомартов, Ғ.М.Мүсіров Экономикалық ілімдер тарихы - Алг/ать -Ақтебе. «А-Полиграфия», 2006-314с.
   
2. 
   Жуманазар С.А. Экономикалық ілімдер тарихы: лекциялар курсы, Өскемен, 2002
   
3. 
   Жуманазар С.А. Экономикалық ілімдер тарихы: әдістемелік нұсқау, Өскемен, 2002
   
4. 
   Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, Юрист, 2007
   
5. 
   Агапова И.И. «История экономических учений: Курс лекций»,- М., Юристь, 2001.
   
6. 
   К. Тұрлыбекова. М. Т. Рогачева, Р. Экономикалық ілімдер тарихы: жоғары оқу орындарына арналған оқу құралы / – Алматы: 2010. – 76 б.
   

2. 
   Қосымша әдебиет
   

1. 
   Костюк В.Н. История экономических учений. Москва, 2001 ж.
   
2. 
   Курс переходной экономики /Под ред. Л.И. Абалкина – М.:Финстатинформ, 1997г.
   
3. 
   Луи Дюмон. Генезис и расцвет экономикческой идеологии. Вена, 2000 ж.
   
4. 
   Майбурд Е.М. Введение в историю экономической мысли. Москва, 2000.
   
5. 
   Майбурд Е.М. Введение в историю экономической мысли. От пророков до профессоров. – М.:Дело, Вита-пресс, 1996г.
   
6. 
   Неровня Т.Н. История экономики в вопросах и ответах. Ростов-на Дону,1999 ж.
   
7. 
   Рефераты лучшие по Истории экономических учений, Ростов-на Дону. 2003.
   
8. 
   Ташенов Б. Қазақстанның экономикалық тарихы. Алматы, 2002 ж.
   
9. 
   Шеденов Ө.Қ., Я.С. Ядгаров., С.Ә. Досқалиев. Экономика ілімдерінің тарихы. А. 2003ж.