Сушеница топяная
Gnaphalium uliginosum L.
Астерлер тұқымдасы
Asteraceae
Биіктігі 5-20 см, әдетте тамырына дейін кең бұтақты бір жылдық шөптесін өсімдік. Сабақтарын жүнді-сұр-түсті қалың түк басқан. Жапырағының ұзындығы 2-5 см, кезекті, ұзын-ланцет тәрізді, қалың-түкті, бір жүйкелі. Тамыры кіндіктамыр, жіңішке әрі қысқа. Гүл шоғыры күрделі көптеген жұмыртқа тәрізді гүл себеттерінен тұрады, себеттері бурыл, шеттері пленка тәрізді бірдей емес жапырақшалармен қоршалған. Гүлдері қосжынысты, қоңыр-сары түсті себетке жиналған. Жемістері жасыл-сұр түсті, 10 бөлек түктерден тұратын айдары бар ұзынша келген тұқымдардың құтысы.
Батпақты ақшайыр
Табиғи жағдайда ақшайырдың өскіндері мамырдың аяғында пайда болады, гүлдеу кезеңі маусым-тамызда байқалады; тамыздың аяғында кейбіреулерінде жемістері пайда бола бастайды, қазан айының аяғына таман өсімдік тіршілігін әдетте жояды. Сонымен өсімдіктің орташа өмір ұзақтығы шамамен 5 ай.
Дәрілік шикізаты. Медицинада өсімдіктің барлық бөлігін тамырымен бірге пайдаланады. Батпақ ақшайырдың шөбін гүлдеп тұрған кезінде маусым-тамызда жинайды. Жинау кезінде әр квадрат метр шалғыннан 2-4 өсімдікті ұрыққа қалдырып отыру керек. Шикізатты кептіргіштерде 40°С температурада кептірген жөн немесе жақсы желдетілген бөлмелерде, ашық ауада көлеңкелі жерлерде кептіру дұрыс.
Химиялық құрамы. Батпақ ақшайырдың жер үсті бөліктерінде 4% дейін илік заттар, эфир майы, флавоноидтар, алкалоидтар, 16%-ға дейін шайырлар, 30 мг % дейін каротин табылған.
Медицинада қолданылуы. Батпақ ақшайырдың препараттары қабынуға қарсы, бырыстырғыш және антибактериальды қасиеттерді көрсетеді. Олар тері және кілегей қабаттарының беткейіндегі жаралар мен жарақаттардың регенерациясы мен эпителизациясын жылдамдатады; ішек перистальтикасын күшейтеді; қанның ұюын жақсартады, седативті әсер көрсетеді, жүрек соғуын баяулатады.
Батпақ ақшайырдың препараттарын өз бетінше немесе көк көкшегүл препараттарымен бірге асқазан мен он екі елі ішектің язвасында пайдаланады. Сыртқа қолданғанда батпақты ақшайырдың препараттары жарақаттардың, ойық жаралардың (язвалардың) және күйіктердің жазылуын жылдамдатады. Ақшайырды гипертонияның және стенокардияның алғашқы сатыларында тағайындайды. Батпақты ақшайырдың тұнбаларын немесе қайнатпаларын ұзақ қолдану науқастарда кері жанама әсер туғызбайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
