Әдебиеттер тізімі.
а) негізгі:
1.Мұхтар Құл-мұхаммед“Алаш ” бағдарламасы А:2000 ж
2. Ғ.Ахметов Алаш –алаш болғанда естеліктер мен тарихи деректер А:96
3. Государственная Дума России и Казахстан (1905-1917).
4.Ғ.Ахметов .Алаш «Алаш» болғанда Естеліктер мен тарихи деректер. А,1996ж.
5. Мәмбет Қойгелдиев«Ұлттық саяси элита» А. 2004ж
6.Мұқтарқұл Мұхаммед «Алаш Бағдарламасы қиянат пен ақихат» А. 2000ж.
7.Ахмет Байтұрсынов шығармалары 8.Өлеңдер,Аудармалар,Зерттеулер.А»Жазушы»1991ж.
9.«Қазақ»/Субхардина Ү., Сахов Қ, Алматы: «Қазақ энциклопедиясы»Бас редакциясы, 1998.
10. Қазақ әдебиеті. 1991 -22 -29 наурыз
11.Нұрпейісов К. және т.б. Халел Досмұхамедұлы және оның өмірі мен шығармашылығы. Алматы «Санат» 1996, 89- б.
12.Нұрпейісов К. Алаш һәм Алашорда. Алматы «Ататек» 1995, 186-187- б.
13. «Жүз тұңғыш » Алматы 2005 ж
14. М. Жолдасбекұлы, А. Сейдімбек, Қ. Самюраұлы «Ел тұтқа» Астана 2001ж
15. «Жүз тұңғыш » Алматы 2005 ж
16. М. Жолдасбекұлы, А. Сейдімбек, Қ. Самюраұлы «Ел тұтқа» Астана 2001ж
17. «Жүз тұңғыш » Алматы 2005 ж
18. М. Жолдасбекұлы, А. Сейдімбек, Қ. Самюраұлы «Ел тұтқа» Астана 2001ж
19. Қоңыратбаев О. Т. Рысқұлов Қоғамдық - саяси және Мемлекеттік қызметі. Алматы “ Қазақстан ” 1994 301 бет .
20. М. Әбілтайұлы Н. Әбілдаев Тұрар Рысқұлов Монғолияда Алматы “ Қазақстан ” 1994 ж 84 бет.
21.Жолтай Әлмашұлы. Сұлтанбек Қожанов Алматы 2005ж
22.Жолтай Әлмашұлы. Сұлтанбек Қожанов Алматы 1994ж
23.Қ.ұ.э
24.Қайгелдиев ұлттық саяси элита 2004 ж
25. Қ.Мұхаммедқалиев, Е.Зәңгіров.
26.“Күрделі заманның қайсар қайраткері” Астана 2002ж. “Аударма” баспасы.
27.Түркістан перзенді. Ердесбек әшенов.
28. Нұртас Оңдасынов. “Егеменді Қазақстан” газеті. 21 маусым, 1991 жыл.
29.«Жұлдыз» №9 1994 15 – бет
30.«Егемен Қазақстан» 19.11.99 ж
31.Абенов Е.М, Арынов Е.М., Тасмағанбетов И.Н. Қазақстан: Эволюция, государства и обшества. – Алматы: ИРК, 1996. С. 117.
32.История внешней политики СССР. 1917-1985. (1945-1985гг).М. :Наука, 1986. С. 72-74.
33. Д. А. Қонаев. Өтті дәурен осылай. Алматы „ Дәуір, 1992
34.Д. А. Қонаев. Ақиқаттан аттауға болмайды. Алматы. „ Санат, ”1994 53 бет.
35.Назарбаев Н.Ә.Әділеттің ақ жолы.Алматы 1991ж.
36.Назарбаев Н.Ә. Қазақстанның егемен мемлекет ретіндегі қалыптасуы мен дамуын стратегиясын.Алматы 1992ж.
37. Л.М. Әуезова, М.О. Әуезов творчествасында Қазақстан тарихының проблемалары. «Мектеп» баспасы Алматы 1977 ж.
38. Рымғали Нұрғали “Әуезов және алаш” әдебиеттегі ұлыттық рух Алматы „Санат”
1997 ж.
б) қосымша
1.С.Өтениязов .Тарихтың ащы ақиқаттары А.1990
2. М.Қойгелдиев Алашорда II Егемен Қазақстан 1992 ,18 қаңтар
3.М..Қозыбаев .Историческая наука Казакстана А 1992ж.
4.Б. Қойшыбаев Жазықсыз жапа шеккендер.
5.Сұлтанхан Аққұлұлы “Ұлт мұддесін қорғаған” Егеменді Қазақстан 1994 ж. 15-шілде.
6.Ә.Бөкейханұлы “Қазақтар” Ана тілі 1990 ж.
7.Мұқтар Әуезов. «Қазақ әдебиеті» 23.12.1988 ж
8. Мұқанұлы Сәбит «20-ғасырдағы қазақ әдебиеті»,1-бөлім , Ұлтшылдық дәуірі .1932, «Қазақстан» баспасы.
9. Шафиро Ш. Брайнин С. Очерки по истории Алаш Орды Алматы: 1935г.–С.14
10. Қозыбаев М. Тарих зердесі І –ІІ томдық Алматы: Ғылым, 1998 -25 бб
11.Нұрпейісов К. және т.б. Халел Досмұхамедұлы және оның өмірі мен шығармашылығы. Алматы «Санат» 1996, 94- б.
12.М. Жолдасбекұлы, А. Сейдімбек, Қ. Самюраұлы «Ел тұтқа» Астана 2001ж
13. Данагүл Махат «Қазақ зиялыларының қасіреті» алматы 2004 ж.
14. М. Құлмұхаммед «Алаш бағдарлымасы» қиянат пен ақиқат Алматы 2000ж
15. Данагүл Махат «Қазақ зиялыларының қасіреті» алматы 2004 ж.
16. М. Құлмұхаммед «Алаш бағдарлымасы» қиянат пен ақиқат Алматы 2000ж
17. М. Құлмұхаммед «Алаш бағдарлымасы» қиянат пен ақиқат Алматы 2000ж
18. «Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» Алматы 2002 ж.
19.Устинов В. М. Турар Рыскулов ( очерки политической биографии) Алматы “ Казакстан ” 1999 г 470 бет.
20.Қазақ Ұлттық энциклопедиясы 3 том.Үш тұңғыш
21.Ұмытылмас тұлғалар
22.Смағұл Садуақасұлы Алаш мұрасы 2003 ж
23.М.Құл Мұхаммед Алаш бағдарламасы “Қиянат пен Ақиқат”
Алматы 2004 ж
24. Шаяхметов Ж. Қазақ ССР – нің халық шаруашылығын өркендетудің 5 жылдық жоспары және Қазақстан партия ұйымының міндеттері. Қазақстан большевигі 1946 №7. 8.21 бет
25. Шаяхметов Ж. О состаяний идеологической работы в Казахской партийной организаций. Большевик Казахстана 1948 №3 17 – 31 с
26.Ширек ғасыр ұмытылмаған сұрақ, “Қазақ әдебиеті” 1988 жыл 13 май
27.«Егемен Қазақстан» 10.01.2003 ж
28.«Арқа ажары» 28.12.95 ж
29.Мендикулова Г.М. Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие. Алматы: Ғылым. 1997.С. 132-151.
30.Алдабек Н. Тарихы талқыға толы Шыңжаң. – Алматы.: Қазақ университеті, 2003. 392 б.
31.Тулепбаев. Б.А. Тулепбаева К.У. Д. А. Кунаев - Выдающийся государственный и политечиский деятель. Алматы „ Наука” 1998, 39 бет
32.Шәмшәтұлы. И. Д. А. Қонаев қызыметіне қалай кетті. „ Елу жыл ел ағасы ” кытабында Алматы. „ Санат”. 2002,
33.Назарбаев Н.Ә. Ғасырлар тоғысында.Алматы 1996ж.
34.Назарбаев Н.Ә. Қазақстан 2030. Алматы199ж.
35. Дархан Дарын.Қазақтың классик жазушысы Мұхтар Омарханұлы Әуезов туралы деректі естелік пен ғылыми – зерттеу мақалалар „Жібек жолы” баспасы Алматы 1997 ж.
Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі
«Сырдария » университеті
«Гуманитарлық білім» факулътеті
«Тарих» кафедрасы
«Қазақстан Республикасының қоғам қайраткерлерінің бейнесі» пәні бойынша
«Тарих» мамандықтарының студенттері үшін
Студенттердің білімін бақылау түрлері:
а) Тестілік сауалнамалар
б) Жазбаша бақылау
в) Коллоквиумдар
г) Сөзжұмбақтар
д) Глоссарий
е) Эссе
Жетісай – 2007 ж
13. Тестілік сауалнама
1. «Қазақ жастары марсельезасының» авторы кім?
А С.Сейфуллин
Б) М.Жұмабаев
В) С.Мұқанов
Г) М.Мақатев
2. «Кіші Октябрь» идеясының авторы кім?
А) И.Сталин
Б) Ф.Голощекин
В) Л.Мирзоян
Г) Л.Берия
3. Кезінде Түркістандағы Уақытша үкіметінің комиссары болып, кейін Францияға эмигранцияға кетіп, Германияда белгісіз жағдайларда қайтьыс болған қоғам қайраткері.
А) Баймырза Хаит
Б) Мұстафа Шоқай
В) Қайып-хан
Г) М.Айтпенов
4. Ә.Бөкейхановтың кадет партиясының қатарынан кетуіне не себеп болды?
А) Уақытша үкімет Қазақстанда патша өкіметінің саясатын одан әрі жалғастырды.
Б) Уақытша үкімет аграрлық мәселені шеше алмады.
В) Уақытша үкімет ұлттық мәселені шеше алмады
Г) Кадеттер партия мүшелігіне тек суропалықтарды ғана тартты.
5. 1920 жылдан бастап Қырғыз (Қазақ) АКСР Орталық Атқару Комитетінің төрағасы кім болды?
А) С. Меңдешев
Б) Т. Рысқұлов
В) С. Сәдуақасов
Г) В. Радус-Зенькович
6. Алаш орта партиясының құрамында 25 үкімет орындарының 10-ы кімге берілді?
А) Қазақтар мен қоныс аударып келгендердің өкілдеріне
Б) Түркістан автономиясының қазақ тұрғын өкілдеріне
В) Эсерлер және кадеттер партияларының өкілдеріне
Г) Большевиктер партиясының өкілдеріне
7. Кейін КСРО-ның Сауд Аравиясындағы елшісі болған бірінші қазақ дипломаты кім?
А) Жаханша Досмұхамбетов
Б) Халел Досмұхамбетов
В) Нәзір Төреқұлов
Г) Міржақып Дулатов
8. Азамат соғысында большевиктерге қарсы коалицияның жеңілуіне себеп болған жағдайлардың ішінде дұрыс емес жауапты белгілеңіз.
А) Әр тарап өзінің жеке кейде одақтастарының мүдделеріне қайшы келетін мақсатын көздеді.
Б) шаруалар бастапқы кезде большевиктерге қарсы қозғалысты қолдады, алайда 1919 жылға қарай большевиктер жағына көшуді жөн көрді, өйткені колчаковшылар мен басқа да әскери құрылымдардың зұлымдығы жан түршігерлік болды.
В) Ресейлік бүкіл антибольшевиктік күштер, негізінен, ақпанға дейінгі тәртіпке оралуды, тіпті монархияны қайтаруды армандады сонысымен халық пен оның басшыларын адастатып алды
Г) Большевиктерге қарсы коалицияны бүкіл халық қолдады, бірақ Қызыл армия тактикалық сандық жағынан үстем еді.
9. Бірінші кәсіби қазақ математигі профессор, Алаш қозғалысының басшысы болды. Ол кім?
А) А. Ермеков
Б) И. Ақбергенов
В) О. Жаутықов
Г) Б. Оразбаев
10. Бүкілқазақ съезінде қандай мәселе қаралды?
А) Қазақ автономиясы туралы
Б) Аграрлық мәселе
В) Халық білімі туралы
Г) Жергілікті Кеңестер құру туралы
11. 1916 жылдан 1917 жылдың аяғына дейін Ташкентте Көлбай Тоғысовтың басшылығымен апталық газет шығарылған болатын. Оның аты қандай?
А) “Бірлік туы”
Б) “Жас алаш”
В) “Алаш”
Г) “Ұшқын”
12. Азамат соғысы және шетелдік интервенция кезінде Қазақстан аумағында қандай әскерлер соғыс қимылдарын жүргізді?
А) Адмирал Колчактың, генерал Корниловтың, Чехословак корпусының
Б) Атаман Дутовтың, Анненковтың, адмирал Колчактың, Чехославак корпусының
В) Генерал Корниловтың, Адмирал Деникиннің, Чехославаккорпусының
Г) Атаман Дутовтың, Анненковтың, адмирал Колчактың, Чехославак корпусының
13. С. Сейфуллиннің “Тар жол тайғақ кешу” романында азамат соғысы оқиғаларымен
А) 1916 жылғы
Б) ұжымдастыру кезеңі
В) Ақпан ревалюциясы оқиғалары
Г) Қазақстанда білім беру жүйесінің қалыптасу кезеңі
14. Түрксіб темір жолының жобасын жасағандардың бірі, белгілі қоғам қайраткрі, алғашқы қазақ инженері, өлкетанушы ғалым кім еді ?
А) Б. Қаратаев
Б) А. Ермеков
В) М. Тынышбаев
Г) Х. Ғаббасов
15. 1917 жылдың ақпанынан кейін Қос өкімет кезеңінде
А) Солшыл күштер-Кеңес үкіметінің айналасында, оңшыл күштер – Уақытша үкімет айналасында шоғырланды.
Б) Большевиктер – Кеңес үкіметінің, басқа саяси күштер – Уақытша үкіметті қолдады
В) Солшыл күштер – Уақытша үкімет айналасында, ал оңшыл күштер-Кеңес үкіметі айналасында шоғырланды
Г) Солшыл және оңшыл күштер Кеңес үкіметін қолдады
16. Алаш үкіметінің Семейдегі Шығыс (Ә.Бөкейханов), Жымпитыдағы Батыс (Досмұхамбетовтер) және Жетісудағы бөлімшелеріне бөлінуі неден кейін болды ?
А) Большевиктер Құрылтай жиналысын таратып жібергеннен кейін
Б) Үкімет басшылығының арасында билік үшін аяусыз күрестен
В) Азамат соғысы басталып кеткесін
Г) Автономия құрылысының стратегиясы мен тактикасында ымыраға келу мүмкіндіктері табылмағандықтан
17. Ф. Голощекиннің идеясы бойынша, “Кіші Октябрь” қандай негізгі компоненттерден тұруы тиіс ?
А) қоғамдастықтың күйреуі, әлеуметтік теңсіздікті жою, отырықшылдық
Б) байлардың мүлкін тәркілеу, кулак шаруашылықтарын жою
В) қазақ коммунистерін еңбекшілердің Шығыс Коммунистік институтында, ал партияда еместерді коммунистік кружоктарда оқыту
Г) ауылды кеңістендіру және барлық кеңес үкіметінің қарсыластарын қуғын-сүргінге ұшырату.
18. Армян халқының аяулы ұлы Л.Мирзоянды қазақтар не үшін сүйсініп Мырзажан деп атаған?
А) қазақ халқына деген жанашырлығы, ілтипаты мен қамқорлығы үшін
Б) Армян фамилиясы мен қазақ атының ұйқастығы үшін
В) Оның Т.Рысқұловпен жақын дос болғанлығы үшін
Г) Ол Қазақстанның КП (б) ОҚ Бірінші хатшысы болғаны үшін
19. 1905-1907 жж. революция кезінде қазақ халқы патша үкіметіне қарсылығын қандай түрде көрсетті?
А) қарулы көтеріліс
Б) ереуілдер
В) жайылым жерін ауыстыру
Г) арыздар мен өтініштер беру
20. М.Шоқайдың бұл кітабы алғашқы рет 1928 ж. француз тілінде 1935 жылы орыс тілінде Парижде басылып шығарылған болатын. Кітаптың аты қандай?
А) «Колониалдық революция. Түркістан тәжірибесі».
Б) «Түркістан Кеңес билігінде»
В) «Түркістандағы Қазан»
Г) «Жетісу большевиктер билігінде»
21. Қазақстан, Түркістан, Ресей, Әзербайжан, Монғолия және Коминтернның қай басшысы Сталинге мемлекетті басқару мәселелері бойынша өз келіспеушілігін ашық айтып, Қазақстандағы ұжымдастырудың қауіпті салдарлары туралы орталыққа хабарлаған еді?
А) А. Розыбақиев
Б) С.Сейфуллин
В) С.Мендешев
Г) Т.Рысқұлов
22. 1921 ж. «Қосшы» одағы құрылған болатын. Оның қызметі неде болды?
А) Патша үкіметінің тұсында аса зардап шеккен отбасыларына көмек беру.
Б) Азық-түлікті бөлу жүйесін партия тарапынан бақылау
В) Қазақ кедейлеріне көмек көрсету
Г) Волга бойында аштыққа ұшырағандарға көмек көрсету
23. Тұрар Рысқұлов Меркеде қандай ұйым құрды?
А) «Жас қазақ»
Б) «Еркін дала»
В) «Жас ұлан»
Г) Қазақ жастырының рефолюциялық одағы
24. 1918 жылдың ақпанында «Алаш» партиясы большевиктермен ауыр келіссөздер жүргізді. Нәтижесінде қандай келісімге кол жеткізіледі?
А) Қазақ өлкесіне толық тәуелсіздік беру
Б) Кеңес үкіметі негізінде автономия беру
В) Жалпы қазақ съезін өткізгеннен кейін кеңес үкіметі негізінде автономия беру
Г) Ешқандай келісімге келмеді
25. «Алаш-Орда» қазақ автономиясына қол жеткізу мақсатын көздеп, кеңес үкіметіне қарсы күштермен келіссөздер жүргізді. Төменде көрсетілгендерден осындай келіссөздер қатыспаған ұйымды белгілеңіз
А) Уфа директориясы
Б) А.Колчак
В) А.Дутов
Г) Б.Анненков
26. «Қазақ» газетінің редакциясына енбек сіңірген адамның фамилиясы
А) С.Сейфуллин
Б) Ә.Бөкейханов
В) М.Дулатов
Г) А.Байтұрсынов
27. 1938-1945 жж. Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің Бірінші хатшысы кім болған?
А) Н.Скворцов
Б) Н.Оңдасынов
В) Г.Борков
Г) Ж.Шаяхметов
28. Черкасск қорғанысына байланысты Азамат соғысының оқиғалары Қазақстанның қай жерінде өтті?
А) Қостанай маңы
Б) Маңғыстау
В) Жетісу
Г) Түркістан
29. 1937-1938 жылдардағы жаппай саяси қуғын-сүргіндерге тікелей қатысы бар Н.И.Ежовтың орнына Лаврентий Берия келді. Бұл қашан болды?
А) 1938 жылдың ортысында
Б) 1938 жылдың аяғында
В) 1939 жылдың басында
Г) Соғыс қарсаңында
30. Кеңес құқының кодифкациялануы осы жалдарға байланысты болғандықтан, көптеген заңдардың репрессиялық сипатына себепкер болды. Бұл қай жылдары болған еді?
А)1917 жылғы Қазан төңкерісінің алғашқы жылдарында
Б) Азамат соғысы және шетел интервенциясы жылдарында
В) Күштеп ұжымдастыру жылдарында
Г) Индустрияландыру жылдарында
31. 1917 жылғы Ақпан революциясына кейін Түркістандағы Уақытша үкімет Комиссары болып кім тағайындалды?
А) М.Шоқай
Б) М.Тынышпаев
В) Ә.Бөкейханов
Г) Р.Марсеков
32. ІІ Мемлекеттік Думада қазақ депутаттары кадеттер жағында болып, қай фракцияға енді?
А) еңбекшілер фракциясына
Б) ұлттық-патриоттық фракцияға
В) мұсылмандар фракциясына
Г) аграрийлер фракциясына
33. 1922 жылдың желтоқсанында қазақ мәдениетін қорғаушылардың «Талап» деген ұйымы құрылды. Оны құруға атсалысмқандар кімдер еді?
А) М.Дулатов, А.Байтұрсынов, Ш.Құдайбердиев
Б) М.Әуезов , Х.Досмұхамбетов, М.Тынышпаев
В) А.Диваев, А.Л.Мелков, А.П.Чулошников
Г) Ғ.Мүсірепов, Ғ.Мұстафин, С.Мұқанов
34. Жаратылыстану саласындағы алғашқы оқулықтарды («Адам ағзасы», «Жануарлар», «Зоология» және т.б.) белгілі қоғам қайраткері, ғалым, Алаш қозғалысының жетекшілерінің бірі жазды. Ол кім?
А) Ә.Бөкейханов
Б) Ж.Досмұхамбетов
В) Х.Досмұхамбетов
Г) А.Бірімжанов
35. Россия Федерациясының Халық Комиссарлары Кеңесінің Төрағасы орынбасарының қызметін 11 жыл бойына қай атақты қазақ қоғам қайраткері атқарды?
А) С.Сейфуллин
Б) Т.Рысқұлов
В) Х.Ғаббасов
Г) В.Жаникешев
36. Қазақстандағы 1921-1922 жылдардағы ашаршылықтың салдарынан қанша адам ауыр зардап шекті?
А) 2 млн 300 мың адым ашықты, 1 млн-ға жуық адам аштық пен аурулардан қайтыс болды
Б) 1 млн-нан астам адам ашықты, 1 млн-ға жуық адам аштық пен аурулардан қайтыс болды
В) 3 млн-нан астам адам ашықты, 2 млн-ға жуық адам аштық пен аурулардан қайтыс болды
Г) 1 млн-нан астам адам ашықты, 2 млн 300 мыңға жуық адам аштық пен аурулардан қайтыс болды
37. ҚР Президенті Н.Назарбаевтың Еуразиялық Одақ туралы идеясы алғаш рет қай жиында айтылды?
А) БҰҰ трибунасынан
Б) Жетекші газеттердің бас редакторлары мен Ресей телекомпанияларының басшыларымен кездесу
В) Мәскеу университетінің профессор-оқытушылар құрамы мен студенттерімен кездесуде +
Г) ТМД елдерінің басшыларымен кездесуде
38. Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің Бірінші хатшылыраның қайсысы Ұлттық Ғылым Академиясының акдемигі болған?
А) Д.Қонаев
Б) Ж.Шаяхметов
В) П.Пономаренко
Г) Л.Брежнев
39. Ел Президентінің қазан айындағы Қазақстан халқына арнаған «Азат, тиімді және қауіпсіз қоғамға қарайық» атты жолдауында (2000 ж) үш басым міндет білгіленді. Ол қандай міндеттер?
А) Тиімді экономика, қоғамды ырықтандыру және ұлттық қауіпсіздік
Б) Тиімді экономика, қоғамды ырықтандыру, ұлтаралық келісім
В) Тиімді экономика, қоғамды ырықтандыру, терроризммен күрес
40. ҚР Президенті Н.Назарбаевтың өкілеттілік мерзімі қашанға дейін ұзартылды?
А) 2005 ж. 1 қаңтар
Б) 2006 ж. 1 қаңтар
В) 2007 ж. 1 қаңтар
Г) 2008 ж. 1 қаңтар
41. ҚР Президентінің «Қазақстан - 2030» еліміздегі макроэкономиканы тұрақтандырудың бір жолы ретінде мембюджет тапшылығын азайту, монетарлық және несиелік саясатты жүзеге асыру ұсынылған еді. Дүниежүзілік, соның ішінде Қазақстандық экономика сүйеніп отырған Чикаго экономика экономика мектебінің дайындалған ілімі – монетаризмнің мәні неде?
А) Бұл мемлекеттің инвестициялық саясатындағы практикалық әркеттерін реттейтін экономикалық ілім
Б) Бұл экономикалық ілім бойынша, ақша-несие саясатында инфляцияға қарсы күрестің басты құралы ретінде айналыстағы ақшаның санын қатал қадағалау принципі қолданылуы тиіс
В) Бұл экономикалық ілім бойынша, әділ нарықтық бәсеке негізі – монополияға қарсы күрес
Г) Бұл мемлекеттік металл ақшаларды шығару принциптерін зерттейтін ғылым
42. «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Конституциялық заңға Президент Н.Ә.Назарбаев қашан қол қойды?»
А) 1990 ж. 25 қазанда
Б) 1991 ж. 1 желтоқсанда
В) 1991 ж. 16 жетоқсанда
Г) 1991 ж. 21 желтоқсанда
43. ҚР Конституциясына сай, Қазақстан Республикасы не болып табылады?
А) Президенттік билігі бар федаративтік мемлекет
Б) Президенттік билігі бар конферативтік мемлекеь
В) Парламенттік республика
Г) Президенттік билігі бар унитарлық мемлекет
44. 2002 жылдың маусымында Азиядағы өзара әрекеттесу және сенім шаралары Мәжілісінің алғашқы басқосуы болып өтті. Бұл шараны өткізу жөнінде бастама көтерген кім?
А) Н.Назарбаев
Б) В.Путин
В) Э.Рахмонов
Г) А.Ваджпаи
45. Ел Президентінің халыққа жіберген «Қазақстан - 2030» атты ундеуінде әлеуметтік саланы қайта құрудың қандай негізгі бағыттары көрсетілген?
А) Білім беру және ғылым салаларын жаңарту
Б) Зейнеткелік реформа
В) Денсаулық сақтау және мәдениет саласын жаңарту
Г) Жоғарғыда атағандардың бәрі
46. 1964 жылғы «Қазан төңкерісінің саяси тағыттағы» өзгеріс, кімнің қызметтен босатылуына әкелді?
А) Д.Қонаев
Б) Ж.Шаяхметов
В) Н.Хрущев
Г) К.Черненко
47 Ақмола және Семей облыстары қашан ҚазАКСР құрамына кірді?
А) 1920 ж
В) 1922 ж
С) 1921 ж
Д) 1919 ж
48 А.Байтұрсынов пен М.Сералин қай аймақты республика құрамына қосу қажеттігін дәлелдеді?
А) Павлодар
В) Орынбор
С) Ақмола
д) Қостанай
491926 ж. халық санағы бойынша қазақтар республика халқының неше пайызын құрады?
А) 91%
В) 61,3%
С) 54,2 %
Д) 43,7%
50 Қай жылы Ақмешітте Кеңестердің бүкіл қазақстандық Ү съезінде «қырғыз-қазақ» атауы берілді?
А) 1920 ж
В) 1922 ж
С) 1924 ж
Д) 1925 ж
51 ХХғ. «Қазақ атты» апталық газеттің ұйымдастырушы редакторы кім болды?
А) М.Дулатов
В) М.Шоқай
С) А.Байтұрсынов
Д) М.Тынышбаев
56 «Түркістан уәлаяты» газеті қашан шықты?
А) 1845 ж
В) 1870 ж
С) 1892 ж
Д) 1804 ж
57«Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды» деп кім жазды?
А) Ә.Бөкейханов
В) С.Садуақасров
С) М.Жұмабаев
Д) А.Байтұрсынов
58Патша жарлыған қарсы шығып, қара жұмысқа барудан бас тартып, халықты көтеріліске шақырған революцияшыл топ өкілдері:
А) А.Байтұрсынов, С.Сәдуақасов
В) М.Дулатов, Ә.Жангелдин
С) А.Иманов, Т.Бокин
Д) Ә.Бөкейханов, Т.Рысқұлов
59 ІҮ Мемлекеттік думада патша үкіметін, Түркістан мен Дала өлкесінің отаршыл әкімшілігін сынаған кім?
А) Т.Рысқұлов
В) М.Шоқай
С) Ә.Бөкейханов
Д) А.Ф.Керенский
60 1916 ж. патша үкіметі қанша млн. га жерді тартып алды?
А) 25 млн. га
В) 31 млн. га
С) 38 млн. га
Д) 40 млн. га
61Уақытша үкіметінің Қазақ өлкесіндегі жергілікті органдары қашан құрылды?
А) 1917 ж. ақпан-қазан
В) 1917 ж. наурыз-сәуір
С) 1917 ж. мамыр-маусым
Д) 1917 ж. тамыз-қыркүйек
62 Торғай облысының Уақытша үкіметінің космиссары кім болды?
А) М.Шоқай
В) С.Сейфуллин
С) М.Тынышбаев
Д) Ә.Бөкейханов
63 1917 ж. 5 мамырда Уақытша үкімет қандай шара жүргізді?
А) Қара жұмысқа алғандарды еліне қайтару
В) Зардап шеккен халыққа ақшалай көмек
С) Азаматтардың құқықтарын шектеуді жою
Д) Орыс шаруаларына көмек көрсету
64«Алаш» партиясының Жетісу облыстық съезі қашан болды?
А) 1917 ақпан
В) 1917 наурыз
С) 1917 желтоқсан
Д) 1917 сәуір
65 Алаш партиясы қандай қоғамдық даму жолына бағыт алған зиялылардан тұрды?
А) Феодалдық қоғам
В) Капиталистік қоғам
С) Социалистік қоғам
Д) Демократиялық қоғам
66 1917 ж. 27 сәуір – 7 мамыр айында қазақтардың автономия құру туралы съезі қай облыста болды?
А) Қостанайда
В) Орынборда
С) Жетісуда
Д) Семейде
67«Үш жүз» партиясының мақсаты қандай?
А) Қаз АКСР-ін құру
В) Көп әйел алушылық пен қалың малға қарсылық
С) Алаш партиясына қарсы күрес
Д) 8 сағаттық еңбек күнін енгізу
68Семейдегі кадет ұйымы өз бағдарламасын тарату үшін қандай газет шығарды?
А) «Свободная речь»
В) «Қазақ»
С) «Түркістан өлкесі»
Д) «Омский вестник»
69 Перовскіде бүкіл үкімет билігін Кеңестерге беру қажеттігі туралы қарар қашан қабылданды?
А) 1917 ж. 12 мамыр
В) 1917 ж. 29 тамыз
С) 1917 ж. 6 қазан
Д) 1917 ж. 31 желтоқсан
70 1917 ж. Ақпан төңкерісінің тарихи маңызы қандай?
А) Қазақ жерін қазақтардан алып берді
В) Шетелге босып кеткен халықты қайтарды
С) Экономиканы жоспарлауға көшірді
Д) Патша өкіметінің генецид саясатын тежеді
71 1917 ж. 19-20 қыркүйекте Түркістанда қандай партия құрылды?
А) «Қазақ жастарының революциялық одағы»
В) «Жас қазақ»
С) «Талап»
Д) «Иттифок-и-муслимин»
72 Жетісу облысының 1916 ж. көтеріліс кезінде зардап шеккен халқына қазынадан қанша сом бөлінді?
А) 7 млн.сом
В) 11 млн.150 мың сом
С) 10 млн.275 мың сом
Д) 10 млн. сом
73 Орынборда өткен Жалпы қазақ съезі қашан болды?
А) 1917 ж. 21-26 шілдеде
В) 1917 ж. 4-12 мамырда
С) 1918 ж. 21-27 қыркүйекте
Д) 1918 ж. 1-3 тамызда
741917 ж. наурыз-сәуірде жұмысшы және солдат депутаттарының Кеңестері қай жерлерде құрылды?
А) Ташкент, Ферғана
В) Петропавл, Көкшетау
С) Верный, Қарағанды
Д) Қостанай, Ақтөбе
75 1917 ж. қыркүйекте қай қалада жұмысшылар Уақытша үкіметінің жергілікті органдарын тарату туралы шешім қабылданды?
А) Оралда
В) Орынборда
С) Жезқазғанда
Г) Петропавлда
76 Алаш партиясының мүшелері:
А) С.Сәдуақаов, Т.Рысқұлов
В) С.Торайғыров, Ш.Құдайбердиев
С) С.Сейфуллин, М.Жұмабаев
Д) Б.Майлин, І.Жансүгіров
Е) Берілген жауаптардың бәрі дұрыс
77 «Үш жүз» партиясының жетекшісі:
А) К.Тоғысов
В) С.Асфендияров
С) К.Мәденов
Д) Д.Әлжанов
78Түркістан халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы:
А) Ф.Колесов
В) М.Тынышбаев
С) И.Тоболин
Д) Р.Маречек
79 Алашорда Уақытша Халық Кеңесінің қанша мүшесі болды?
А) 37 мүшесі
В) 44 мүшесі
С) 52 мүшесі
Д) 25 мүшесі
80 Алашорданың уақытша орталығы болған қаланы атаңыз?
А) Верный
В) Торғай
С) Семей
Д) Қостанай
81 Алашорда Автономиясын теріске шығарғандығы туралы қарар қай съезде қабылданды?
А) Торғай облыстық съезінде
В) Ақмола уездік съезінде
С) Түркістан облыстық съезінде
Д) Орынбор жалпықазақ съезінде
33. Патша үкіметі құлағаннан кейін, Қазақ АКСР-ін құруға жағдай кедергі болды?
А) Алашорда мемелкетінің құрылуы
В) Қазақ зиялыларының бөлінуі
С) Экономикалық-әлеуметтік жағдайдың төмендеуі
Е) Шетелдік интервенция мен азамат соғысы
82 «Алаш» партиясының бағдарламалық талаптарын қолдайтыны туралы өткен сайлауда Семей уезі неше пайызды көрсетті?
А) 85, 6 %
В) 57,5%
С) 75%
Д) 38,4%
83 «Алаш» партиясының төрағасы:
А) М.Шоқай
В) М.Тынышбаев
С) А.Байтұрсынов
Д) Ә.Бөкейханов
84 1917 ж. 1 қарашада қай жерде Кеңес өкіметі қарулы күреспен орнады?
А) Ақтөбеде
В) Оралда
С) Ташкенте
Д) Чернявта
85 Бүкілресейлік Орталық Атқару Комитеті Алашорда мүшелеріне қашан кешіроім жариялады?
А) 1918 ж. 25 ақпанда
В) 1919 ж. 12 шілдеде
С) 1919 ж. 4 сәуірде
Д) 1920 ж. 17 наурызда
86 Индустрияландыру кезінде Ф.И.Голощекиннің «Кіші Қазан» бағытына қарсы шығып, өз идеясын ұысынған кім?
А) Қ.И.Сәтбаев
В) А.А.Андреев
С) Н.Нұрмақов
Д) С.Сәдуақасов
87 Қазақстан Компартиясы Орталық комитетінің бірінші хатшысы қызметін Ж.Шаяхметов қай жылдары атқарды?
А) 1939-1954 жж
В) 1941-1953 жж
С) 1943-1948 жж
Д) 1948-1954 жж
88. Н.Ә.Назарбаев Алматы облысының қай ауданында туған?
А) Қаскелең
В) Талғар
С) Есік
Д) Райымбек
89. Н.Ә.Назарбаев Теміртауда 1969-1971 жылдары қандай қызмет атқарды?
А) Металлургия комбинатының директоры
В) Қалалық партия комитетінің ІІ-хатшысы
С) Комсомол комитетінің І хатшысы
Д) Қалалық партия комитетінің өндірістік көлік бөлімінің меңгерушісі
90 Н.Ә.Назарбаев «12 қарашаны мен ақшаны енгізу күні» деп жарияладым деген сөзін қандай еңбегінде жазды?
А) «Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы және даму стратегиясы»
В) «Қалың елім, қазағым»
С) «Тарих толқынында»
Д) «Ғасырлар тоғысында»
91. Қазақстан Президентінің Халыққа Жолдауы – 2030 қанша бөлімнен тұрады?
А) 3 бөлім
В) 5 бөлім
С) 10 бөлім
Д) 8 бөлім
92. 2030 жылы Қазақстан жедел өркендеп келе жатқан қандай үш аймақтық арасындағы экономика мен мәдениетті байланыстырушы рөлін атқаратын болады?
А) Қытай, Ресей, Мұсылман әлемі
В) Корея, Жапония, Индия
С) Америка, Ресей, Англия
Д) Франция, Германия, Канада
93. Президенттің халықына жолдауындағы өзекті сөздерді атаңыз:
А) Әлеуметтік, шындық, патриотизм, кәсіби мемлекет
В) Халықтың әл-ауқатын көтеру
С) Қоғамдық топтасу
Д) Халықтың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі, әл-ауқатының артуы
94. Президент республикадағы демографиялық мәселелерді шешуді неден бастауды ұсынды?
А) Шетелдегі қазақтарды көшіру
В) Жалғыз басты әйелдерге көмек
С) Ата-аналардың бала тәрбиесі үшін жауапкершілігін арттыру
Д) Халықтың тұрмысын жақсарту
95. Қазақстанның сыртқы саясаттағы мүмкіндіктері қандай?
А) Еуразия аймағындағы жолдардың түйіскен торабында орналасқан географиялық жағдайы
В) Халықтың білімділігі
С) Ұлан-байтақ территориясы
Д) Табиғи ресурстары
96. Президенттің пікірі бойынша шет елдермен байланыста неге қатты көңіл бөлу керек?
А) Инвестицияға
В) Алынған салыққа
С) Экологияға
Д) Халықтың тұрмыс жағдайына
97. Президенттік Жолдауында лизинг деген не?
А) Қымбат тұратын өндіріс құралдарын жалға алу, соңынан сатып алу
В) Авиакцияны жеке меншікке беру.
С) Әуе қозағлысының басқару жүйесін ұйымдастыру.
Д) Жекеменшіктегі авиакомпаниялардың мемлекеттік авиакомпаниялармен бірігіп жұмыс істеуі
98. Президент өз Жолдауында «Ресейдің соңынан біз де демографиялық тұйыққа түсуіміз мүмкін» деп нені айтты.
А) Демографиялық жағдайдың шиеленісуі
В) Әлемдік елдердің саяси жағдайының шиеленісуі
С) Тудың азаюуы
Д) Халық санының табиғи жолымен азаюы
99. Д.А.Қонаев дарынды қайраткер ретінде Социолистік еңбек ері атағын неше рет алды?
А) 1
В) 3
С) 2
Д) 4
100. Н.Ә.Назарбаевтың «1986 жылғы 17-18 желтоқсан оқиғаларына қатысқаны үшін жауапқа тартылған азаматтарды ақтау жөнінде» жарлығы қашан шықты?
А) 1991 ж
В) 1992 ж
С) 1993 ж
Д) 1995 ж
«Қазақстан тарихы» пәнінен бақылау сұрақтары.
Студенттердің білімін тексеретін тест тапсырмаларының, бақылау сұрақтарының ағымдық және шептік бақылаулар пакеті.
Дидиктикалық материалдар.
Сынақтық тестілеу тапсырмалары, билеттер
Әдістемелік нұсқаулар
ҚР қоғам қайраткерлері пәнінің көрнекті құралдары.
Арнайы аудиториялардың төлқұжаты.
Қ Р қоғам қайраткерлері пәнінен бақылау сұрақтары.
1 ХХ ғ басында қазақ зиялыларының қоғамдық- саяси қызметі.
2 Алаш қозғалысының басталуы.
3 Алаш қозғалысының шығу себептері .
4 Қарқаралыдағы метингі қазақ зиялыларының алға қойған мақсаты.
5 Ғасыр басындағы қазақ зиялыларының саяси көзқарасы
6 Алаш партиясы.
7 Бүкіл қазақ съезі. “Алаш партиясының” құрылуы.
8 “Алаш” партиясының бағдарламасы
9 “Алаш”партиясының большевиктер, кадеттер, Үш жүз партияларымен арақатынасы мен айырмашылығы.
10 Алаш автономиясының құрылуы.
11 Бүкіл қазақ съезі. “Алаш” автономиясының құрылуы.
12 “Алаш” үкіметі және оның құрылымы
13 “Алашорда” Кеңес өкіметі мен азамат соғысы жылдарында
14 Кеңес үкіметінің Алашордаға қатынасы. Алашорданың тағдыры.
15 Ресей мемлекеттік Думасы және Қазақстан. (1905-1917)
16 Ресей мемлекеттік Думасына депутаттарды сайлау компаниясының жұмысы мен құрылымы.
17 Әлеуметтік – экономикалық,саяси мәселелердің дұрыс әрі бейбіт жолмен шешілуіндегі парламентаризімнің ролі мен жолы.
18 ХХ ғ .басындағы ұлттық интеллигенциясы
19 Алихан Бөкейханов
20 Өмірі мен қызметі
21 Шығармашылығы мен еңбегі
22 Қоғамдық қызметі
23 Әлихан Бөкейхановтың ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның экономикасын зерттеуге қосқан үлесі.
24 Әлихан Бөкейханов Қазақстанның қоғамдық саяси және мәдени өмірі.
25 Ұлтымыздың рухани көсемі А. Байтұрсынұлы
26 Өмірі мен қызметі
27 Білім саласындағы еңбегі
28 А. Байтұрсынов. Қазақ ревкомындағы қызметі.
29 А. Байтұрсынов отаршылдыққа қарсы күрес идеясы.
30 М.Дулатов-
31 Өмірі мен қызметі
32 Шығармашылығы мен еңбегі
33 Қоғамдық қызметі
34 М.Тынышбаев
35 Өмірі мен қызметі
36 Шығармашылығы мен еңбегі
37 Қоғамдық қызметі
38 М.Тынышбаев - өлкетанушы
39 Этнографиялық қызметі
40 Халел Досмұхамедов
41 Өмірі
42 Қызметі
43 Мұрасы
44 Жаһанша Досмұхамедов
45 Өмірі
46 Қызметі
47 Мұрасы
48 МҰСТАФА ШОҚАЙ – ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САЯСАТ САРАПШЫСЫ . (1886-1941)
ҰСТАФА ШОҚАЙ Түркістан халықтары арасында тарихта тұңғыш рет демократиялық Еуропаның ортасында Түркістандық саяси эмиграциялық қызметтің негізін қалаушы
Шоқай – қоғам қайраткері
Шоқай өмірі
М.Шоқай қызметі
Ұлы Туркестан мемлекетін құру идеясы
Шығармашылығы мен еңбегі,
Қоғамдық қызметі
М.Дулатов
С.Садуақасов-
өмірі мен қызметі
Ағарту халық комисары ретінде қоғамдык қайраткері болып қалыптасуының жолдары.
Қоғамдық қызметі
С.Садуақасов- эканомика, мәселесіндегі көзқарасы
С.Садуақасов - идеология мәселесіндегі көзқарасы
С.Садуақасов- ұлт мәселесіндегі көзқарасы
Т.Рысқұлов-
өмірі мен қызметі
Т.Рысқұлов РСФСР Халық комисары кеңесінің төрағасының орынбасары және партия қызметкері
Түркі мемлекетін құру мәселесі кезіндегі еңбегі
Ашаршылық жылдары
Т.Рысқұлов еңбектеріндегі ашаршылаққа қарсы көзқарастары
С.Қожанов-
өмірі мен қызметі.
С.Қожановтың орыс отаршылдарынан жерді “қазаққа” қайтару күресі.
Ұлттық мүдде үшін күресі.
Қазақстан өлкелік партиясындағы қызметі
С.Қожановтың қудалануы.
Қожановтың балалық шағы.
Өмірі мен қызметі.
С. Қожановтың саяси ортаға белсене қатысуы.
С.Сейфуллин
Өмірі мен қызметі
Қоғамдық қызметі
Мұрасы.
83 Шығармашылығы мен еңбегі:
84 Нұртас Оңдасынов.
85 Өмірі мен қызметі
86 Қоғадық қызметі.
87 Мұрасы
88 Қоғамдық қызметі
89 ДА.Қонаев.
90 Өмірі мен қызметі
91 Шығармашылығы мен еңбегі
92 Қоғамдық қызметі
93 Н.Ә.Назарбаев
94 өмірі мен қызметі
95 шығармашылығы
96 Мемлекеттік билікке келуі
97 Қазақстан 2030 бағдарламасы
98 Қ.Р Президенттік қызметіндегі атқарған қызметі
99 Н.Ә.Назарбаев саясаты.
14. Студенттердің академиялық білімін
рейтингтік бағалау жүйесі
Білім беру ісіндегі басты приоритет – студенттердің жеке шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту, оларды дара тұлға етіп әзірлеу. Оқу үрдісінде басымдылық рөл оқытушыға емес, студентке берілуі тиіс, студент белсенділік көрсетуі тиіс, оны оқытпай, ол өздігінен оқуы керек. Оқытудың негізгі мақсаты - өз бетінше дами алатын жеке адамды қалыптастыру болғандықтан, оқытудың негізгі формасы – студенттермен жұмыс істеу, дифференциялау.
Әрбір студент басқа студент пен салыстырылмайды, керісінше өзімен - өзі салыстырылады. Студенттер өз нәтижелерін бағалай білуге үйренуі аса маңызды.
Студенттердің білімін бағалау – оның жіберген қатесіне жазалау емес, жетістігін мадақтау, көтермелеу құралына айналуы тиіс.
Студенттердің білімін бағалау кредиттік оқыту жүйесінің міндетті элементі болып кіреді.
Қорытынды бақылау-емтихан студенттің академиялық уақыт ішіндегі кәсіптік білім бағдарламасын меңгеру дәрежесін анықтау үшін өткізіледі.
Емтихан компьютерлі, жазбаша тестермен немесе ауызша, жазбаша түрде өтеді. Емтиханның өту формасын оқу-әдістемелік кеңес тағайындайды.
Студенттің білімін бағалау рейтингтік балл екі бөліктен тұрады: біріншісі – рейтинг балының 40% құрайды, оны студент күнделікті бақылау (ОБСӨЖ), СӨЖ тапсырмаларын орындағаны үшін жинақтайды. (А1;А2-жетінші және он төртінші апталарда өткізілетін аттестаттау балдары), екіншісі – рейтинг балының 60% құрайды, ол қорытынды бақылау – емтиханның нәтижесі осы балдардың қосындысы студенттің білімінің рейтингтік көрсеткіші:
R=(А1+А2)x0,4 + Э x0,6
Рейтингтің жоғарғы мәні – 100 балл
Студенттің оқу жылындағы академиялық үлгерімі GPA мәні былайша есептеледі:
GPA =
И1 , И2 ,..., ИП – студенттің қорытынды балының сандық баламасы.
К1 , К2 ,..., КП – студенттің оқыған пәндер кредиті
1 курс студенті келесі курсқа көшу үшін GPA мәні «+Д» – 1,33 (55-59%) балдан кем болмауы керек, 2 курс студенті үшін – «+С» – 2,33 (70-74%), 3 курс студенті үшін «В-» – 2,67 (75-79%) кем болмауы керек.
Әр деңгейдің ұпай саны студенттердің білімін бақылаудың үлгілері мен кіріспе, ағымдағы және аралық бақылаулармен жиналады. Төменде студенттердің баллмен есептегенде білім градациясының кестесін беріп отырмыз:
Бағалаудың әріптік жүйесі
|
Баллдары
|
Бағалаудың %-тік мазмұны
|
Бағалаудың дәстүрлі жүйесі
|
А
|
4.0
|
100
|
Өте жақсы
|
А-
|
3.67
|
90-94
|
В+
|
3.33
|
85-89
|
Жақсы
|
В
|
3.0
|
80-84
|
В-
|
2.67
|
75-79
|
С+
|
2.33
|
70-74
|
Қанағаттанарлық
|
С
|
2.0
|
65-69
|
С-
|
1.67
|
60-64
|
D+
|
1.33
|
55-59
|
D
|
1.0
|
50-54
|
F
|
0
|
0-49
|
Қанағаттанғысыз
|
Пәннен F – деген баға алған студент деканат белгілеген мерзімде оны қайта тапсыру керек
15. «Тарих» курсы бойынша оқу процесінің картасы
|
Апталар
| Қаңтар | Ақпан |
Наурыз
|
Сәуір
|
Мамыр
|
Ұпай саны
|
|
Бақылау түрі
|
22-27
|
29-3
|
5-10
|
12-17
|
19-24
|
26-3
|
5-10
|
12-17
|
19-24
|
26-31
|
2-7
|
9-14
|
16-21
|
23-28
|
30-19
|
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
|
I
|
Кіріспе бақылау
|
|
Кб
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7
|
II
|
Ағымдағы бақылау
|
|
|
|
|
КР1
|
|
|
|
|
|
КР2
|
|
|
|
КР3
|
33
|
1.
|
Тестілік сауалнама
|
|
|
|
|
Т1
|
|
|
|
|
|
Т2
|
|
|
|
Т3
|
15
|
2.
|
СӨЖ тапсырмалары
|
|
|
С1
|
|
|
С2
|
|
|
С3
|
|
|
С4
|
|
С5
|
|
10
|
3.
|
Рефераттар
|
|
|
|
|
Р1
|
|
|
|
|
|
Р2
|
|
|
|
Р3
|
15
|
III
|
Аралық бақылау
|
|
|
|
|
|
|
|
РБ1
|
|
|
|
|
|
РБ2
|
|
20
|
|
Барлығы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
100
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |