Капитализация ставкасы = ТОТ / Мүлік құны
СК = 25000 / 200000 = 0,125 (капитализация ставкасы).
Мұндай жолмен анықталған, капитализация ставкасы «жалпы ставка» деп аталады. Бағалаушы капитализация ставкасын тек бір ғана жиынтық мәліметтер негізінде анықтауға тырыспауы қажет. Капитализация ставкасын анықтағанда ең тиімді мәліметтер көзі болып, ол бағаланатын мүлікке сәйкес келетін басқа мүлік бағалауы жатады. Сондықтан қазіргі бар әдістердің ішіндегі ең тиімдісі салыстырмалы сатуды талдау әдісі болып табылады. Ұқсас табысты мүлік объектілері бойынша қажетті мәліметтер болған жағдайда ғана салыстырмалы сату тәсілінен капитализация ставкасын алады.
Салыстырмалы объектілер бағаланатын объект пен өзінің функционалды қызметі мен болжанған мөлшердегі табысын ала алмау тәуекелділік деңгейіне немесе мүлікті сатып алуға жұмсалған қаражаттар шығындарына сәйкес келуі қажет. Және оған келесідей жағдайларға мүмкіндігі бар болғанша сәйкестік қажет:
табыстар мөлшері бойынша;
жалпы табыс пен эксплуатациялық шығындар арасындағы қатынас;
физикалық ұқсастықтары бойынша;
орналасу жері бойынша;
күтілетін құн өзгерісі.
Әрбір салыстырылатын объект бойынша келесідей мәліметтер жиналуы қажет:
сату бағасы;
таза табыс;
эксплуатациялық шығындар коэффициенті;
мәмілені қаржыландыру шарттары;
мәміле жасау кезіндегі нарық жағдайы.
Салыстырылатын объект бойынша капитализация ставкасын алуға мысал келтірейік:
Көрсеткіштер
|
Салыстырылатын объектілер
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Таза табыс, шартты бірлік
Сату бағасы, ш.б.
Капитализация ставкасы
|
65 000
374 000
0,1719
|
72 000
400 000
0,1800
|
55 000
230 000
0,1719
|
74 000
420 000
0,1762
|
Мүлік бағалауында қолданылатын соңғы капитализация ставкасын таңдау үшін, келесі шарттарды орындау қажет:
барлық салыстырылатын объектілер сипаттамалары сәйкес келуі қажет;
салыстырмалы объектілер бойынша мәліметтер сенімді болуы қажет.
Егер де шартта орындалатын болса, онда бағалаушы салыстырылатын объектілер бойынша орташа арифметикалық капитализация ставкасы түрінде есептеп шығарады. Біздің мысалда соңғы капитализация ставкасы 0,1754 тең болды.
Меншік объектілеріне нақты шарттарды қолдана отырып, капитализация ставкасын есептейік.
Есеп №1
Берілген:
Көрсеткіштер
|
Шартты бірлік
|
ПЖТ
|
200 000
|
Жай ауданға жеңілдік
|
20 000
|
Тиімді жалпы табыс
|
180 000
|
Эксплуатациялық шығындар
|
70 000
|
Таза операциялық табыс
|
110 000
|
Қарызға қызмет көрсету шығындар
|
80 000
|
Меншік қаражаттары үшін пайда (салық төлеуге дейін)
|
30 000
|
Меншік қаражаттары
|
110 000
|
Анықтау қажет:
Меншік қаражаттары үшін капитализация ставкасын, %
Шешімі:
Достарыңызбен бөлісу: |