Тақырыбы
:
Сүт
өнеркəсібіндегі
санитария
жəне
гигиена
Дəріс
жоспары
:
1.
Сүт
жəне
сүт
өнімдерін
өндіретін
кəсіпорындарды
салу
алаңына
қойылатын
талаптар
?
2.
Сүт
кəсіпорындарының
санитарлық
қорғау
аймағы
?
3.
Ғимараттар
мен
құрылыстар
аумақта
қалай
орналасады
?
4.
Осы
кəсіпорындарды
санитарлық
қорғау
?
Сүт
өнімдерінің
гигиеналық
сенімділігін
қамтамасыз
ету
үшін
оны
өндіру
процесі
қажетті
санитарлық
-
гигиеналық
талаптарды
қатаң
сақтауды
ескере
отырып
жүргізілуі
қажет
.
Кəсіпорындарды
жобалау
мен
салуда
,
аумақты
абаттандыруда
жəне
цехтардағы
технологиялық
жабдықтарды
орналастыруда
,
шикізатты
қабылдаудан
бастап
өндірістің
технологиялық
процесін
ұйымдастыруда
санитарлық
-
гигиеналық
мəселелер
басты
назарда
болуы
керек
.
тарату
желісіне
жөнелту
үшін
.
Сүт
өнеркəсібі
кəсіпорындарын
салу
үшін
учаскені
таңдау
жəне
бөлу
Роспотребнадзор
органдарының
міндетті
қатысуымен
жүзеге
асырылуы
керек
.
Ресурстық
базаның
орналасуын
,
басым
желдің
бағытын
,
кірме
жолдардың
болуын
,
сапалы
ауыз
сумен
қамтамасыз
ету
мүмкіндігін
,
ағынды
суларды
ағызу
жағдайларын
,
санитарлық
-
қорғау
аймағын
ұйымдастыру
мүмкіндігін
қарастыру
керек
.
кемінде
50
м
(
өнеркəсіптік
кəсіпорындарды
жобалаудың
санитарлық
нормаларына
сəйкес
),
ал
ірімшік
зауыттары
үшін
-
кемінде
100
м
.
Жабдықтар
,
аппараттар
,
инвентарлар
,
сүт
құбырлары
санитарлық
өңдеу
жөніндегі
нұсқаулыққа
сəйкес
мұқият
жуылып
,
дезинфекциялануы
керек
.
Əрбір
цехта
жабдықтар
мен
аппараттарды
санитарлық
тазалаудың
белгіленген
жиілігін
қатаң
сақтау
үшін
жуу
жəне
дезинфекциялаудың
ай
сайынғы
кестесі
белгіленуі
керек
.
Жуғаннан
жəне
дезинфекциядан
кейін
6
сағаттан
астам
пайдаланылмаған
жабдық
жұмысты
бастамас
бұрын
екінші
рет
дезинфекцияланады
.
Сүт
пен
сүт
өнімдерін
өндіруге
жəне
сақтауға
арналған
резервуарларды
санитарлық
тазарту
əрбір
босатудан
кейін
жүргізілуі
керек
.
Сүт
пен
сүт
өнімдерін
қабылдаудың
,
өңдеудің
жəне
сақтаудың
барлық
процестері
мұқият
тазалық
жəне
ластанудан
жəне
бүлінуден
,
сондай
-
ақ
оларға
бөгде
заттар
мен
заттардың
түсуінен
қорғалған
жағдайда
жүргізілуі
тиіс
.
Сүт
өнімдері
қолданыстағы
нормативтік
құжаттамаға
сəйкес
қатаң
түрде
шығарылуы
керек
.
Технологиялық
нұсқаулардың
сақталуына
жауапкершілік
шеберлерге
,
технологтарға
,
басшыларға
жүктеледі
.
өндіріс
жəне
цех
басшылары
.
Сүтті
бастапқы
өңдеуді
(
сүзу
,
салқындату
)
жүзеге
асыратын
зауытта
шикі
сүтті
сақтау
кезінде
келесі
ережелерді
сақтау
қажет
:
-
қабылданған
салқындатылған
сүтті
сақталған
(
салқындатылған
)
сүтпен
араластыруға
болмайды
;
-
қышқылдығы
18 º
С
аспайтын
, 4 º
С
дейін
салқындатылған
,
жөнелтілгенге
дейін
6
сағаттан
аспайтын
,
ал
6 º
С
дейін
салқындатылған
- 4
сағаттан
аспайтын
мерзімге
сақтауға
болады
.
Сүт
10
сағатқа
дейін
тасымалданса
. ,
ол
6 º
С
аспайтын
температурада
жөнелтілуі
керек
;
сүтті
тасымалдау
ұзақтығы
16
сағатқа
дейін
,
оны
4 º
С
дейін
салқындату
керек
.
Бұл
зауыттарда
сүтті
пастерлеу
келесі
жағдайларда
жүргізіледі
:
-
қышқылдығы
19-20º
Т
сүт
қабылдау
; -
сүтті
сақтау
қажеттілігі
6
сағаттан
астам
;
-
жоғарыда
көрсетілген
уақыттан
асатын
сүтті
қалалық
сүт
зауытына
тасымалдау
ұзақтығы
.
Сүт
қабылдау
алдында
бірден
сүт
түтіктері
мен
резервуардың
арматурасы
дезинфекциялануы
керек
ағартқыш
ерітіндісі
жəне
ауыз
сумен
шайыңыз
.
Сүтті
қабылдау
аяқталғаннан
кейін
түтіктерді
жуу
,
дезинфекциялау
,
тығынмен
немесе
су
өткізбейтін
қақпақпен
жабу
жəне
кронштейндерге
ілу
керек
.
Резервуарлардың
шлангілері
мен
құбырларын
өңдеуге
арналған
жуу
жəне
дезинфекциялау
ерітінділері
арнайы
таңбаланған
ыдыстарда
сақталуы
керек
.
Қабылданған
сүт
пен
кілегейді
сүзіп
,
дереу
(4 ± 2) º C
дейін
салқындату
немесе
дереу
пастерлеуге
жіберу
керек
.
Салқындатылған
сүтті
сақтаудың
рұқсат
етілген
уақыты
+4 º
С
-12
сағат
, +6 º
С
-6
сағат
.
Ластанған
,
зақымдалған
қаптамадағы
,
таңбалары
анық
емес
,
пломбалары
сынған
өнімді
сатуға
жол
берілмейді
.
Зеңмен
күресу
үшін
камералар
,
дəліздер
,
ауа
салқындатқыштары
бар
ауа
арналары
антисептикалық
немесе
ағартқыш
ерітіндісімен
өңделеді
,
ал
осы
агенттермен
өңдеуге
болмайтын
қатты
елеусіз
қалған
камералар
Ю
-5
(
натрий
оксидифенолаты
)
өңделеді
.
Жабдықтың
санитарлық
-
гигиеналық
жағдайын
жəне
оны
санитарлық
тазарту
процестерін
бақылау
қатаң
түрде
жүзеге
асырылады
.
«
МП
-2.3.2.2327-08
сүт
өнеркəсібі
кəсіпорындарында
өндірістік
микробиологиялық
бақылауды
ұйымдастыру
бойынша
əдістемелік
ұсыныстар
»,
сонымен
қатар
жабдықтарды
жуу
жəне
дезинфекциялау
бойынша
нұсқаулықЖуу
тиімділігін
тексеру
жуу
процесінің
маңызды
бөлігі
болып
табылады
.
Бұл
сынақтың
екі
түрі
бар
:
визуалды
жəне
бактериологиялық
.
Көрнекі
бағалау
əдетте
санитарлық
бағдарламаның
əрбір
қадамынан
кейін
орындалады
.
Ол
жақсы
жарықта
беттерді
бақылауды
,
өнімнің
иісін
жəне
жағымсыз
бөтен
иістердің
бар
-
жоғын
анықтауды
,
майлы
беттердің
бар
-
жоғын
анықтауды
қамтиды
.
Автоматтандырудың
дамуына
байланысты
қазіргі
заманғы
өндірістік
желілер
визуалды
тексеру
үшін
сирек
қол
жетімді
.
Сондықтан
визуалды
бақылауды
бактериологиялық
(
микробиологиялық
)
бақылаумен
ауыстыру
қажет
.
Жабдықтың
бетін
тексеру
аяқталғаннан
кейін
жүзеге
асырылады
CIP
бағдарламалары
.
Өндірістің
санитарлық
-
гигиеналық
жағдайын
микробиологиялық
бақылау
мыналарды
қамтиды
:
-
жабдықтардың
,
құбырлардың
,
инвентарлардың
,
орау
материалдарының
жəне
т
.
б
.
санитарлық
-
гигиеналық
жағдайын
бақылау
;
-
өндірістік
үй
-
жайлардың
ауа
ортасының
санитарлық
-
гигиеналық
жағдайын
бақылау
-
ауыз
судың
санитарлық
-
гигиеналық
жағдайын
бақылау
-
кəсіпорын
қызметкерлерінің
гигиеналық
талаптарды
сақтауын
бақылау
.
Микробиологиялық
бақылау
ұзақ
процесс
(48-72
сағат
),
сондықтан
гигиеналық
экспресс
-
əдістер
əзірленді
.
Жуу
процесін
бақылаудың
осы
əдістерін
қолдана
отырып
,
нəтижені
10
минут
ішінде
алуға
болады
.
Персоналдың
жеке
гигиенасы
Тамақ
өндірісін
автоматтандыру
мен
механикаландыруға
қарамастан
,
персоналдың
жеке
гигиенасы
кез
келген
кəсіпорынның
негізі
болуы
керек
.
Қолмен
жуу
көптеген
микроорганизмдерді
өлтіруі
мүмкін
,
бірақ
дұрыс
орындалған
жағдайда
ғана
.
Санитарлық
жəне
гигиенаға
қатысты
барлық
ақпарат
жалпы
гигиеналық
нұсқаулықта
сипатталып
,
барлық
қызметкерлерге
қолжетімді
болуы
керек
.
Бұл
құжатты
4
санатқа
бөлуге
болады
:
Санитарлық
ережелер
–
бұл
рецепттерде
қолданылатын
дезинфекциялық
заттардың
атауы
,
ерітіндінің
концентрациясы
,
температурасы
,
əсер
ету
ұзақтығы
жəне
т
.
б
.
Тренинг
–
жеке
гигиенаның
қауіпсіздік
жəне
гигиеналық
негіздері
бойынша
брифинг
бағдарламасы
.
Жабдық
–
жуу
жəне
дезинфекциялау
үшін
құрылғылар
мен
жабдықтарды
пайдалану
жəне
оларға
қызмет
көрсету
жөніндегі
нұсқаулық
.
Жуғыш
заттар
-
бұл
санаттағы
барлық
жуғыш
заттар
олардың
сипаттамаларын
,
пайдалану
нұсқауларын
жəне
концентрациясын
анықтау
əдістерін
көрсете
отырып
көрсетілген
.
Азық
-
түлік
өндірісінде
гигиенаға
қатысты
ұсыныстарды
қатаң
сақтау
қажетті
нəтижеге
қол
жеткізуге
жəне
өнімдерді
қауіпсіз
шығаруды
қамтамасыз
етеді
.
Сүт
өнеркəсібі
кəсіпорындарын
салу
кезінде
мыналар
ескеріледі
:
1.
шикізат
базасының
болуы
;
2.
кірме
жолдар
;
3.
ағынды
суларды
төгу
;
4.
басқа
кəсіпорындарға
қатысты
басым
желдер
;
5.
ауыз
сумен
қамтамасыз
ету
.
Қаланың
сүт
зауыттары
қаланың
су
жəне
кəріз
желісіне
қосылған
.
Су
объектілерінің
ластануын
болдырмау
мақсатында
ауыз
суды
жинау
,
тазарту
жəне
дезинфекциялау
үшін
жергілікті
тазарту
құрылыстары
мен
жергілікті
құдықтар
салынуда
.
Сүт
өнеркəсібінің
кəсіпорындары
санитарлық
тораптар
мен
өнеркəсіптік
кəсіпорындарға
қатысты
жел
жағына
жəне
тұрғын
үйлерге
тік
жағына
салынған
.
Сүт
зауыттары
үшін
санитарлық
қорғау
аймағы
кемінде
50
м
,
ірімшік
зауыттары
үшін
-
100
м
болуы
керек
.
Аумақты
қоршау
керек
,
атмосфералық
жəне
еріген
суды
ағызу
керек
.
Жер
асты
суларының
деңгейі
ғимараттың
төменгі
қабатының
еденінен
0,5
м
төмен
болуы
керек
.
Аумақтағы
құрылыстар
мен
ғимараттар
шикізатты
жеткізу
жəне
дайын
өнімді
экспорттау
келіп
түсетін
отынмен
,
қоқыспен
жəне
қалдықтарды
шығарумен
қиылыспайтындай
орналасуы
керек
.
Автокөліктердің
дөңгелектерін
дезинфекциялау
үшін
кəсіпорынның
қақпаларында
2% NaOH
ерітіндісімен
толтырылған
дезинфекциялық
тосқауыл
болуы
керек
,
ал
кəсіпорынға
кіре
берісте
темір
торлар
мен
дезинфекциялық
төсеніштер
болуы
керек
.
Жолдар
,
жаяу
жүргіншілер
жолы
асфальтталып
,
таза
болуы
керек
,
түнде
жарықтандырылуы
керек
.
Жанармай
,
контейнерлер
өндірістік
ғимараттан
25
м
қашықтықта
қоймаларда
сақталады
.
Қоқыс
жəшіктері
де
өндірістік
жəне
қоймалық
орындардан
25
м
қашықтықта
орналастырылған
.
Цистерналардағы
қоқыс
пен
қалдықтар
күн
сайын
оларды
кейіннен
дезинфекциялау
арқылы
шығарылады
.
Бос
жерлерге
ағаштар
мен
бұталар
отырғызылады
(
Сіз
білесіз
бе
,
бұл
ауаны
тазартады
,
ал
жабдықтау
желдеткішіне
түсетін
ауа
барлық
өндірістік
цехтар
үшін
таза
болуы
керек
).
Өндірістік
жəне
қосалқы
цехтардың
үй
-
жайлары
шикізат
пен
дайын
өнімдердің
түсуін
,
сондай
-
ақ
таза
ыдыстардың
лас
ыдыстармен
ағындарын
болдырмай
,
технологиялық
процестің
реттілігі
мен
ағынын
ескере
отырып
орналастырылады
.
Молокопроводы
располагаются
между
производственными
цехами
.
Бақылау
сұрақтары
:
1.
Сүт
жəне
сүт
өнімдерін
өндіретін
кəсіпорындарды
салу
алаңына
қойылатын
талаптар
?
2.
Сүт
кəсіпорындарының
санитарлық
қорғау
аймағы
?
3.
Ғимараттар
мен
құрылыстар
аумақта
қалай
орналасады
?
4.
Осы
кəсіпорындарды
санитарлық
қорғау
?
Əдебиет
;
Жалпы
гигиена
.
Оқу
құралы
.
Баспагер
:
Ғылыми
кітап
,
Елисеев
Ю
.
Ю
.,
Луцевич
И
.
Н
.,
Жуков
А
.
В
.,
Клещина
Ю
.
В
.,
Данилов
А
.
Н
., 2019
ж
.
Дəріс
9
Достарыңызбен бөлісу: |