Бағдарламасы 6B09102 Тағамдық қауіпсіздігі Нұр Сұлтан 2022 ​ Оқытушы туралы

ең
жоғары
КИТ
(
кесте
-8)
Инсектицидтердің
əртүрлі
кластары
үшін
селективті
уыттылық
коэффициенттері
Препарат
ЛД
50 
крыс
(peros), 
мг
/
кг
LD
50
насекомых
, 
мг
/
кг КИТ
ФОС
67
2,0
33
ХОС
230
2,6
91
Карбаматы
45
2,8
16
Пиретроиды
200
0,45
4500
Қосылыстың
инсектицидтік
белсенділігі
артроподтардың
өлуін
қамтамасыз
ететін
көрсеткіштермен
анықталады
.
Синантропты
жəндіктермен
күресу
үшін
Беларусь
Республикасының
Денсаулық
сақтау
министрлігі
оларды
пайдалану
бойынша
нұсқаулықтарға
немесе
нұсқауларға
қатаң
сəйкес
рұқсат
етілген
ресми
тіркелген
инсектицидтер
қолданылады
.
Инсектицидтерді
қолдану
формалары
Инсектицидтер
арнайы
өңдеуден
өтеді
, 
нəтижесінде
оларға
қолдануға
ыңғайлы
пішін
беріледі
(5-
сурет
).
​
1. 
Сурет
-11 
Инсектицидтерді
қолдану
формалары
2. 
Инсектоакарицидті
қолдану
нысаны
бірқатар
факторлармен
анықталады
:
буынаяқтылардың
түрі
мен
экологиясы
, 
оның
даму
кезеңі
, 
удың
ағзаға
түсу
жолы
жəне
оның
уыттылығы
, 
белсенді
заттың
физика
-
химиялық
қасиеттері
- 
жəне
керек
. 
оның
максималды
тиімділігін
жəне
жылы
қанды
жануарлар
үшін
ең
аз
уыттылығын
қамтамасыз
ету
.
Инсектицидтердің
формалары
келесідей
:
1. 
шаңдар
(
ұнтақтар
);
2. 
сұйық
инсектицидтер
(
суланатын
ұнтақтар
; 
эмульгирлеуші
концентраттар
;
суспензиялы
концентраттар
; 
ерітінділер
; 
гельдер
; 
ағын
жəне
т
.
б
.);
3. 
қатты
формалар
(
түйіршіктер
; 
түйіршікті
ұнтақтар
; 
таблеткалар
; 
барлар
;
таяқшалар
);
4. 
аэрозольдер
;
5. 
уланған
жем
;
6. 
пасталар
;
7. 
лактар
;
фумигаторы
(
инсектицидные
спирали
; 
таблетки
; 
пластины
; 
электро
-
фумигаторы
).
Ұнтақтар
(
шаңдар
) 
таза
күйінде
майда
ұнтақталған
инсектицид
(
ұнтақ
– 
бор
қышқылы
, 
қызғылт
жəне
т
.
б
.), 
шаңдар
– 
инертті
толтырғышпен
(
тальк
, 
каолин
жəне
т
.
б
.)
араласқан
инсектицид
. 
Ылғалданатын
ұнтақтар
– 
бұл
инсектицид
, 
толтырғыш
(
каолин
,
силикагель
жəне
т
.
б
.), 
беттік
белсенді
зат
жəне
бірқатар
көмекші
заттардың
(
тұрақтандырғыштар
, 
желімдер
) 
қоспасы
. 
Сумен
олар
тік
беттерге
жақсы
жабысатын
жəне
ұзақ
уақыт
бойы
тиімділікті
сақтайтын
суспензияны
құрайды
..
Су
-
май
эмульсиялары
- 
бұл
қатты
жəне
сұйық
белсенді
ингредиенттерді
, 
беттік
белсенді
затпен
біріктірілген
арнайы
еріткіштегі
белсенді
ингредиенттерді
қамтитын
сұйық
жүйе
. 
Суды
қосқанда
мұндай
концентраттар
қарапайым
эмульсияға
қарағанда
тиімдірек
суспензия
мен
эмульсия
қоспасын
құрайды
.
Суспензия
концентраттары
- 
белсенді
зат
(DV) 
сұйықтықта
болатын
қою
суспензия
.
Бұл
суланатын
ұнтақ
пен
эмульсия
концентратының
арасындағы
крест
; 
беттермен
нашар
адсорбцияланады
, 
эмульсиялық
концентратқа
қарағанда
уыттылығы
аз
.
Түйіршіктелген
ұнтақтардың
(
түйіршіктердің
) 
құрамында
инсектицидпен
сіңдірілген
инертті
толтырғыштың
(
каолин
, 
вермикулит
) 
үлкейген
(0,2-1 
мм
) 
бөлшектері
бар
.
Түйіршіктердің
артықшылығы
олардың
бүрку
кезінде
жер
бетіне
жақсы
түсуі
жəне
олардың
көмегімен
жергілікті
селективті
өңдеулер
жүргізу
мүмкіндігі
.
Микрокапсулирленген
суспензиялар
- 
белсенді
ингредиенттер
суда
еритін
қорғаныс
қабықшасымен
(
желатин
, 
крахмал
жəне
т
.
б
.) 
немесе
синтетикалық
кеуекті
полимер
қабықшасымен
(
полиуретан
) 
қапталған
капсулаға
салынған
кездегі
суспензиялар
. DW 
микрокапсула
қабырғалары
арқылы
диффузия
арқылы
еніп
, 
бетіне

15-20 
күн
ішінде
жетеді
.
Микрокапсулирленген
эмульсиялар
– 
дисперсті
фазадағы
микроэмульсияланған
тамшылардың
мөлшері
10–100 
нм
болатын
эмульсиялар
. 
Олар
сұйықтықта
біркелкі
бөлінеді
,
сондықтан
өңдеу
кезінде
беті
біркелкі
жабылады
. 
Бұл
пішін
микрокапсулаланған
суспензиялармен
салыстырғанда
өңделген
беттерге
инсектицидтік
əсерді
қысқа
уақыт
сақтайды
. 
Өңделген
беттерде
жəндіктер
микрокапсулаларды
ұсақтайды
, 
ал
бұл
жағдайда
шығарылатын
инсектицид
өлтіретін
əсерге
ие
. 
Микрокапсулаланған
препараттар
адамдар
үшін
қауіпті
емес
, 
өйткені
олармен
жұмыс
істегенде
белсенді
затпен
тікелей
байланыс
болмайды
.
Эмульсиялы
концентраттар
немесе
эмульгирлеуші
концентраттар
. 
Бұл
пішін
көптеген
инсектицидтердің
суда
ерімейтіндігіне
байланысты
жасалған
. 
Эмульгаторлық
концентраттардың
құрамына
инсектицидтен
басқа
еріткіш
(
хош
иісті
көмірсутектер
,
спирттер
) 
жəне
эмульгаторлар
кіреді
.. 
Эмульгаторлар
– 
су
қосылған
кезде
салыстырмалы
тұрақты
эмульсиялар
жасауға
мүмкіндік
беретін
беттік
белсенді
заттар
. 
Сулы
эмульсияларды
өңдеу
алдында
дереу
дайындау
керек
, 
өйткені
олар
сақтау
кезінде
бөлінеді
. 
Бетіне
қолданған
кезде
су
буланады
, 
ал
инсектицид
еріткіштің
тамшыларында
қалады
. 
Эмульсиялар
ылғалды
сіңірмейтін
беттерді
өңдеу
кезінде
ең
тиімді
. 
Тамшылар
біріктіріліп
, 
инсектицид
кристалдары
пайда
болатын
пленканы
құрайды
.
Пасталар
- 
эмульсиялық
концентраттар
немесе
дисперсті
қатты
бөлшектердің
сумен
қоспасы
, 
оларда
беттік
белсенді
заттар
сұйылтылған
, 
желе
немесе
крем
тəрізді
. 
Бұл
препараттық
пішін
аз
ыңғайлы
, 
себебі
ол
кептіруден
қорғайтын
тығыздалған
контейнерді
қажет
етеді
.
Гельдер
инсектицидтерді
қолданудың
заманауи
түрлерінің
бірі
болып
табылады
.
Инсектицидтен
басқа
олардың
құрамына
целлюлоза
, 
глицерин
, 
су
жəне
басқа
да
қоспалар
кіреді
. 
Гельдер
бетіне
сіңу
жылдамдығын
жəне
булану
жылдамдығын
азайту
арқылы
ұзақ
əсер
етеді
.
Инсектицид
таяқшалары
екі
түрлі
болады
: 
толтырғыш
(
əдетте
бор
), 
желім
жəне
инсектицид
қоспасынан
тұратын
бор
жəне
балауыз
, 
парафин
, 
инертті
толтырғыштар
жəне
инсектицид
қорытпасына
негізделген
балауыз
.
Лактар
50-
ші
жылдардың
ортасында
Англияда
жасалды
. 
Ұзақ
инсектицидтік
жабын
алу
үшін
лактарға
инсектицидтер
қосылады
Аэрозольдар
– 
ауада
ілінген
қатты
немесе
сұйық
инсектицид
бөлшектері
. 
Соңғы
уақытта
фумигаторлардың
əртүрлі
түрлері
(
инсектицидтік
катушкалар
, 
таблеткалар
,
пластиналар
, 
электр
фумигаторлар
жəне
т
.
б
.) 
кең
таралған
, 
бұл
кезде
инсектицидтік
аэрозоль
ауаға
баяу
еніп
, 
бөлме
кеңістігін
толтырады
. 
Олар
бөлмелерде
, 
шатырларда
жəне
верандаларда
ұшатын
жəндіктерді
жою
үшін
қолданылады
.
Бірақ
аэрозольдер
мен
фумигаторлар
бір
мезгілде
ғана
əрекет
етеді
, 
өйткені
олардың
қалдық
əсері
болмайды
.
Уланған
(
улы
жем
) 
инсектицидтерді
қолданудың
ең
қолайлы
жəне
қауіпсіз
түрлерінің
бірі
болып
табылады
. 
Олар
жəндіктер
жиналатын
жерлерде
орналастырылады
жəне
мезгіл
-
мезгіл
жаңадан
ауыстырылады
.
Уланған
қармақтар
– 
тағамдық
негізді
(
толтырғыш
, 
тағамдық
қоспалар
– 
крахмал
,
қант
, 
жұмыртқа
ұнтағы
, 
нан
үгіндісі
, 
тартылған
ет
жəне
т
.
б
.), 
улы
қосынды
(
инсектицид
,
ПФР
, 
аттрактант
, 
феромондар
) 
жəне
қосымша
қоспаларды
қамтитын
көп
компонентті
жүйе
.
құрамдас
бөліктер
, 
функционалдық
қоспалар
(
жабым
, 
қалыптаушы
, 
консервант
,
гигроскопиялық
зат
, 
еріткіш
, 
бояғыш
). 
Сонымен
, 
тарақандармен
күресу
үшін
парафинді
брикеттер
, 
гель
тəрізді
пасталар
қолданылады
. 
Қызыл
үй
құмырсқаларымен
күресу
үшін
құрамында
борасы
бар
сұйық
жəне
құрғақ
жемдер
ұсынылады
, 
шыбындар
- 
перметрин
негізіндегі
жемдер
.
Дезинсекцияның
негізгі
құралдары
Химиялық
тиістілігі
бойынша
инсектицидтер
қосылыстардың
бірнеше
негізгі
топтарына
жіктеледі
:
1. 
Фосфорорганикалық
қосылыстар
.
2. 
Пиретриндер
мен
синтетикалық
пиретроидтар
ациклді
карбон
қышқылдарының
туындылары
болып
табылады
.
3. 
Хлорорганикалық
қосылыстар
– 
ациклді
жəне
ароматты
көмірсутектердің
галогендік
туындылары
.
4. 
Карбаматтар
– 
карбамин
қышқылының
туындылары
.
5. 
Басқа
химиялық
топтардың
инсектицидтері
: 
аминогидразондар
; 
фторалифатикалық
сульфаниламидтер
; 
фенилпиразолдар
; 
авермектиндер
; 
органикалық
литий
тұздары
;
имидоклопридтер
; 
борак
; 
бор
қышқылы
.
Фосфордың
органикалық
қосылыстары
. 
фосфорорганикалық
қосылыстар
(
фқ
) – 
бірқатар
қышқылдардың
(
фосфорлық
, 
дитиофосфорлық
, 
фосфондық
) 
күрделі
эфирлер
тобы
. 
артықшылықтары
:
инсектицидтік
əсердің
кең
ауқымы
, 
қоршаған
орта
объектілеріне
төзімділігі
төмен
. 
бұл
қосылыстардың
көпшілігі
суда
, 
топырақта
жəне
өсімдіктерде
улы
емес
компоненттерге
тез
ыдырайды
; 
дəрілік
заттардың
жинақталуы
байқалмайды
. 
тағамдардағы
fos 
қалдықтары
термиялық
өңдеу
кезінде
тез
ыдырайды
.
Көптеген
FOS 
инсектицидтерінің
кемшілігі
олардың
сүтқоректілерге
жоғары
уыттылығы
, 
зақымдалмаған
тері
арқылы
ену
жəне
улануды
тудыруы
, 
бұл
оларды
қолдану
кезінде
қатаң
сақтық
шараларын
сақтау
қажеттілігін
тудырады
.

Рисунок
-11.
Фосфорорганическиепрепараты
Пиретриндер
жəне
пиретроидтер
. 
Қазіргі
заманғы
инсектицидтердің
ішінде
бұл
препараттар
тобы
ең
тиімді
болып
табылады
. 
Барлық
түрлердің
буынаяқтыларында
олар
күшті
нейротропты
əсерге
ие
, 
аз
мөлшерде
тез
парализдік
əсер
береді
.
Пиретрин
(
табиғи
шығу
тегі
) - 
жəндіктер
үшін
күшті
жанасу
улы
болып
табылатын
өсімдік
инсектициді
. 
Ол
жəндіктердің
денесіне
оңай
еніп
, 
параличке
жəне
кейінгі
өлімге
əкеледі
. 
Пиретриннің
кемшіліктері
:
1. 
Жəндіктердің
денесінде
ол
тез
метаболизденуі
мүмкін
: 
сал
ауруына
шалдыққан
адамдар
қалыпты
өмірлік
белсенділікті
«
қалпына
келтіре
» 
жəне
қалпына
келтіре
алады
,
сондықтан
үй
-
жайларды
пиретруммен
өңдегеннен
кейін
сал
ауруына
шалдыққан
жəндіктерді
сыпырып
, 
жою
ұсынылады
;
2. 
Төмен
фотохимиялық
тұрақтылық
: 
жарық
əсерінен
жəне
ауа
температурасының
жоғарылауымен
инсектицидтік
белсенділік
төмендейді
.
Қазіргі
пиретроидтер
- 
пиретриндердің
синтетикалық
аналогтары
- 
қазіргі
уақытта
ең
көп
қолданылады
. 
Жылы
қанды
жануарлар
үшін
төмен
жəне
орташа
улы
, 
бұл
қосылыстар
күшті
инсектицидтік
əсерге
ие
жəне
тез
парализдік
əсерге
ие
. 
Олар
топырақта
жəне
тірі
организмдерде
жиналмайды
, 
сыртқы
ортада
жарықта
ыдырайды
. 
Кейбір
синтетикалық
пиретроидтар
өңделген
беттерде
бір
айдан
астам
қалдық
болып
қалады
.
Рисунок
-12. 
Пиретрины
и
пиретроиды
Хлорорганикалық
қосылыстар
(
Хок
). 
бұл
топқа
галогендік
туындылар
тобындағы
инсектицидтер
, 
ациклді
, 
ароматты
көмірсутектер
жатады
.
ХОС
кең
əсер
ету
спектріне
ие
(
овоцидті
қоспағанда
), 
қоршаған
орта
əсерлеріне
төзімді
, 
орташа
жəне
жоғары
уытты
, 
ұзақ
қалдық
əсері
бар
(1-3 
ай
) 
жəне
айқын
жинақталған
қасиеттерімен
ерекшеленеді
. 
ХОҚ
-
тің
буынаяқтыларға
əсер
ету
механизмі
жүйке
жүйесін
зақымдап
, 
сал
ауруына
ұшыратады
.
Майларға
жақындығы
бар
, 
денеге
еніп
, 
олар
май
тінінде
іріктеп
жиналады
, 
кейбір
жағдайларда
айтарлықтай
концентрацияға
жетеді
. COS 
контактілі
-
ішектік
инсектицидтік
əсерге
ие
, 
жүйелі
əсер
етеді
, 
кейбір
жағдайларда
фумигациялық
қасиеттерге
ие
.
HOS 
тобына
HCCH (
гексохлоран
, 
гексахлорциклогексан
, 
линдан
), 
дихлор
(
дегидрогептахлор
) 
кіреді
.
Гексахлоран
(HCCH, 
гексахлорциклогексан
) 
суда
ерімейді
, 
органикалық
еріткіштерде
жақсы
ериді
, 
белсенділік
спектрі
кең
(
овоцидтік
белсенділікті
қоспағанда
), 
негізінен
ішек
улану
болып
табылады
, 
сонымен
бірге
фумигант
ретінде
де
əрекет
етеді
.. 
Ол
шаң
, 
эмульсия
,
суспензия
, 
қарындаш
, 
сабын
, 
аэрозоль
түрінде
қолданылған
.
50 
жылдан
астам
бұрын
COS 
тобындағы
инсектицидтерді
кеңінен
қолдану
қоршаған
ортаның
ластануына
жəне
көптеген
жəндіктер
түрлерінің
тұрақты
популяциясының
пайда
болуына
əкелді
. 
Қазіргі
уақытта
олардың
тек
тарихи
маңызы
бар
, 
олар
іс
жүзінде
қолданылмайды
.
Карбаматтар
. 
Бұл
карбамин
, 
тио
- 
жəне
дитиокарбамин
қышқылдарының
туындыларына
жататын
химиялық
қосылыстардың
тобы
. 
Кейбір
қосылыстар
аллергенді
болып
табылады
. 
Бұл
топ
қосылыстарының
оң
қасиеті
сыртқы
ортада
салыстырмалы
түрде
тез
ыдырауы
болып
табылады
..
Əсер
ету
механизмі
бойынша
карбаматтар
ФОС
-
қа
жақын
: 
жүйке
жүйесінің
холинергиялық
синапсындағы
ACh 
ферментін
тежейді
. 
Бұл
топтың
қосылыстары
жүйке
, 
эндокриндік
,
гемопоэтикалық
жүйелерге
əсер
етеді
. 
Карбаматтар
əртүрлі
дəрежедегі
уыттылық
көрсетеді
. I 
қауіптілік
класына
бендиокарб
(
фикам
), 
метомил
(
ланнат
); II 
қауіптілік
класына
– 
дикрезил
, 
пропоксур
(
Байгон
)
Метомил
(muskachid) 
- 
əртүрлі
мақсаттағы
объектілердегі

шыбындарды
жоюға
арналған
инсектицидтік
жем
: 
тұрғын
үй
,
өндірістік
, 
медициналық
, 
балалар
, 
тамақ
. 
Шыбындарды
бақылау
үшін
жемдіктер
жыныстық
феромондармен
бірге
шығарылады
.
Пропоксур
(
байгон
) 
биологиялық
белсенділігі
бойынша
фосфорорганикалық
қосылыстарға
жақын
, 
холинэстеразаны
тежейді
. 
Оның
инсектицидтік
əсерінің
кең
спектрі
бар
, 
ол
буынаяқтылардың
ішектеріне
түскенде
тиімді
. 
Суда
ерімейді
,
органикалық
еріткіштерде
ериді
. 
Ол
ересек
кезеңдегі
шыбындармен
, 
тарақандармен
, 
төсек
құрттарымен
, 
масалармен
күресу
үшін
қолданылады
..
Басқа
химиялық
топтардың
инсектицидтері
. 
Бор
қышқылы
(Borax, Koba, BAF) - 
ақ
түсті
кристалды
ұнтақ
, 
суда
оңай
ериді
, 
жылы
қанды
жануарлар
үшін
уыттылығы
төмен
.
Жем
түрінде
тарақандарды
бақылау
үшін
қолданылатын
ішек
препараты
. 
Ол
қарсылықты
дамытпайды
.
Боракс
– 
түссіз
кристалдар
, 
ыстық
суда
ериді
. 
Ішек
əрекетін
дайындау
тарақандар
мен
қызыл
үй
құмырсқаларын
жою
үшін
азық
-
түлік
жемдері
түрінде
қолданылады
. 
Бор
қышқылы
мен
бордың
ішектік
жəне
аралас
байланыс
-
ішек
əсері
бар
, 
ол
жəндіктер
денесінде
жинақталған
кезде
(
оларды
қолданғаннан
кейін
8-12 
күн
)
біртіндеп
көрінеді
. 
Бұл
қосылыстарға
төзімділіктің
болмауы
оларды
басқа
инсектицидтерге
төзімді
тарақандар
популяциясы
бар
объектілерде
кеңінен
қолдануға
мүмкіндік
береді
. 
Ұзақ
қолданғанда
бор
қышқылы
əйелдердің
ұрпақты
болу
органдарына
терең
зақым
келтіреді
, 
борак
- 
еркектерде
сперматогенезді
толық
басады
. 
Бор
препараттары
ас
қорыту
жолына
түсіп
, 
алдыңғы
ішек
жасушаларын
бұзады
, 
асқазанды
толтырады
,
жəндіктердің
су
балансын
бұзады
. 
Бор
қышқылы
пиретроидтар
белсенді
жұмыс
істейтін
аздап
қышқыл
орта
жасайды
.
Жаңа
топтардың
ішінде
ең
танымал
фторалифатты
сульфаниламидтер
(
сульфлурамид
), 
аминогидразондар
(
гидраметилнон
), 
фенилпиразолдар
(
фипронил
),
неоникотиноидтар
(
имидаклоприд
, 
ацетомиприд
, 
нитенпирам
), PPH 
синтетикалық
аналогтары
: ISH (dimylins, AYUG, alcadesi) 
жəне
метопрен
, 
кинопрен
, 
гидропрен
, 
эфоксен
,
феноксикарб
), 
сонымен
қатар
табиғи
текті
токсиндер
– 
авермектиндер
.
Сульфаниламидтер
(
сульфлурамид
), 
аминогидразондар
(
гидраметилнон
) 
ішекке
əсер
ететін
инсектицидтер
болып
табылады
. 
Олардың
негізінде
гель
тəрізді
жемдер
əзірленді
.
Препараттар
инсектицидтік
əсерге
ие
.
Фенилпиразолдар
(
фипронил
) 
перспективті
байланыс
жəне
ішек
инсектицидтері
болып
табылады
. 
Əсер
ету
механизмі
: 
гамма
-
аминобутир
қышқылының
əсерін
тежейді
,
жəндіктердің
орталық
жүйке
жүйесін
салдандырады
. 
Фипронил
гель
тəрізді
жемдер
мен
контейнерлік
жемдердің
құрамына
енгізіледі
.
Неоникотиноидтар
(
имидаклоприд
, 
ацетомиприд
, 
нитенпирам
) 
жүйке
жүйесінің
холин
-
реактивті
құрылымдарына
əсер
етеді
.
.
Табиғи
инсектицидтер
(
биоинсектицидтер
) 
авермектиндер
топырақ
актиномицеттерінің
(
саңырауқұлақтардың
) 
қалдықтары
болып
табылады
. 
Олардың
байланыс
жəне
ішек
əрекеті
бар
.
Қоршаған
ортада
инсектицидтердің
болуы
экологиялық
қолайсыз
, 
сондықтан
олардың
жұмыс
концентрациясын
төмендету
үшін
синергетикалық
əсерді
қолдануға
болады
.
Синергетиктер
- 
бұл
инсектицидтік
тəуелсіз
белсенділігі
жоқ
(
немесе
аз
дəрежеде
бар
), 
бірақ
белгілі
бір
қосылыстары
бар
препараттардың
белсенділігін
арттыруға
қабілетті
заттар
. 
Олар
буынаяқтылардағы
инсектицидтерді
детоксикациялайтын
арнайы
ферменттерді
тежейді
,
сондықтан
құрамында
синергистер
бар
қоспалар
төзімді
популяцияларды
бақылауда
жиі
тиімді
. 
Көбінесе
олар
пиретриндер
мен
пиретроидтермен
инсектицидтерге
қосылады
. 
Тиімді
синергистер
– 
кунжут
(
күнжіт
майының
туындысы
), 
сульфоксид
, 
сафрол
, 
диэтилмалеат
,
букорполат
жəне
т
.
б
. 
Инсектицидке
синергист
енгізу
инсектицидтік
белсенділікті
төмендетпестен
ондағы
белсенді
заттың
мөлшерін
азайтуға
мүмкіндік
береді
.
Зиянкестерге
қарсы
күрестің
тиімділігін
бақылау
Дезинсекцияның
тиімділігі
объектідегі
буынаяқтылардың
жойылғаннан
кейін
санының
азаю
дəрежесімен
бағаланады
. 
Буынаяқтылардың
санын
есепке
алу
əдістері
олардың
түріне
жəне
өңделетін
объектінің
сипатына
байланысты
.
Шыбындарға
қарсы
шаралардың
тиімділігін
анықтау
қанатты
шыбындардың
, 
сондай
-
ақ
көбею
аймақтарындағы
дернəсілдер
мен
қуыршақтардың
санын
ескере
отырып
, 
жұқпалы
аурулар
ошақтарына
ерекше
көңіл
бөлу
арқылы
жүзеге
асырылады
. 
Үй
ішінде
қанатты
шыбындардың
санын
есепке
алу
стандартты
жабысқақ
таспаларды
пайдалана
отырып
,
сыртта
- 
торлы
шыбын
аулағыштарда
ұстау
арқылы
жүзеге
асырылады
.. 
Іс
-
шаралардың
тиімділігін
бағалау
критерийі
санау
орындарындағы
шыбындардың
санының
көрсеткіші
болып
табылады
. 
Сандық
көрсеткіш
– 
жабысқақ
лентада
немесе
торлы
шыбын
аулағышта

тəулік
ішінде
ұсталған
шыбындардың
орташа
саны
. 
Канализацияланған
аймақтарда
қанатты
шыбындар
болмаған
жағдайда
орындалған
жұмыстың
тиімділігі
жақсы
деп
саналады
жəне
қанағаттанарлық
- 
шыбындардың
орташа
саны
1 
инд
-
ден
аспайды
. 1 
стандартты
жабысқақ
таспа
немесе
2 
көшірме
үшін
. 1 
торлы
шыбын
аулағышқа
арналған
. 
Жеке
ғимараттары
басым
учаскелер
үшін
, 
канализация
болмаған
кезде
жəне
ауылдық
елді
мекендер
үшін
сəйкесінше
3
жəне
5 
дана
көрсеткіштер
қанағаттанарлық
. 
Шыбындардың
дернəсілдері
мен
қуыршақтарының
санын
есепке
алу
қатты
жəне
сұйық
қалдықтар
мен
топырақта
дернəсілдер
мен
қуыршақтардың
болуын
немесе
болмауын
ескере
отырып
, 25 
×
25 
см
өлшемді
учаскеде
жүргізіледі
. 
Личинкаға
қарсы
əрекетті
бағалау
критерийі
қалдықтар
мен
топырақта
дернəсілдер
мен
қуыршақтардың
болмауы
(
немесе
болуы
) 
болып
табылады
. 
Тиімділіктің
жақсы
дəрежесі
- 
олардың
болмауы
; 
қанағаттанарлық
- 
қалдықтарда
жалғыз
дернəсілдердің
болуы
жəне
қалдықтар
мен
топырақта
қуыршақтардың
болмауы
; 
қанағаттанарлықсыз
-
қалдықтарда
жəне
қоршаған
топырақта
қуыршақтардың
болуы
.
Тарақандарды
емдеудің
тиімділігін
бағалау
3-10 
күннен
кейін
жүргізіледі
. 
Ай
сайынғы
бақылау
сараптамасы
кезінде
қандай
да
бір
бөлмеде
объективті
бақылау
əдістерінің
бірде
-
біреуімен
жəндіктер
анықталмаса
, 
объект
тарақандардан
таза
деп
саналады
. 
Өңдеуден
кейінгі
бақылау
кезінде
қайтадан
тірі
жəндіктер
табылса
, 
ғимарат
«
тұрғындар
» 
санатына
ауыстырылады
. 
Жалғыз
тірі
тарақандар
табылған
кезде
олардың
мекендейтін
жерлері
өңделеді
. 
Объектінің
тарақандармен
«
жабылуы
» 
жоғары
деп
саналады
, 
егер
жалғыз
жəндіктер
үй
-
жай
аумағының
20% -
дан
астамында
жəне
төмен
- 20% -
дан
аз
болса
.
Тапсырма
:
1. 
Мал
шаруашылығы
кешенінен
500 
м
қашықтықта
орналасқан
асхана
ғимаратында
шыбындарға
қарсы
шаралар
кешенін
əзірлеу
.
2. 
Көп
қабатты
пəтерде
тарақандармен
күресу
бойынша
іс
-
шаралар
жоспарын
əзірлеу
Зертханалық
-
практикалық
сабақ
№
9

жүктеу/скачать 9,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: