ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМК құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК 042-18-35.1. 8
/01-201
|
ПОӘК
Мұғалімдерге арналған пәннің бағдарламасы
«Эволюциялық ілім»
|
№ 1 басылым
_______.201 ж.
|
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
Эволюциялық ілім
5В011300 - «Биология» мамандығы үшін
МҰҒАЛІМДЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2014
1.ӘЗЕРЛЕГЕН
Құрастырушы__________«____»_____ 20___ж аға оқытушы Мукаева Г.Т.
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Биология кафедрасында отырысында
«____»___________ 20___ж. №____хаттама
Кафедра менгерушісінің м.а_______Қуанышбаева М.Г.
2.2. Жаратылыстану ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында
«____»___________ 20___ж. №____ хаттама
Төрайымы____________ Абдишева З.В.
3. БЕКІТІЛДІ
Университетінің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлданған және ұсынылған
«____»___________ 20___ж. №____ хаттама
ОӘК төрайымы____________ Искакова Г.К.
4.БІРІНШІ РЕТ КІРГІЗЕЛГЕН
МАЗМҰНЫ:
Қолдану саласы
Нормативті сілтемелер
Жалпы ережелер
Пән мазмұны, пәннің модульдік бөлінуі
СӨЖ тақырыптары мен мазмұны
Пәнді оқу бойынша әдістемелік ұсыныстар
Оқу – әдістемелік әдебиеттер тізімінің қамту кестесі
Әдебиет және қорлар
1.ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
«Эволюциялық ілім» пәнінің оқу-әдістемелік кешені 5В011300 - «Биология» мамандығының студенттеріне арналған. ПОӘК студенттерді курс мазмұнымен, өзектілігімен, қажеттілігімен, саясатымен және студенттің оқу үдерісінде қандай дағдылар мен іскерлікті үйренетінімен таныстырады.
2. НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР
Осы «Биология» пәнінің оқу-әдістемелік кешені (ПОӘК) берілген пән бойынша ұйымдастыру ретін анықтайды және келесі құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес әзірленген:
- ҚР «Мемлекеттік жалпы міндетті жоғары білім беру стандарты»
23 тамыз 2012 ж. № 1080 қаулысымен іске қосылған және бекітілген;
«5В011300» – «Биология» мамандығының Типтік оқу жоспары,
___2013 ж. № ___ бұйрығымен іске қосылған және бекітілген;
- СТУ 042-СГУ-5-2012 «Пәндердің оқу- әдістемелік кешенін әзірлеуге және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
- ДП 042-1.07-2012 «Пәндердің оқу- әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.
3. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
Қазіргі заман эволюция ХХ-ғасырдан қалыптасқан және одан кейінгі ғылымдардың ғылыми зерттеу жұмыстарында талданып дәлелденген эволюцияның синтетикалық теориясы болып табылады. Биологиялық ғылымдар жүйесіндегі эволюция теориясының ерекше орыны, оның жоғары оқу орындарында оқытудың маңызды екендігін көрсетті.
3.2 Пәннің оқыту мақсаты:
Студенттердің диалектикалық материалистік көзқаастарын қалыптастыру;
Биологиялық ойлау қабілетін арттыру;
Ой өрісін кеңейту;
Студенттерді табиғат құбылыстардың статистикалық әдіс арқылы зерттеуді үйрету;
Табиғи құбылыстардың себепсалдарлы байланыстарын түсіндіру.
3.3 Пәнді оқытудың басты міндеттері:
Эволюциялық ой пікірлердің тарихымен кең көлемде таныстыру;
Популяцияның өзгеруінени бастап түр түзілумен аяқталатын эволюциялық процестің барлық буындарын зерттеу;
Эволюциялық ғылымның негізгі проблемаларының теориялық зерттеулерін дамыту;
3.4 Оқып-білудің нәтижелелері:
Пәнді оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды:
Эволюциялық ой пікірлердің тарихымен кең көлемде таныстыру;
Популяцияның өзгеруінени бастап түр түзілумен аяқталатын эволюциялық процестің барлық буындарын зерттеу;
Эволюциялық ғылымның негізгі проблемаларының теориялық зерттеулерін дамыту;
3.5 Курстың пререквизиттері:
Оқылатын пәнді игеру үшін студент эмбриология, генетика, цитология, гистология, анатомия, зоология, жеке даму биологиясы, педагогика, ботаника негіздерімен таныс болуы шарт. Организмнің тіршілік әрекетін, жеке клеткалар, мүшелер, мүшелер жүйесі қызметінің ерекшелігін, биологиялық маңызын анықтау, организмнің сыртқы ортамен қарым-қатынасындағы заңдылықтарды ашу секілді ұғымдарын жақсы білуі керек.
3.6 Курстың постреквизиттері:
Эволюциялық ілім курсын оқу барысында студенттің биологиядан алған барлық білімдері бекиді және алған білімдерін биологияның қай саласында болсын қолдана алады.
3.7Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
1 кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредит
|
Дәріс
|
Зертханалық жұмыс
|
СӨЖ
|
Барлығы
|
Бақылау түрі
|
1
|
2
|
3
|
15
|
30
|
|
46,5
|
Емтихан
|
4. ПӘН МАЗМҰНЫ, ПӘННІҢ МОДУЛЬДІК БӨЛІНУІ
№
|
Тақырып аты
|
Сағат саны
|
Лек
|
Зертханалық
|
СӨЖ
|
|
Кіріспе. Эволюциялық идеялардың даму тарихы.
1.Дарвин дәуіріне дейінгі кезеңде эволюциялық идеялардың қалыптасуы және дамуы
2.Антик дәуір философтарының (Гераклит, Эмпедокл, Аристотель, Лукреций, Теофраст, Демокрит т.б.) еңбектеріндегі эволюциялық идеялар.
3.Орта ғасырлар дәуірінде Европада ғылымның тоқырауы (ғылымның дамуындағы метофизикалық дәуір және креоцинистік көзқарастардың үстем болуы).
|
1
|
2
|
| |
2.
|
Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының қалыптасуындағы жалпы алғы шарттар.
1.ХІХ-ғасырдың І-ші жартысында Англияда жүзеге асқан қоғамдық-экономикалық өзгерістер.
2.ХІХ- ғасырдың І-ші жартысында жаратылыстану ғылымдарының даму дәрежесі (систематика, салыстырмалы анатомия, эмбриология).
3.ХІХ- ғасырдың І-ші жартысында ауыл шаруашылық практикасының даму дәрежесі.
|
1
|
2
|
| |
3
|
Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясы
1.Ч.Дарвиннің өмірбаяны және еңбектері.
2. “Түрлердің шығу тегі” еңбегіндегі негізгі қағидалар
3.Мәдени формалардың эволюциясын дәлелдеу.
|
1
|
2
|
|
4
|
Дарвиннің өзгергіштік формалары, заңдылықтары және себептері жайлы көзқарастары.
1.Айқын және айқын емес, ара қатынастық және компенсациялық өзгергіштіктер.
2.Доместикация ілімі
3.Монофилия және полифилия принциптері
4.Қолдан сұрыптау Ілімі
|
1
|
2
|
| |
5
|
Табиғаттағы түрлердің өзгергіштігін дәлелдеу
1.Табиғи түрлер эволюциясына әсер ететін негізгі факторлар.
2.Тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыптау ілімдері.
3.Тіршілік үшін күрестің алғы шарттары және формалары.
|
1
|
2
|
| |
6
|
Ч.Дарвиннен кейінгі дәуірде эволюция ілімінің дамуы
1.Эволюциялық пелеонтологияның дамуы.
2.Экологиялық зерттеулер
3.Дарвин теориясын мойындамау немесе эволюция ілімінің тоқырауы
4.Синтезделу дәуірі
|
1
|
2
|
|
7
|
Микроэволюция ілімі.
1.Микроэволюция ұғымы.
2.Микроэволюция ілімінің қалыптасуы, оның зерттейтін мәселелері және әдістері эволюция ілімінің дамытудағы маңызы.
3.Тұқым қуалайтын өзгергіштік – эволюцияның элементарлы материалы.
|
1
|
2
|
|
8
|
Популяция – эволюцияның элементарлы құрылымы
1.Популяция ұғымы және критерилері
2.Популяцияның түрлері (клональды және панмиксиялық).
3.Популяцияның генетикалық құрылымының әртүрлілігі – эволюциялық өзгерістердің алғы шарты
|
1
|
2
|
|
9
|
Популяцияның генетикалық құрылымының өзгеруі – эволюцияның элементарлы құбылысы
1.Эволюцияның элементарлы құбылысы жайлы түсінік.
2.Популяциялардағы генетикалық-анатомиялық процестер (гендердің дрейфі).
3.Популяцияның генофондын өзгертудегі олардың ролі.
|
1
|
2
|
|
10
|
Эволюцияның элементарлы факторлары
1.Элементарлы факторлар туралы түсінік.
2.Мутация процесін эволюцияның элементарлы факторлары ретінде талдау.
3.Генетикалық камбинаторика және оның эволюциядағы ролі.
4.Популяция толқынының типтері және олардың эволюциядағы ролі
|
1
|
2
|
|
11
|
Табиғи сұрыптау – эволюцияның қозғаушы және бағыттаушы факторлары
1.Табиғи сұрыптау ұғымы, табиғи сұрыпталудың алғы шарты - особьтардың гетерогенділігі
2.Биогеоценоз – тіршілік үшін күрес аймағы
3.Тіршілік үшін күрестің және элиминацияның формалары.
|
1
|
2
|
|
12
|
Адаптациялардың пайда болуы табиғи сұрыптау әсерінің нәтижесі
1.Адаптация ұғымы, классификациялары.
2.Қарапайым қорғану құрылымдары және олардың эволюция процесінде пайда болу, жақсару жолдары.
3.Күрделі адаптациялар
|
1
|
2
|
|
13
|
Түр – эволюция процесінің негізгі дәуірі
1.Түр концепциясының даму тарихы.
2.Типологиялық түр концепциясы
3.Номиналистік концепция
4.Түр ұғымы жайлы Ч.Дарвин түсінігі
|
1
|
2
|
|
14
|
Түрдің пайда болуы – микроэволюция нәтижесі
1.Жаңа түрлердің қалыптасу жолдары
2.Негіздеуші принциптер
3.Түрдің пайда болуына будандасу мен полиплоидияның ролі
|
1
|
2
|
|
15
|
Макроэволюция проблемалары
1.Макроэволюция ұғымы
2.Макро- және микроэволюциялардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары.
3.Макроэволюция және микроэволюция
|
1
|
2
|
|
|
Барлығы
|
15
|
30
|
22,5
|
Студенттің өзіндік жұмысының жоспары
|
Р/с
|
Тақырыбы мен мазмұны
|
Сағат
саны
|
Бақылау
түрі
|
Әдебиет
| |
1
|
Ж.Б.Ламарктің эволюциялық концепциясы.
Органикалық эволюция объективті процесс
Тіршіліктің пайда болуы
|
1
|
Жазбаша
|
№ 18-20
210-215 б
| |
2
|
Табиғи сұрыптаудың сандық сипаттамасы: сұрыптаудың коэффициенті, тиімділігі, жылдамдығы
Түр критерилері
|
1
|
Жазбаша
|
№5,6
49-50 бет
| |
3
|
Эволюциялық прогресс
Анропогенез
|
1
|
Реферат
|
№11,14
49-52 бет
| |
4
|
Биосфера эволюциясы
Эволюция ілімінің маңызы
|
1
|
Реферат
|
№5
53-54 бет
|
5.ПӘНДІ ОҚУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР
Тақырып атауы
|
Қолданылатын құрал жабдықтар
|
Өзін – өзі тексеру сұрақтары
|
Бақылау түрі
| |
Дәріс сабақтар
|
Зертханалық сабақтар
|
1. Кіріспе. Эволюциялық идеялардың даму тарихы.
|
Кіріспе. Эволюциялық идеялардың даму тарихы.
|
Плакаттар
|
1.Дарвин дәуіріне дейінгі кезең?
2.Антик дәуір философтарының еңбектеріндегі эволюциялық идеялар.?
|
Ауызша
жазбаша
|
2.Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының қалыптасуындағы жалпы алғы шарттар.
|
Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясының қалыптасуындағы жалпы алғы шарттар.
|
|
1.ХІХ-ғасырдың І-ші жартысында Англияда жүзеге асқан қоғамдық-экономикалық өзгерістер?
2.ХІХ- ғасырдың І-ші жартысы?
3.ХІХ- ғасырдың І-ші жартысында ауыл шаруашылығы?
|
Ауызша
жазбаша
|
3.Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясы
|
Ч.Дарвиннің эволюциялық теориясы
|
|
Ч.Дарвиннің өмірбаяны және еңбектері.?
2. “Түрлердің шығу тегі” еңбегіндегі негізгі қағидалар?
3.Мәдени формалардың эволюциясын дәлелдеу ?
|
Ауызша
жазбаша
|
4.Дарвиннің өзгергіштік формалары, заңдылықтары және себептері жайлы көзқарастары.
|
Дарвиннің өзгергіштік формалары, заңдылықтары және себептері жайлы көзқарастары.
|
|
1.Айқын және айқын емес, ара қатынас?
2.Доместикация ілімі?
3.Монофилия және полифилия принциптері?
|
Ауызша
жазбаша
|
5.Табиғаттағы түрлердің өзгергіштігін дәлелдеу
|
Табиғаттағы түрлердің өзгергіштігін дәлелдеу
|
|
1.Табиғи түрлер эволюциясына әсер ететін негізгі факторлар?
2.Тіршілік үшін күрес және табиғи сұрыптау ілімдері?
3.Тіршілік үшін күрестің алғы шарттары және формалары?
|
Ауызша
жазбаша
|
6.Ч.Дарвиннен кейінгі дәуірде эволюция ілімінің дамуы
|
Ч.Дарвиннен кейінгі дәуірде эволюция ілімінің дамуы
|
|
1.Эволюциялық палеонтологияның дамуы?
2.Экологиялық зерттеулер?
3.Дарвин теориясын мойындамау немесе эволюция ілімінің тоқырауы?
|
Ауызша
жазбаша
|
7.Микроэволюция ілімі.
|
Микроэволюция ілімі.
|
|
1.Микроэволюция ұғымы?
2.Микроэволюция ілімі?
3. Эволюцияның зерттейтін мәселелері?
|
Ауызша
жазбаша
|
8.Популяция – эволюцияның элементарлы құрылымы
|
Популяция – эволюцияның элементарлы құрылымы
|
|
1.Популяция ұғымы және критерилері?
2.Популяцияның түрлері (клональды және панмиксиялық.).?
3.Популяцияның генетикалық құрылымының әртүрлілігі – эволюциялық өзгерістердің алғы шарты?
|
Ауызша
жазбаша
|
9.Популяцияның генетикалық құрылымының өзгеруі – эволюцияның элементарлы құбылысы
|
Популяцияның генетикалық құрылымының өзгеруі – эволюцияның элементарлы құбылысы
|
|
1.Эволюцияның элементарлы құбылысы жайлы түсінік.?
2.Популяциялардағы генетика?
3.Популяцияның генофондын өзгертудегі олардың ролі?
|
Ауызша
жазбаша
|
10.Эволюцияның элементарлы факторлары
|
Эволюцияның элементарлы факторлары
|
|
1.Элементарлы факторлар туралы түсінік?
2.Мутация процесін эволюцияның элементарлы факторлары ретінде талдау.?
3.Генетикалық камбинаторика және оның эволюциядағы ролі ?
4.Популяция толқынының типтері және олардың эволюциядағы ролі?
|
Ауызша
жазбаша
|
11.Табиғи сұрыптау – эволюцияның қозғаушы және бағыттаушы факторлары
|
Табиғи сұрыптау – эволюцияның қозғаушы және бағыттаушы факторлары
|
|
1.Табиғи сұрыптау ұғымы, табиғи сұрыпталудың алғы шарттары?
2.Биогеоценоз – тіршілік үшін күрес аймағы?
3.Тіршілік үшін күрестің және элиминацияның формалар?
|
Ауызша
жазбаша
|
12.Адаптациялардың пайда болуы табиғи сұрыптау әсерінің нәтижесі
|
Адаптациялардың пайда болуы табиғи сұрыптау әсерінің нәтижесі
|
|
1.Адаптация ұғымы, классификациялары.?
2.Қарапайым қорғану құрылымдары және олардың эволюция процесінде пайда болу, жақсару жолдары.?
3.Күрделі адаптациялар?
|
Ауызша
жазбаша
|
13.Түр – эволюция процесінің негізгі дәуірі
|
Түр – эволюция процесінің негізгі дәуірі
|
|
1.Түр концепциясының даму тарихы?
2.Типологиялық түр концепциясы?
3.Номиналистік концепция?
4.Түр ұғымы жайлы Ч.Дарвин түсінігі?
|
Ауызша
жазбаша
|
14.Түрдің пайда болуы – микроэволюция нәтижесі
|
Түрдің пайда болуы – микроэволюция нәтижесі
|
|
1.Жаңа түрлердің қалыптасу жолдары?
2.Негіздеуші принциптер?
3.Түрдің пайда болуына будандасу мен полиплоидияның ролі?
|
Ауызша
жазбаша
|
15.Макроэволюция проблемалары
|
Макроэволюция проблемалары
|
|
1.Макроэволюция ұғымы?
2.Макро- және микроэволюциялардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары. ?
3.Макроэволюция және микроэволюция?
|
Ауызша
жазбаша
|
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1. Яблоков А. В. Эвлюционное учение
1.Ч. Дарвин. “ Происхождение видов ” Сбор. Соч М – Л . Изд. АН СССР, 1939 т 2.Ч. Дарвин. “ Изменение домашных животных и культурных растений ” Сбор. Соч. М-Л.1961
3.И. Шмальгаузен. “ Проблемы дарвинизма ”. Л. наука –1969
4.А.С Северцов. “ Введение в теорию эволюции ”. М. Изд. МГУ. 1981
5.Ч.Дарвин. “ Происхождение человека и полевой отбор ”. Соч. Т.S.М.Л. –1959
6.Э. Майр и др.” Эволюция”. Изд. Мир. Мир. Москва- 1981
7.В. Грант. “ Эволюция организмов “. Изд. Мир. -1980
Қосымша:
8.М.М Беляев. “Окраска животных и естественных отбор ”. М. –1974
9..К.М Зовадский “ Вид и видообразование ”. Л- 1969
10М.М Камишлов “ Эволюция биосферы ”. М.-1976
11.Я.Я. Рогинский “ Проблемы антропогенеза ”. М-1977
12.Ф.Н.Правдин „Дарвинизм” Алматы „Мектеп” 1973.
7. ОҚУ – ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІНІҢ ҚАМТУ КЕСТЕСІ
4 кесте
№
|
Оқулық және оқу-әдістемелік Құралдың атауы
|
Саны
|
Студент саны
|
Қамтылу пайызы,%
|
1
|
1.А.Г.Хрипкова. Возрастная физиология и школьная гигиена. М., 1990.
|
10
|
70
|
75
|
2
|
Матюшонок М.Т. “Физиология и гигиена детей и подростков”, Минск “Высш.шк”,1980г
|
10
|
70
|
75
|
3
|
Сапожникова Р. Г. Гигиена обучения в школе. М., 1974
|
10
|
70
|
75
|
4
|
Куценко Г. И., Жажкова И. А. Основы гигиены. М.,1980.
|
10
|
70
|
75
|
5
|
Габович Р. Д. Гигиена М., 1977.
|
12
|
70
|
75
|
6
|
Антропова М. В. Школьная гигиена. М., 1970.
|
10
|
70
|
75
|
7
|
Антропова М. В. Основы гигиены учащихся.
|
10
|
70
|
75
|
8
|
Антропова М. В. Гигиена детей и подростков. М., 1982
|
10
|
70
|
75
|
6
|
Советов С. Е. Школьная гигиена А., 1988
|
10
|
70
|
75
|
7
|
Белицкая В. И., Громова З. П., Егорова Т. И. Школьная гигиена. М. Медицина, 1983.
|
7
|
70
|
75
|
8
|
Жұмабаев. Жасеркшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А., 1991.
|
10
|
70
|
75
|
9
|
Н.Н.Леонтева, К.Б.Маринова. Анатомия и физиология детского организма. М.,1986.
|
10
|
70
|
75
|
10
|
Ю.А.Ермолаева. Возрастная физиология. М.,1985.
|
10
|
70
|
75
|
8. ӘДЕБИЕТ ЖӘНЕ ҚОРЛАР
Негізгі әдебиеттер
Н.В.Зимкин. Физиология человека.М., 1975
Я.М.Коциский. Физиология человека. М.,1982
Воронин. Физиология высшей нервной деятельности.М.,1979.
Достарыңызбен бөлісу: |
