Кафедра меңгерушісі____________Н.Қ.Жүсіпов.
Магистратураның оқу-әдістемелік кеңесінде мақұлданды.
«_____»______________20 ж. №____хаттама.
ОӘК төрағасы ____________ З.Е.Жұмабаева
КЕЛІСІЛДІ
Докторантура және магистратура деканы _________Ю.А.Леньков. «____»_________20 ж.
ҒД МАҚҰЛДАУ
ҒД директоры _________ А.Ф. Елмұратова «_____»______________20 ж.
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды
20__ж. «___»______________ №____ Хаттама
1 Пәннің мақсаты мен міндеттері
М-Ж.Көпеев шығармаларын зерттеушілерді, тарихи тұлғаларды, маңызды мәдени -тарихи жәдігерлерді және өлкетанушыларды облыс, республика мектептерінде кеңінен насихаттау.
Пәнді оқыту мақсаты:
Ақын, фольклоршы, публицист, ауыз әдебиетін жинаушы, ғалым Мәшһүр-Жүсіп Көпеевтің өмірінен терең мағлұматтар ұсыну; Мәшһүр-Жүсіп шығармаларын кеңінен насихаттау; студенттердің шығармашылық қабілеттерін шыңдау, эстетикалық, философиялық талғамдарын, тұлғалық сезім мәдениетін дамыту; М-Ж.Көпеев шығармаларының тілдік ерекшеліктерін меңгертуінде. М-Ж.Көпеев шығармаларының тілі, ақынның өзіндік жеке сөз қолдану стилі, сөз қолдану зергерлігі мен шеберлігі, тілдік ерекщеліктері, сөздік құрамы мен грамматикасын таза лингвистикалық тұрғыдан тіркеп, талдап шығу. Ақынның лексикалық, фразеологиялық, грамматикалық, стилистикалық ерекшеліктерінен мєлімет беру.
Пәннің міндеттері:
- ақын өмірінен жан-жақты мәліметттер беру;
- М-Ж. Көпеевтің ел аузынан жинақтаған ауыз әдебиеті мұралары жайлы кең түсінік қалыптастыру;
- тарихи деректерге назар аударта отырып, тарихи оқиғаларға баға беруге үйрету;
- әр тақырып аясында жүйелі жұмыс жүргізу арқылы шығармашылық бағытта еңбек ету қабілеттерін нығайту
- ғылыми бағыттағы тапсырмалар ретін ұсыну арқылы магистранттарды ізденіске баулу;
- монографиялық еңбектерді оқыту арқылы ғылыми бағыт-бағдар қалыптастыру;
Магистранттар білуі тиіс:
М-Ж.Көпеев шығармаларының тілдік-стильдік ерекшеліктерін білуі тиіс;
Ақынның тілдік ерекшеліктерін шығармаларын талдау барысында анықтай білуі керек;
- Ақын тіліндегі лексикалық топтар мен серияларды таңдап алып, талдай білулері тиіс;
Ақынның лексикалық, фразеологиялық ерекшеліктерінен білімдері болуы тиіс;
Ақынның стилистикалық ерекшеліктерін білуі тиіс.
Магистранттар істей білуі тиіс:
Студенттер тақырып бойынша материал жинау, конспект жазуды меңгере біледі.
М-Ж.Көпеев шығармаларының идеялық, эстетикалық мазмұнынын тіл заңдылықтары негізінде талдауды меңгереді.
Ғылыми еңбектерге қолдануды, ғалымдардың ой-пікірлерін салыстырып, қорытынды жасауға дағдыланады.
2 Пререквезиттер: Лексикология, фразелология, стилистика
Тематический план Форма
дисциплины СО ПГУ 7.18.2/07
3 Пәннің мазмұны
3.1 Пәннің тақырыптық жоспары
|
№
|
Тақырып
|
Сағат саны
|
Дәріс
|
Тәжір.
|
СӨЖ
СӨЖО
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1
|
М.Ж. Көпеев шығармаларының сөздік құрамы мен құрлысы
|
1
|
2
|
3
|
2
|
М.Ж. Көпеев шығармаларындағы антропонимдер
|
1
|
1
|
3
|
3
|
М.Ж. Көпеев шығармаларындағы топонимдер
|
1
|
1
|
4
|
4
|
М.Ж. Көпеев шығармаларындағы синонимдер, омонимдер және антонимдер
|
1
|
1
|
5
|
5
|
М.Ж.Көпеев шығармалары сөздігінің тілдік қабаттары
|
1
|
1
|
5
|
6
|
Араб-парсы тілінен енген сөздер
|
1
|
1
|
5
|
7
|
Орыс (Еуропа) тілінен енген сөздер
|
1
|
1
|
5
|
8
|
М-Ж.Көпеев шығармаларындағы фразеологизмдер
|
1
|
1
|
5
|
9
|
Халық қазынасындағы фразеологизмдер және Мәшһүр Жүсіптің өз қолданысындағы фразеологизмдер
|
1
|
1
|
5
|
10
|
М-Ж.Көпеев шығармаларындағы мақал-мәтелдер
|
1
|
1
|
5
|
11
|
М.Ж.Көпеев шығармаларындағы көнерген сөздер
|
1
|
1
|
5
|
12
|
М.Ж.Көпеев шығармаларындағы неологизмдер
|
1
|
1
|
5
|
13
|
М-Ж.Көпеев шығармаларының стильдік ерекшеліктері
|
3
|
2
|
5
|
Барлығы: сағат
|
15
|
15
|
60
|
3.1 Теориялық курс мазмұны
1-тақырып. М.Ж. Көпеев шығармаларының сөздік құрамы мен құрлысы.
М-Ж. Көпеев шығармаларының сөздік құрамы мен грамматикалық құрлысы арқылы қазіргі жазба әдеби тіліміздің белгілі бір кезеңіндегі сипатын тану.
2-тақырып. М.Ж. Көпеев шығармаларындағы антропонимдер.
Анторопонимдер туралы түсінік. Бұл ұғымның Мәшһүр-Жүсіп шығармаларында кездесуі.
3-тақырып. М.Ж. Көпеев шығармаларындағы топонимдер.
Топонимдер туралы түсінік. Бұл ұғымның Мәшһүр-Жүсіп шығармаларында кездесуі.
4-тақырып. М.Ж. Көпеев шығармаларындағы синонимдер, омонимдер және антонимдер.
М-Ж. Көпеев шығармаларындағы синонимдік қатарлар, олардың қолданысы. Омонимдер және антонимдер.
5-тақырып. М.Ж.Көпеев шығармалары сөздігінің тілдік қабаттары.
Мәшһүр-Жүсіп лексикасын генетикалық тұрғыдан талдау және үш бөлімге бөліп қарастыру: қазақтың төл сөздері, араб-парсы сөздері және орыс сөздері.
6-тақырып. Араб-парсы тілінен енген сөздер.
М-Ж.Көпеев шығармаларындағы шығыс элементтері, оларды жалпыхалықтық және әдеби тілге енуіне қарай талдау.
7-тақырып. Орыс (Еуропа) тілінен енген сөздер.
Мәшһүр-Жүсіп тіліндегі орыс тілінен алынған элементтерді олардың тілге ену мезгілі, қолданған мақсаты, сіңу дәрежесі, қолданылу жиілігі жақтарынан алып қарастыру.
8-тақырып. М-Ж.Көпеев шығармаларындағы фразеологизмдер.
Ақынның лексика-фразеологиялық қазынасы туралы ізденістер. Суреткер тіліндегі фразеологизмдердің типтерін анықтау.
9-тақырып. Халық қазынасындағы фразеологизмдер және Мәшһүр Жүсіптің өз қолданысындағы фразеологизмдер.
Мәшһүр-Жүсіп тіліндегі фразелолгизмдерді екі қырынан алып қарастыру. М-Ж.Көпеевтің халық қазынасынан алып қолданған сөз тіркестері және өзі ұсынған авторлық фразеологизмдері, олардың жасалу механизмдері.
10-тақырып. М-Ж.Көпеев шығармаларындағы мақал-мәтелдер.
Халықтың ғасырлар бойғы өмір тәжірибелерінен екшеліп, сұрыпталған, тұжырымдалған үлгілі, өнегелі сөздерінің ақын шығармаларынан орын алуы, қолданылу ерекшеліктері.
11-тақырып. М.Ж.Көпеев шығармаларындағы көнерген сөздер.
М-Ж.Көпеевтің өз тұсында-ақ көнерген немесе пассив қолданыла бастаған сөздер тобы және қазіргі нормадан қарағанда көнерген болып табылатын сөздер тобы.
12-тақырып. М.Ж.Көпеев шығармаларындағы неологизмдер.
Ақын тіліндегі неологизмдерді тілдік неологизмдер және стилистік неологизмдер деп бөліп қарастыру.
13-тақырып. М-Ж.Көпеев шығармаларының стильдік ерекшеліктері.
М-Ж.Көпеевтің стильдік ерекшелігін танытатын шығармалары. Олардың зерттелуі.
3.2 Тәжірибешілік сабақтардың мазмұны.
№
|
Тақырып
|
Мазмұны
|
1
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп µмірбаяны мен шыѓармашылыѓы
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп µмірбаяны. Ќызметі. Мєшћ‰р Ж‰сіп-ойшыл, философ аќын. Мєшћ‰р Ж‰сіп шыѓармаланыњ жанрлы-стильдік ерекшелігі. Мєшћ‰р Ж‰сіптіњ діни таќырыптаѓы шыѓармаларыныњ адамгершілік мєні
|
2
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп м±расыныњ зерттелу тарихы
|
Аќын жазбаларыныњ зерттелу тарихы
Жариялану тарихы. Аќын шыѓармаларыныњ жиналу тарихы.
|
3
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп Кµпей±лы – суреткер аќын
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп пен Абай µлењдеріндегі таќырып ‰ндестігі.
Ой ‰ндестігі. Бейнелеу ќ±ралдарын жетілдіріудегі сарындастыќ. «Мєшћ‰рдіњ Шабдар атпен айтысы». Мєшћ‰рдіњ тырнамен айтысы.
|
4
|
Мєшћ‰р Ж‰сіптіњ ќисса-дастандары
|
«Жарты нан» хикаясы
«Шайтанныњ саудасы». «Г‰лшат-Шеризат» дастаны
|
5
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп- фольклорист
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп шыѓармасындаѓы маќал-мєтел, ж±мбаќтар. Мєшћ‰р Ж‰сіп шыѓармаларында-ѓы т±рмыс –салт жырлары.
|
6
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп шыѓармаларыныњ тілі
|
Мєшћ‰р Ж‰сіптіњ «Ќырыќ алты жасындаѓы сµйлеген сµзі» туындысын талдау.Шыѓарма-ныњ тілі. Шыѓарманыњ идеясы
|
7
|
Мєшћ‰р Ж‰сіп- тарихшы
|
Тарихи негізде ќ±рылѓан шыѓармалары. Тарихи шыѓармалардаѓы сюжет пен композиция.
|
8
|
Мәшһүр-Жүсіп шыѓармаларындаѓы саяси-әлеуметтік тақырып.
|
Мәшһүр-Жүсіп заманындаѓы саяси-єлеуметтік жаѓдай. Ақын шыѓармаларындаѓы ќазаќ ќауымыныњ єлеуметтік бейнесі.
|
9
|
Қазіргі мәшһүртанудың өзекті мәселелері
|
Этнографиялық, философиялық, мәдени, әдеби мұраларының бүгінгі зерттелу жайы.
|
10.
|
Мәшһүр – Жүсіп шығармалары лексикасының этномәдени негіздері
|
Тақырыпқа байланысты монография, ғылыми еңбектерді, мақалаларды талдау.
|
11.
|
М-Ж. Көпеев және қазақ әдеби тілі
|
Әдеби талдау, кейіпкерлерге мінездеме беру жұмыстары
|
12.
|
Мәшһүр Жүсіптің ел арасынан жинаған қазақ фольклоры үлгілері
|
Ауыз әдебиеті деректерінен жан-жақты түсінік беретін ғылыми әдебиеттерді қарастыру
|
13.
|
М-Ж Көпеевтің деректі дастандары
|
Ақын өлеңдерінің көркемдік ерекшеліктерін жете тану бағытындағы жұмыс түрлері
|
14.
|
М-Ж.Көпеев шығармаларындағы шығыс элементтері.
|
|
15.
|
|
|
3.3 МӨЖ мазмұны
№
|
СӨЖ түрі
|
Есеп беру формасы
|
Бақылау түрі
|
Сағат көлемі
|
1
|
Дәріс материалдарын өңдеу
|
Жұмыс дәптері
|
Сабаққа қатысу
|
90 (2х45)
|
3
|
Қосымша материалдарға дайындық
|
Конспект
|
Коллоквиум
|
50
|
4
|
Жазбаша тапсырмаларды орындау
|
Ғылыми жазба жұмыстары
|
Семестрлік тапсырманы қорғау
|
60
|
5
|
Бақылау шараларына дайындық
|
Бақылау жұмысы
|
Бақылау жұмысын жазу
|
10
|
Барлығы
|
210
|
Студенттерге өздігінен оқуға берілетін тақырыптар
1. Қазақ поэзиясының негізгі ерекшеліктері.
Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-56 бет, [3], 1-38 беттер, [4] 6-85 беттер.
2. М-Ж.Көпеев шығармаларындағы соматикалық фразеологизмдер.
Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-30 беттер; [2], 1-96 беттер.
3. Р.Сыздықтың ғылыми еңбектерін талдау.
Ұсынылатын әдебиет: [10], 1-55 беттер; [9], 1-42 беттер.
4. М-Ж.Көпеев шығармаларындағы фразеологизмдердің стильдік ерекшеліктері.
Ұсынылатын әдебиет: [3], 1-200 беттер, [3], 1-42 беттер.
5. М-Ж.Көпеев шығармаларының зерттелуі.
Ұсынылатын әдебиет: [2], 1-200 бет.
6. М-Ж.Көпеев шығармаларындағы фразеологизмдердің бейнелілігі.
Ұсынылатын әдебиет: [9], 1-55 бет, [4], 13-28 беттер, [1] .
7. Дін µнерді ќатар алып ж‰ріп, екеуімен елге ‰лгі-µнеге шашуы. Мєшћ‰р атануыныњ себептері. «Тірлікте кµп жасаѓандыќтан кµрген бір тамашамыз» атты кітабында µз дєуірініњ сипатын суреттеп, кµкейкесті мєселелерді кµтере білуі. «Ќазаќ ж±ртыныњ осы к‰нгі єњгімесі», «Аќ ќаѓаз, ќалам сия келет бізге», «Ырыссыз жоќ нєрсеге ерінеді» т.б µлењдеріндегі тарихи оќиѓаларѓа, µнердіњ Адам µміріндегі алар орнына деген наќтылы ой-т±жырымдарыныњ болуы.
¦сынылатын єдебиет: [3], 1-200 бет, [4], 1-55 беттер, [6] 1-120 беттер, [10], [11],
8. «Хал -ахуал» жинаѓында замана сипатыныњ кењ суреттелуі. Аќынныњ отаршылдыќпен ере келген кесірлі сипаттарды Аша білкуі «Жалѓанда мен µлењді еремк ќылдым», «Сенбе жанныњ бєрі дос еді деп» атты µлењдерініњ мєні.
¦сынылатын єдебиет: [1], 1-100 беттер; [9], 1-96 беттер.
9. «Сарыарќаныњ кімдікі екендігі» жинаѓындаѓы µлењдерінде ±лт м‰ддесін кµбірек ќолдайтыны. Т‰ркі тектес халыќтардыњ бірлігін жаќтауы.Мєшћ‰р шыѓармашылыѓында діни уаѓыз, діни бірлік, дінге деген с‰йіспеншілік кµбірек кµрініс табуы.
Ұсынылатын әдебиет: [1], 1-85 беттер; [7], 1-44 беттер.
Ғылыми жазба жұмыстарының тақырыптары.
Поэзиядағы діни лирика.
М.Ж.Көпеевтің суреттеудегі әдіс-тәсілдері.
М-Ж.Көпеевтің өз тұсында-ақ көнерген немесе пассив қолданыла бастаған сөздер тобы және қазіргі нормадан қарағанда көнерген болып табылатын сөздер тобы.
Ақынның лексика-фразеологиялық қазынасы туралы ізденістер.
Суреткер тіліндегі фразеологизмдердің типтерін анықтау.
Мәшһүр-Жүсіп лексикасының генеологиялық қабаттары.
М-Ж.Көпеев шығармаларындағы шығыс элементтері.
Мамандықтың (тардың) жұмыс оқу жоспарынан көшірме
|
|
ПМУ ҰС Н 7.18.3/32
|
6М011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығының жұмыс оқу жоспарынан көшірме
Пән атауы - Мәшһүртану мәселелері
Оқу нысаны
|
Пәннің еңбек сыйымдылығы
|
Семестр бойынша бақылау түрлері
|
Семестр
|
Семестр бойынша магистранттар жұмыстарының көлемі
|
кре-дит-тер
|
академиялық сағат
|
кре
дит
тер
|
аудиториялық сабақ
(ак. сағат)
|
МӨЖ
(ак. сағат)
|
бар-лығы
|
ауд
|
МӨЖ
|
емт
|
сын
|
КЖ-а
|
КЖ-с
|
бар-
лығы
|
дәр
|
пр.
|
зертх
|
бар
лы
ғы
|
МОӨЖ
|
ЖОБ негі-зіндегі күндізгі
|
2
|
90
|
30
|
60
|
2
|
-
|
-
|
-
|
2
|
2
|
30
|
15
|
15
|
-
|
60
|
3
|
Кафедра меңгерушісі ______ Жүсіпов Н.Қ. 20__ж. «___» ________
(қолы)
Қолданылатын әдебиеттер
Негізгі:
1. М-Ж Көпеевтің қысқаша энциклопедиясы. Павлодар: Кереку, 2008. Т 3.-186 б.
2. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары. 13том. Павлодар: «ЭКО»ҒӨФ, 2008. 385бет.
3.М-Ж. Көпеев. Нақыл сөздер, мақалдар. М-Ж. Көпейұлы. Шығармалары. 11том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2007ж. 418 бет.
4.М-Ж.Көпеев. «Басқа пәле-тілден» деудің мәнісі. М-Ж. Көпейұлы. Шығармалары: 11том. Павл: «ЭКО» ҒӨФ, 2007ж.
5.Дала кемеңгері – Мәшһүр Жүсіп : - Адамзаттың ұы ғұамасы» атты халықаралық ғылыми-практикалық конф. материалдары, Павлодар, ПМУ, 2008.
Қосымша:
6. М-Ж. Көпеев. «Ана тілі» туралы. Мәшһүр Жүсіп. Қазақ тарихы. Шығармалары: 9том. Павлодар. 2006 ж.
7. Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары: 8том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, -2006ж. 452 бет.
8.Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары: 12 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2008 ж. 12 том. 363 б.
9. М-Ж Көпеев. Тобықты шежіресі. М-Ж Көпеев шығармалары. 10 том. «ЭКО» 2007. Павлодар. ТОО НПФ. .445 бет, (36-бет).
10. М-Ж Көпеев. Қанжығалы шежіресі. . М-Ж Көпеев шығармалары. 10 том. «ЭКО» 2007. Павлодар. ТОО НПФ. .445 бет, (37 бет).
11. М-Ж Көпеев. Керей шежіресі. М-Ж Көпеев шығармалары. 10 том. «ЭКО» 2007. Павлодар. ТОО НПФ. .445 бет (45-бет).
12. Арғын-Сүйіндік - Қаржас тарауы. М-Ж Көпеев шығармалары. 10 том. «ЭКО» 2007. Павлодар. ТОО НПФ. .445 бет (49-бет).М-Ж. Көпейұлы. Таңдамалы шығармалары. 1 том, 134 б. «ЭКО», ҒӨФ, П-р, 2005ж, -540 б.
13. М-Ж. Көпейұлы. Шығармалары. 6 том. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, -2005ж. -396 бет.
14. Ш Шарапиев Т.Ш. Көпеев С.Ш. Ғұлама ғұмыры: Павлодар: ЭКО, 2007. -157 бет.
15. «Дала кемеңгері Мәшһүр – Жүсіп: - Адамзаттың ұлы ғұламасы» атты халықаралық ғылыми-практикалық конф. материалдары. Павлодар, ПМУ, 2008жыл.
Достарыңызбен бөлісу: |