БАҒдарламасы (силлабус) Пән : Жас ерекшелігі психологиясы 5В010100 -мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу



бет1/4
Дата30.04.2017
өлшемі1,09 Mb.
#15230
түріБағдарламасы
  1   2   3   4
Н.4.02-01
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті


БЕКІТЕМІН

Факультет Кеңесі шешімімен

факультет деканы

__________ _______________

(қолы) (аты-жөні, тегі)

«_____» __ 20 ____ ж.

Студенттерге арналған пән

БАҒДАРЛАМАСЫ

(СИЛЛАБУС)

Пән: Жас ерекшелігі психологиясы


5В010100 -Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу

Көкшетау
Студенттерге арналған пән бағдарламасы (силлабус) 5В010100 «Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу» мамандығы элективті курс каталогы бойынша құрылды


____________________________кафедрасының отырысында қарастырылған
«____» _______________ 20____ ж. хаттама № _______
Кафедра меңгерушісі _____________________________________

(қолы; аты-жөні, тегі)

____________ факультетінің оқу-әдістемелік комиссиясымен мақұлданған
«____» _______________ 20 __ ж. хаттама № _______

ОӘК төрағасы ___________________________________

(қолы; аты-жөні, тегі)

2. Оқытушы: аға оқытушы Раимбекова А.Ж.,

Жаратылыстану- педагогикалық факультеті, Білім беру технологиясы кафедрасы, 616 кабинет. Кафедрада болу уақыты : 08. 30 – 15.00-ге дейін

3. Пән: Жас ерекшелігі психологиясы.

Кредит саны: 2, 4- семестр

Мамандық: 5В010100 «Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу»



Пәнді оқыту уақыты және орны:

Пәнді оқыту мерзімі 15 апта, апта бойынша 2 сағат лекция

(50 минут), 1 семинар сабағы (50 минут). Әрбір лекция , семинар тақырыптары СОӨЖ сабақтарында толықтырылып талқыланады, 3 сағат(50 минут) СОӨЖ, 3 сағат (50 минут) СӨЖ (өздік жұмыс). Сабақ сабақ кестесі бойынша өтеді. корпус № 1

Оқу жоспарының көшірмесі:


курс

семестр


Кредит

саны



Дәрістер,

сағаты.


Практ., семинар, /сағ.

Зертх.

сабақт.,


сағат.

ОБСӨЖ

сағат-да


СӨЖ

сағ-да


Барлығы

сағ-да


Бақылау

түрі


2

4

3

30

15

-

30

60

135

емтихан

4. Пререквизиттері: мектеп бағдарламасы бойынша өтетін гуманитарлық пәндер «Мамандыққа кіріспе», «Жалпы психология», «Психология тарихы».

Постреквизиттері: (білімнің маңызы мен педагогикалық әрекетінің құрылымы)

Оқу семестрінің соңында студент білуі және орындай алуы керек:

1) Онтогенез бен филогенездегі адамның тұлғалық психологиялық ерекшеліктері туралы көзқарастары болуы керек;

2) шет ел және кеңес психологиясының жас ерекшелігі психологиясының даму пәнін, жас ерекшелігі психологиясының ғылым ретінде сипаттамасы, әдістері мен міндеттері, адамның іс-әрекеті мен тұлғалық құрылымы, даму динамикасын білу керек;

3) алған білімдерін практикада қолдана алуы; баланың психикалық дамуының жағдайлары толықтай мазмұнын жүруін бақылау үшін әдістемелік негізін құру.

5. Оқу пәніне сипаттама.

5.1. Жас ерекшелігі психологиясы курсы студенттердің психологиялық дайындау жүйесінде ерекше орын алады. Психиканың даму заңдылықтары мен механизмдері туралы білімдері білім беру жүйесінде, сонымен қатар қоғамдық өмірдің басқа да саласында, психологтың практикалық іс-әрекетінің негізі болып табылады.

5.2. Курстың мақсаты:

1) Студенттерді онтогенездің әр түрлі сатыларындағы психикалық даму мәселері бойынша негізгі теорияларын және тұжырымдамаларын күшейту.

2) Студенттерге жүйелі түсініктерді қалыптастыру, олардың кәсіби психологиялық дайындықтарын күшейту.

3) Студенттерге жүйелі түсүніктерді қалыптастыру,даму психологиясы психологиялық бөлімінің бір бөлігі ретінде;онтогенездегі адамның тұлғалық психологиялық ерекшеліктерін тереңдетіп меңгерулеріне мүмкіндіктер береді.

5.3. Оқу пәнінің міндеттері:

1.Төмендегідей білімдермен қамтамасыз ету;

-Жас ерекшелігі психологиясының пәні мен міндеттері туралы;

-Осы пән туралы шет ел және кеңес психологиясының даму тарихы жайында;

-Жас ерекшелігі психологиясы аумағында құрылған әдістемелік және теориялық зерттеу негізі, әдіснамалығы туралы;

-Жас ерекшелігі психологиясында қолданылатын әдістері жинақтау және эксперименттік зерттеу кезінде қалыптасқан және түзету әсерінен алынған ақпараттық мәліметтерді талдау туралы.

2.Курстың практикалық міндеттеріне жататын;

-баланың психикалық дамуының жағдайлары мен толықтай мазмұнын, жүруін бақылау үшін әдістемелік базасын құру.

-баланың қарым-қатынасы мен іс-әрекетінің тиімді түрлерін ұйымдастыру;

-ересек пен қарттық шақтың жас ерекшелік дағдарыстық кезеңдерінде психологиялық көмекті ұйымдастыру.

6. Сабақ жоспары



Мазмұны

(тақырыбы мен сұрақтары)



Дәрістер

сағат саны




Практ., семинар

сабақтар сағ.



Зертханалық

сабақтар сағ.



Оқу мен әдіст. әдебиетке сілтеме

1

2

3

4




5

1

Жас ерекшелігі психологиясы пәні және міндеттері. Жас ерекшелігі психологиясының мәні мен даму тарихы.



2

1




1,3,7,9

2

Жас ерекшелігі психологиясының зерттеу әдістері. Жас ерекшелігі психологиясының басқа ғылымдармен байланысы. Жас ерекшелігі психологияның жалпы мәселелері және әдіснамалық

негіздері.



2

1




1-10

3

Психикалық дамудың қозғаушы күші мен заңдылықтары және жеке адамның онтогенезде қалыптасуы. Дамудың биогенетикалық концепциясы.

2

1




2,4,6

4

Дамудың социогенетикалық концепциясы. Л.С. Выготскийдің жоғары психикалық функциялардың дамуы туралы теориясы.

2

1




1-10

5

Психикалық дамудың негізгі заңдылықтары

1. Балаланың психикалық дамуындағы биологиялық, психологиялық және әлеуметтік факторлардың рөлі

2. Жас шағы кезеңдері және психикалық дамуды кезеңге бөлу

3. Ғылыми тұрғыдан бала психикасының дамуын кезеңдерге топтастыру.




2

1




1-10

6

Баланы өмірге келген алғашқы жылындағы психикалық дамуы.

1. Баланың дүниеге келуі

2. Сезім мүшелерінің даму ерекшеліктерін

3. Эмоциялық өрістің дамуы. Жандпну комплексі




2

1




1-10

7

Нәрестелік кезең

1. Баланың үлкендермен қарым қатынасының рөлі

2. Қимыл іс әрекетті дамыту

3. Айналасындағыларға бағдарлануды дамыту



2

1




1-10

8

Ерте балалық шақ психологиясы

1. Ерте балалалық шақтың маңызды жетістіктері.

2. Сәбилік шақта баланың ақыл ойының жетілуі

3. Сәбилік шақта жеке адам қалыптасуының алғы шарттары



2

1




1-10

9

Мектепке дейінгі балалық шақтағы баланың дамуының психологиялық ерекшеліктері. Мектепке дейінгі баланың іс-әрекетінің негізгі түрлері. Мектепке дейінгі балалық шақтағы сенсорлық дамуы. Мектепке дейінгі балалардың интеллектуалдық дамуы.


2

1




5,8,10

10

Бастауыш сынып жасындағылардың және жеткіншектердің психикалық дамуы. Бастауыш мектеп шағындағы психикалық даму.

Бастауыш сынып оқушыларының анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктері. Бастауыш сынып оқушыларында кездесетін қиыншылықтардың негізгі түрлері.



2

1




1,3,5 қосымша-1

11

Бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекетінің құрылысы. Бастауыш сынып оқушыларының бақылау әрекеттерінің ерекшеліктері.

Бастауыш сынып оқушыларының оқу әрекеттерінің ерекшеліктері.



2

1




1-10

12

Жеткіншектік кезеңнің психологиялық ерекшеліктері. Жас өспірімдік кезеңдегі өмірлік жоспарлар және кәсіп таңдау


2

1




4,8,10

қосымша-2



13

Балаң жас өспірімдік психология.

Жас өспірімнің өмірінде ұжымның алатын орны



2

1




1-10

14

Ересектің дамуындағы және өмірлік құндылықтардың қалыптасуындағы бағыттар.

2

1




1-10

15

Балаң жас,кемел жас,қартаю кезеңі және кәрілік.

2

1




1-10




Барлығы

30

15







    1. Дәрісханалық сабақтардың оқу-тақырыптық жоспары

6.2. ОБСӨЖ оқу-тақырыптық жоспары



      1. ОБСӨЖ тақырыптары бойынша тапсырмалар



ОБСӨ ОБСӨЖ тақырыптары


ОБСӨЖ сағат

саны


/сағ/

/сағ/


/сағ/

Оқу - әдістемелік әдебиеттерге нұсқау

(негізгі, қосымша)



Басқа әдебиеттер көздері. (сайттар, электр.оқулықтар)

1

2

3

4

5

1

Жас ерекшелігі, даму психологиясының пәні, міндеті, зерттеу әдістері.

6 6

6


1,3,7,9 1,3,7,9




2

Бала д Бала дамуының теориясы

6 6

2,4,62, 2,4,6




3

Ерте сәбилік шақтағы таным және мінез- құлық .

6 6

5,8,10




4

Мектепке дейінгі шақтағы танымдық процесстер мен іс -әрекеттің дамуы.


6

6


1 1,3,5 косымша-1




5

Жеткіншектік және жас өспірімдік шақтағы ақыл -ойдың дамуы

6

6


4,8,10

қосымша-2









Барлығы:

30








6.2.1 ОБСӨЖ тақырыптары бойынша тапсырмалар.

1-тақырып.

Жас ерекшелігі, даму психологиясының пәні, міндеті, зерттеу әдістері.

1.Жас ерекшелігі психологиясының пәні.

2.Жас ерекшелігіне сай даму психологиясының мәселелері.

3.Зерттеу әдістері.

2-тақырып.

Бала дамуының теориясы.

1.Баланың дамуындағы генотиптік және ортаға шарттар.

2.Дамудың негізгі түсініктері және жалпы сұрақтар.

3.Жас ерекшелігі дамуының кезеңдері.

4.Бала ойлауының дамуы.



3-тақырып.

Ерте сәбилік шақтағы таным және мінез-құлық.

1.1-3 жас аралығындағы дамудың жалпы сипаттамасы.

2.Ерте сәбилік баланың сөйлеуінің дамуы.

3.Заттық және ойндық іс-әрекеттің пайда болуы.

4.Ерте сәбилік шақтағы баланың қабылдауы, есте сақтауы, ойлауы



4-тақырып.

Мектепке дейнгі шақтағы танымдық процесстермен іс-әрекеттің дамуы.

1.Заттық іс-әрекет және ойын.

2.Мектепке дейінгі шақтағылардың қабылдауы, зейіні және есте сақтауы.

3.Қиял, ойлауы,сөйлеуі.

4.Кіші оқушының оқу және еңбек іс әрекеті.



5-тақырып.

Жеткіншектік және жасөспірімдік шақтағы ақыл-ойдың дамуы.

1)Танымдық дамудың жалпы сипаттамаларының жағдайлары.

2) Психикалық процестерді жетілдіру.

3)Жалпы және арнаулы қабілеттерді дамыту.

4)Ойлауды дамыту.



6.3.Пәннің оқу - әдістемелік жеткіліктілік картасы.









Оқулықтар, оқу құралы.

Әдебиет тілі.

Автор басылым жылы

Экземпляр саны

Электрондық версия



















Кафедрада

кітапханада










1

2

3

4

5

6

7







1.

Вопросы активизации познавательной деятельности учащихся

русс

Омск,

1974-191с.


















2.

Вопросы детской и педагогической психологии на ХУ111 Междунар.конгрессепсихологов

русс

Смирнова А.А. М.: Просвещение 1969-256с




8










3.

Вопросы психологии личности

русс

Селиванов В.И. Резань, 1975-153с.




2










4.

Вопросы психологии обучения и воспитания

русс

Сборник статей под.ред.И.Ф.Мягкова Воронеж, 1976-89с.




3










5.

Вопросы психологии познавательной деятельности учащихся

русс

Сборник трудов под.ред. Н.Ф.Добрынина М.: 1974-191с.




3










6.

Вопросы психологии способностей

русс

Сборник статей под.ред.В.А.Крутецкого М.педагогика, 1973-216с..




3










7.

Жалпы психологи

Каз

Алдамуратов Ә1996




31

Электрондық версия







8.

Жантану негіздері

каз

Жарықбаев Қ

2002





20










9.

Восприятие и действие

русс

под.ред.Н.В.Запорожца М.:просв-е, 1967-323с.




1










10

Восприятие и деятельность

русс

под.ред.А.И.Леонтьева М.: 1976-319с.




1










11

Восприятие и мышление

русс

М.: 1962-189с.Труды института психологии




1










12

Восприятие и память

русс

Калинин, 1972




1










13

Атлас по психологии

русс

Гамезо М.В., Домашенко И.А.М.:просв-е, 1986-270с.




30







Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі:

Негізгі әдебиеттер:

  1. Аверин В.А.Психология детей и подростков.М.1998.

  2. Александрова М.Д.Проблемы социальной и психологической геронтологии. Л.ЛГУ 1974.

  3. Анциферова Л.И.Поздний период жизни человека:типы строения и возможности поступательного старения личности.//психол.журнал.1996 №6.

  4. Асеев В.Г. Возрастная психология:Учебное пособие-Иркутск 1989.

  5. Божович Л.И. Личность и ееФормирование в детском возрасте.М.1968.

  6. Возрастная психология//Под ред.А.В.Петровского М.,1986

  7. Возрастная психология//Под.ред.Л.Ф.Обуховой.,М 1996.

  8. Мухина В.С.Возрастная психология.М.,1998.

  9. Немов Р.С.Психология.В 3-х томах М.,1995.

10.Обухова Л.Ф.Детская психология .М.,1997.

Қосымша әдебиеттер:

1.Байярд Р.Т.Ваш беспокойный ребенок.М.,1982.

2.Давыдов В.В. Генезис и развитие личности в детском возрасте//Вопросы психологии..1992.
7.Студентердің өздік жұмыстары сабақтарының жоспары.

Тапсырма беру аптасының нөмірі

Сабақ тақырыбы

СӨЖ

тапсырмасы



Ұсынылатын әдебиет

СӨЖ-дегі бақылау түрі

Тапсыру мерзімі аптасының

нөмірі


1

2

3

4

5




6

1

Жас ерекшелігі психологиясының теориялық және практикалық маңызы

Жас ерекшелігі психологиясының теориялық және практикалық маңызы қандай? Баланың психикалық дамуының негізгі шарттары неде?Психикалық дамуыдың жас шағы кезеңдері неге байланысты. Тәрбиеші балалардың психикалық дамуының жеке дара ерекшеліктерін неліктен ескеріп отыруы тиіс

Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша ,конспект, глассарий жасау

1

2-3

Баланы өмірге келген алғашқы жылындағы психикалық дамуы.

Жаңа туған кезеңде мидың дұрыс жетілуі неге байланысты.Жандану комплексі деген не?

Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша,

конспект , тест құру



3

4-5

Нәрестелік шақ

Нәрестелік шақтағы қимыл мен іс-әрекетті дамытудың ерекшеліктері қандай?Тік жүру баланың психикасын дамытуға неліктен көмектеседі. Сәбилік шақта тілді дамытудың қандай өзіндік ерекшелігі бар?Сәбилік шақ адамның жеке басының қалыптасу алғышарттары қандай?

Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша ,конспект, глассарий жасау

5

6-7

Мектепке дейінгі шақта ойын –баланың басты іс-әрекеті

Мектепке дейінгі жастағы балалрдың ойындарының сюжеті мен мазмұны дегеніміз не? Мектепке дейінгі шақта ойын сипаты қалай өзгереді.

Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша,

конспект



7

8-9

Мектепке дейінгі шақтағы баланың іс-әрекетінің психологиялық сипаттамасы

Мектепке дейінгі балалрдың оқу іс-әрекетінің негізгі ерекшеліктері қандай?

Мектеп жасына дейінгі баланың еңбек қызметінің өзгешелігі қандай

Мектеп жасына дейінгі балалардың дамуы үшін оларды үйрену және еңбек қызметіне араласты


Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша,

конспект ,глассарий жасау



9

10

Мектепке дейінгі баланың жеке басының дамуы

Мектепке дейінгі баланың жеке басының даму жағдайлары қандай?

Мектеп жасына дейінгі баланың жеке басының дамуына оның төңірегіндегі ересектер қандай дәрежеде ықпал етеді?



Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша , конспект

10

11-12

Мектепке дейінгі шақтағы баланың сезімдері мен еркін дамыту


Мектепке дейінгі шақта ойлауды дамытудың жалпы сипаттамасы

Мектепке дейінгі жастағы баланың бейнелі ойлауын дамыту.

Ойладың логикалық формасын үйрену


Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша ,конспект

12

13-14

Мектепке дейінгі балаланың ойлауының дамуы


Шиеленістің тиімді шешілуінің негізгі шарттары, оны шешудегі қиыншылықтар,шиеленісті шешудің деңгейлері, шиеленісті шешудегі әзілдің алатын орны, мысалдар келтіру, шиеленісті басқарудағы қиыншылықтар,шиеленістің конструктивті және деструктивті шешілу нәтижелері.

Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша , конспект, глассарий жасау

14

15

Мектепке оқытуға психологиялық дайындық


Мектепке оқытуға психологиялық дайындықтың маңызы. Мектепке оқытуға психологиялық дайындық жүргізудің ерекшеліктері

Н.ә 3,8,14

Қ.ә 1


Ауызша

конспект


15


  1. Баға бойынша ақпарат

Бақылау түрлері (ағымдық,аралық,қорытынды)

Бақылау әдістері (сұрақ, жазба жұмыстары, тесттер)

9. Бағаны қою саясаты

Бағаны қою саясаты 100 балдық (100 %) жүйеге негізделген және бағалардың төмендегідей бөлінуін қарастырады



Бағалау баламасы

Әріптік жүйе бойынша бағалау

Сандық балама

Балдардың пайыздық мазмұны

Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау

А

4,00

95-100

Өте жақсы

А-

3,67

90-94

В+

3,33

85-89

Жақсы

В

3,00

80-84

В-

2,67

75-79

С+

2,33

70-74

Қанағаттанарлық

С

2,00

65-69

С-

1,67

60-64

D+

1,33

55-59

D

1,00

50-54

Ғ

0,00

0-49

Қанағаттанарлықсыз


10. Оқу пәні мен академиялық әдеп саясаты

сабақтарға қатысу;

сабақтағы тәртіп ережелері;

көтермелеу және талап ету.



Семинар сабақтарының жоспары
1. Балалық шақ психологиялық зерттеудің пәні ретінде. конспектілеу.

2. "Балалық даму теориясы " тақырыбы бойынша реферативті мазмұнда даярлау.

3. "Жас ерекшелік кезеңдері" тақырыбына рефераттар дайындау.

4. Ерте балалық шақ. К.Новоселованың "Развитие в раннем возрасте" мақаласын конспектілеу.

5. Ерте балалық шақ. Бақылау күнделігін құру.

6. Мектеп жасына дейінгі шақ. Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған

түзету жұмыстарын құру ( жүріс-тұрыстарындағы ауытқулар).



  1. Мектепке оқытуға дайындық. Мектепке дайындаудың диагностикалық әдістерін даярлау пакеті.

  2. Жеткіншек шақ. Жеткіншек жастағылардың агрессиясын зерттеу бойынша әдістерді таңдау.

  3. Балаң жас кезеңі. "Үйленуге дайындық" тақырыбы бойынша пікір-таласқа дайындау.

  4. Орта жас. Орта жастағы адамдардың психолого-педагогикалық сипаттамасын құру.

11. Герантология, "Қарттық шақ - әлеуметтік мәселе" тақырыбы бойынша пікір-таласқа дайындау.

  1. Жас ерекшелігі психологиясының категориялары.

  2. Жас ерекшелігі психологиясының әдіснамалық негізі.

  3. Жас ерекшелігі психологиясының даму тарихы.

  4. Психикалық даму, оның қозғаушы күші жайлы шет елдік зерттеулер.

  5. Кеңес психологиясындағы психикалық даму, оның қозғаушы күші жайлы теориялар.

  6. Дамудың қазіргі көкейтесті мәселелері.

  7. Жас ерекшелігі психологиясының зерттеу әдістері.

  8. Зерттеудің генетикалық әдістері.

  9. Психологиядағы жас кезеңдеріне бөлу мәселесі.

  10. Жас ерекшелігі психологиясында, этникалық психологияда жас кезеңдерін теориялық, эксперименттік зерттеу.

  1. Нәресте жасының психологиялық дамуы.

  2. Бөбек жасының психикалық дамуы.

  3. Мектепке дейінгі балалардың психикасының дамуы.

  4. Бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың психологиялық ерекшеліктері.

  5. Жеткіншек психологиясы.

  6. Балаң жас психологиясы.

  7. Кемел жас психологиясы.

  8. Кәрілік /қартаю/кезеңі.



Жасерекшелік психологиясы пәні бойынша өздік жұмыс тапсрымалары
1. Отандық және шет ел психологиясындағы жас кезеңдеріне бөлуді

салыстырмалы талдау.

2. Онтогенездегі психикалық дамудың теориялық мәселелері.

З. Бала психикасының дамуындағы сензитивтік кез.

4. Баланы мектепке даярлаудың кейбір мәселелері.

5. Мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ой дамуының диагностикалық

мәселелері.

6. Бастауыш мектеп жасының танымдық іс-әрекеті психикалық даму факторы ретінде.



7. Жеті жастағы баланың есеюі және үлкеңдердің оған қоятын талабы арасындағы қайшылық. Бұл қайшылықтың оқу әрекетімен ұштасуы.

8. Оқушылардың оқу мотивтерін қалыптастырудың психологиялық ерекшеліктері.

9. Жеткіншектердің ауытқыған мінез-құлқының психологиялық себептері, оны түзету жолдары мен тәсілдері.

10. Жоғары сынып оқушысының танымдық қызығулары мен кәсіби анықталуының психологиялық ерекшеліктері.

11. Жеткіншек жасындағы ұлдар мен қыздардың жыныстық даму ерекшеліктері.

12. Ересектің өзге кісінің жағдайымен санасу /эмпатикалық/ қабілетінің дамуы.

1З. Ересектің оқу үстіндегі ақыл-ойы мен рефлексивтік процестерінің

қалыптасуы.

14. Студенттердің жеке басын, танымдық іс-әрекетін зерттеуге жүйелі-

құрылымдық тұрғыдан келудің ықпалы.

15. Студенттердің біріккен іс-әрекет шартына-әлеуметтік-психологиялық

бейімделу мәселесі.



16. Еңбек ұжымында біріккен іс-әрекет шартына кәсіби бейімделудің

психологиялық механизмдері.

17. Психологтың әр түрлі жас топтарымен атқаратын іс-әрекетінің ерекшелігі.

18. Қазіргі геронтология мәселесі.

19. Қартаюға психологиялық дайындық мәселесі.



ЖАС ЕРЕКШЕЛІГІ ПСИХОЛОГИЯСЫ (лекция тезистер)

1 тақырып. Жас ерекшелігі психологиясының пәні мен міндеттері.

Жас ерекшелігі психологиясының пәні. Жас ерекшелігі психологиясының теориялық және практикалық міндеттері. Психикалық дамудың жағдайы мен қозғаушы күші -жас дамуының түбегейлі мәселесі. Жас ерекшелігі психологиясының салалары: балалар психологиясы, жасөспірім психологиясы, балаң жас психологиясы, кемел жас психологиясы, герантопсихологиясы /кәрілік/. Олардың мәндері. Жас ерекшелігі психологиясының басқа ғылымдармен байланысы. Психикалық дамудың әрбір сатысындағы адамдардың арасындағы дара ерекшеліктерді зерттеу. Ғылым ретінде жас ерекшелігі психологиясының негізгі мәселелері.

Жас ерекшелігі психологиясының зерттеу әдістері.

Психологиялық зерттеулердің әдіснамалық негіздері, оларды жас ерекшелігі психологиясында қолдану жолдары. Жас ерекшелігі психологиясының әдістерін топтастыру.

Жас ерекшелігі психологиясының әдістеріне толық сипаттама. Бақылау, оның түрлері, ерекшеліктері, оларға қойылатын негізгі талаптар жүйесі. Эксперимент және оның түрлері. Эксперименттік зерттеудің негізгі сатылары. Психологиялық эксперименттің құрылымы. Сынақ/тест/ әдісі және оның ғылыми зерттеуде қолданудың мүмкіншіліктері. Балалардың ұжымын зерттеуге социометрия әдісін қолдану. Анкеттік әдіс және бұл әдісті оқушының жеке басының бағытын білу үшін, көптеген материалдардың мәнін анықтау үшін маңызы. Әңгімелесу әдісі. Жас ерекшелігі психологиясы бойынша жинақталған мағлұматтарды математикалық жолмен зерттеудің негізгі тәсілдері. Адамның психикалық дамуында мінез-құлқын анықтаудың жолдары. Зерттеудің генетикалық әдістері. Жасқа байланысты "көлденең кесу". Онтогенетикалық эволюцияны зерттейтін лонгитюд әдісі.

"Егіздер әдісі", оның мәні. Биографиялық /өмірбаяндық / әдіс, оның ерекшеліктері. Қазіргі психологиядағы диагностика мәселесі. Жас ерекшелігі психологиясының міндеттерін шешудегі кросс-мәдени зерттеулердің мәні.
2 тақырып. Психология ғылымының дамуының негізгі теорилық мәселелері.

Баланың психикалық дамуы мен оның жеке басының қасиеттерін қалыптастыруда оқыту мен тәрбиенің, өмірі мен қоғамдық пайдалы істерінің шешуші маңызы. Оның жеке басы мен мінез-құлқының орнығуына саналы іс-әрекетінің әсер-ықпалы. Бала психикасының дамуындағы қозғаушы күш. Оның дамуы мен жеке басының қалыптасуы оқыту мен тәрбие істерінің ықпалы. Психикалық даму процесінде сыртқы факторлардың ішкі факторларға айналуы. Таным процесінде қоғамдық пайдалы істердің нақтылы білімнің, ептілік пен дағдының ақыл-ой әрекеттері арқылы ішкі факторларға айналуы.Таным процесінде қоғамдық пайдалы істердің, нақтылы білімдердің, ептілік пен дағдының ақыл-ой әрекеттері арқылы ішкі факторларға / интериоризацияға / айналуы.
3 тақырып. Сәбилік шақтағы психиканың дамуы.

Сәбилік шақтағы психикалық даму шартының жалпы сипаттамасы. Ерте балалықтағы жаңа құрылымдар. Заттық іс-әрекет-ерте балалықтың жетекші іс-әрекеті. Ерте балалықтағы заттық әрекеттердің даму сатылары мен негізгі заңдылықтары. Сәбилік шақтағы ойын іс-әрекетінің сипаттамасы. Ойын іс-әрекетінің сатылары. Бөбектің өз маңындағы адамдарды және нәрселерді ажырата бастауы, олардың сөйлем құрастыра білуі.

Сәбилік шақтағы психикалық процестердің дамуының негізгі заңдылықтары. Эмоция мен жоғарғы сезімдердің даму ерекшеліктері. Бөбектің жеке басының дамуының алғашқы формалары. Қарым-қатынас пен сөздің дамуы. Автономды бала сөзінің рөлі және толық мәнді сөздің қалыптасуы. Психологиядағы бала сөзі теориясы. /А.Валлон, Ж.Пиаже, В.Штерн/. Бөбектің өзіндік "менің" өрістетуге ұмтылуы және үлкендердің оған қоятын талабы арасындағы қайшылық. Осы кезеңдегі дағдарыс.


4 тақырып. Мектепке дейінгілердің психикасының дамуы.

Мектепке дейінгі кезеңдегі психикалық дамудың жалпы сипаттамасы. Мектепке дейінгі балалардың ересектермен, құрбыларымен қарым-қатынас формаларының көне іс-әрекеттің әр түрлі формаларының даму ерекшеліктері. Мектепке дейінгі балалардың әртүрлі іс-әрекеттерінің көріністері /сурет салу, желімдеу, мүсіндеу, құрастыру, аппликация, еңбек пен оқу элементтері/.

Ойын-мектепке дейінгі баланың негізгі іс-әрекеті. Ойынның түрлері, оларға толық сипаттама. Ойынның шығуының, құрылымының, функциясының, генезисінің тарихи-әлеуметтік сипаты. Шетелдік психологиядағы ойын теорияларына сыни талдау / К.Гросс, С.Холл, В.Штерн, Г.Спенсер, К.Бюлер/. Кеңес психологиясындағы ойын теориялары.

Мектеп жасына дейінгі балалардың психикалық процестердің дамуының негізгі заңдылықтары. Баланың психикалық дамуы үшін сенсорлық процестерді мақсатты сәйкесті қалыптастырудың мәні. /Л.А. Венгер, А.В. Запорожец, В.П. Зинченко/. Баланың эмоция, ерік сферасының дамуы, мінездің, қабілеттіктердің қалыптасуы. Баланы мектепке даярлаудың мәселелері. Грамматикалық сөздің дамуы, сөз функцияларының дамуы.

Мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ойының дамуындағы уақытша кедергілерге ұшырау себептерінің психологиялық сипаты. Жеті жас дағдарысы. Балабақша тәрбиешілерінің балалардың дамуы мен тәрбиесіндегі рөлі.
5 тақырып. Бастауыш мектеп жасындағылардың психикалық дамуы.

Баланың мектепке алғаш барып оқуға сәйкес психикасының өзгеруі.

Бастауыш мектеп жасындағылардың дамуының жалпы шарты, олардың түрлі даму сатыларында оқу мен ойынды өзара ұштастырып жүргізудің динамикасы. Оқу іс-әрекеті бастауыш мектептегілердің жетекші іс-әрекеті ретінде. Оқу іс-әрекетінің жалпы құрылымы, қалыптастыру заңдылықтары. Мектептегі алғашқы теориялық ойлаудың қалыптасуы (Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов). Ақыл-ой әрекеті мен ұғымдарды сатылап қалыптастыру /П.Я.Гальперин/. Бастауыш мектеп жасындағылардың танымдық әрекеттерінің өрістеуі. Зейіннің дамуы және зейінділігі. Қабылдау мен бақылампаздығының артуы. Ес процесінің дамуы. Ойлауының дамуы және ақыл-ой әрекеттерін өрістету. Қиялының дамуы. Ауызша сөйлеуі мен жазбаша сөзінің және үнсіз сөйлеуінің дамуы. Олардың психикалық дамып жетілуінде сөйлеу әрекетінің рөлі. Бастауыш мектеп жасындағылардың жеке басының дамуы. Өзгелермен қарым-қатынасында мінез-құлықтарының өзгеруі. Құрбыларымен және өзара қарым-қатынас жасау ерекшеліктері. Қабілеттерінің шыңдалуы. Олардың дүние танымының дамуы мен өзіндік ерекшеліктері.
6 тақырып. Жеткіншектердің психикалық дамуы.

Жеткіншек дағдарысы. Жеткіншек жасының дағдарысы мәселесін шет ел және кеңес психологиясында зерттеу. Жеткіншек жасына өтудің анатомиялық-физиологиялық және психологиялық алғы шарттары. Жеткіншектердің ақыл-ой, физикалық, әлеуметтік дамуындағы дара және жыныстық айырмашылықтар. Ересектік сезімі жеткіншек жасының негізгі психологиялық құрылымы ретінде, оның түрлері. Жеткіншек жасындағы жетекші іс-әрекет, құрбы-құрдастар ұжымы және ондағы өзара әрекет қоғамның ересек мүшелерінің қатынастарын үлгілеуі ретінде. Жасөспірімдердегі достық, оның даму ерекшеліктері. Ересектермен өзара қатынастың жаңа типінің қалыптасуы.

Жеткіншектердің оку іс-әрекеті. Танымдық, қоғамдық қызығулардың мінез-құлық мотивінің қалыптасуы. Оқу әрекетіне деген таңдамалы қатынас. Кәсіби бағдарлану мәселесі. Еңбек іс-әрекеті, оның жасөспірімнің жеке басының қалыптасуындағы рөлі. Аффектілік-қажеттіліктер сферасының дамуы. Қарым-қатынастағы қажеттіліктердің, өзін танытудың, мойындатудың өршуі.



Мінездің даму сипаты. Еріктің дамуы, өзін тәрбиелеуге, өзін жетілдіруге ұмтылуы. Сезімдердің дамуы. Мотивациялық сфералардың құрылымдардың қалыптасуы. Жеткіншектің жеке басының қалыптасуы .Өнегелік сенімдер, олардың қалыптасуы. Негативті ішкі ыңғайлану, оның пайда болу себептері. Сана-сезімдердің дамуының басталуы, оның негізгі заңдылықтары. Талпыну деңгейі. Жеткіншек жасына өтудің алғы шарттары.
7 тақырып. Балаң жас психологиясы.

Балаң жастық және бұл кезеңнің өзіндік ерекшеліктері. Жеткіншектен балаң жас кезеңіне өту, оны шет ел және кеңес психологиясында зерттеу. Балаң жастардың оқу мен мамаңдыққа ұмтылуы олардың іс-әрекетіндегі жетекші сала.

Балаң жастағылардың оқу іс-әрекеті, олардың өзіндік санасының дамуы. Өзін-өзі бағалау мен өзгелерді бағалауы. Бейімділігі мен қабілеттерінің даму ерекшеліктері Ақыл-ой әрекеттердің жүйесі мен теориялық ойлауын қалыптастыру. Балаң жастағы достық пен махаббат. Құрбы-құрдастарымен және үлкендермен өзара қатынастарының дамуы. Мамандық таңдауда әсер ететін факторлар қатары. Қоғамдық пайдалы еңбекпен шұғылдануы, оның нәтижесінде мамандық таңдауға ынта-ықыласының тууы. Балаң жастарды мамандық таңдауға даярлау. Балаң жастағы оқушылардың танымдық процестерінің даму ерекшеліктері. Сана-сезімінің оянуы, білім алуға құштарлығының артуы, әр нәрсенің байыбын түсіне білуі. Психикалық дамуын жетілдіре түсуге әсер ететін субьективті және обьективті факторлар.


8 тақырып. Кемел жас психологиясы.

Кемелденуге өтудің жалпы шарттары. Кемелдену кезеңінің әлеуметтік мәні. Кемелдену жасын кезеңдерге бөлу. Акмэ және акмеология ұғымы. Өзінің даралық ерекшелігі және кісілік қасиеті. Жеке басының, қоғамдық қажеттіліктері мен мүдделерінің бірлігі. Сезім дүниесі мен ерік-жігер қасиеттерінің ерекшелігі.

Ересектердің танымдық қызығулары. Қоғамдық пайдалы еңбек жетекші іс-әрекет ретінде. Өндірістегі және ұжымдағы қарым-қатынас. Ересектер ұжымы: отбасы, өндірістік ұжым. Ұжым ішінде болу, олармен жағымды қарым-қатынас жасаудың адамның көңіл-күйіне әсері.

Жастардың жеке басының қасиеттері, психикалық таным процестерінің дамуы. Ақыл-ойының өсуі, қажетті мағлұматтарды танып білуді таңдауы. Қоршаған орта мен әлеуметтік құбылыстардағы болмысты пайымдап түсіне алулары, өзіндік іс-әрекеттермен шұғылданулары.
9 такырып. Қартаю кезеңі және кәрілік.

Қартаюдың биологиялық, әлеуметтік өлшемдері мен факторлары. Қарт адам өмірінің әлеуметтік жағдайы. Қартаюды кезеңге бөлу. Қарт адамдардың жаңа психологиялық дайындық. Инволюция теориясын сынау. Қарттық шақтағы іс-әрекет. Қоғамдық өмірдегі қарт адам. Қартаю жасындағы қарым-қатынас. Қарт адамдардың балаларға, жастарға, басқа адамдарға қатынасының психологиясы.



Қартаюдағы жеке адам мәселесі. Егде жастағы әлеуметтік белсенділіктің мәні. Зейнеткер және зейнетке шығар алдындағы дағдарыс. Ұзақ жасау мәселесі. Оқыту процесі нәтижесінде оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін қалыптастыру мәселесі. Қартаю әлеуметтік мәселе ретіңде.
Н.4.02-05

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті

БЕКІТЕМІН

Кафедра отырысы шешімімен

Кафедра меңгерушісі

___________ _______________

(қолы) (аты-жөні, тегі)


5В010100 «Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу»

(мамандық шифры, атауы)

Жас ерекшелігі психологиясы пәні бойынша

(атауы)
Емтихан сұрақтарының

Т І З Б Е С І



1-ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Жас ерекшелігі психологиясының пәні, міндеттері, әдістері.

2. Л.С.Выготский тұжырымдамасындағы психика дамуының мәселелері.

3. Жеткіншектік шақтағы анатомиялық-физиологиялық өзгеріс.

4. Жас ерекшелігі психологиясы және жасқа сай даму психологиясының түсініктері. Олардың жалпы жақтары және айырмашылықтары.

5. Ерте сәбилік шақтағы балалардың ойлауы мен сөйлеуінің дамуы.



2-ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Егде адамға тән физикалық, экономикалық, әлеуметтік факторлар.

2. Жеке тұлғаның дамуы туралы дәстүрлі теориялар (Дильтей, Левин, Штерн, Фрейд, Юнг)

3. Ойын-мектепке дейінгілердің негізгі іс-әрекеті.

4. Өзіндік сананың дамуы және «Мендік» бейне.

5. Жеке тұлғаның дамуы туралы жаңа теориялары (Айзенк, Кеттел, Маслоу, Оллпорт, Роджерс, Хорни)



3- ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Оқу - бастауыш сынып оқушылардың негізгі іс-әрекеті.

2. Қартаю әлеуметтік мәселе.

3. Жеке тұлғаның дамуы туралы жаңаша теориялар (Берн, Леонгард, Мид, Саливен, Фром)

4. 6-7 жас дағдарысы.

5. Есею сатысындағы когнитивтік даму.



4- ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Мектепке дейінгілердің дамуындағы психологиялық ерекшеліктері.

2. Жеткіншектердің өздерінің есеюін сезінуі.

3. Тұлға, отбасы, жұмыс – үлкендердің дамуының көзі.

4. Нәрестелік шақ. Нәрестелік шақтағы балалардың дамуының психологиялық ерекшіліктері.

5. Егде адамға тән физикалық, экономикалық, әлеуметтік факторлар.



5- ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Жеткіншектердегі невроздық (жүйкелік) жағдайлар.

2. Балалардағы дамудың эмоционалдық сатылары.

3. Жеткіншектердің психологиялық сипаттамасы.

4. 3 жас дағдарысы. Әлеуметтендірудің қалыптасуы.

5. Мектепке дейінгілердің психикалық даму шарттарының жалпы сипаттамасы.



6- шы тақырып бойынша сұрақтар:

1. Соматотиптің қалыптасуы. (эндоморфтық, эктоморфтық, мезоморфтық)

2. Ақыл-ой дамуының теориялары Ж.Пиаже.

3. Мектепке дейінгілердің танымдық процестерінің дамуы.

4. Жеткіншектік шақтан жасөспірімдік шаққа өтудің мәселелері.

5. А.Маслоудың гуманистік теориялары, негізгі жағдайлар.



7- ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. 6 жастағы балаға психологиялық сипаттама.

2. 1 жасқа дейінгі баланың сөйлеуінің дамуы.

3. З.Фрейдтің психоанализдік теориясы.

4. Бастауыш сынып оқушыларының психикалық дамуының жалпы сипаттамасы.

5. Орта жас психологиясы. Үлкею сатысындағы даму. (Эриксон)



8- ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Э.Эриксон бойынша дамудың екі сызығы.

2. Бастауыш сынып оқушыларын оқыту кезінде тұлғаның дамуы.

3. Ерте сәбилік шақ. Дамудың психологиялық доминанттылығы.

4. Дж. Уотсонның бихевиоризм теориясы.

5. Мектепке дейінгілердің психикалық дамуының ерекшеліктері.



Эмбрионалды даму кезінде үш кезең берілген.Эмбрионалды дамуға дейінгі.

дамуға дейінгі

эмбриональды даму

ұрықтық

дұрыс жауап

барлығы дұрыс

Бірінші ересек жастық шаққа тән психологиялық сезім.

егемендік

еркіндік

қанағаттанарлық

қуаныш

барлығы дұрыс

Бірінші ересек жас кезеңінде адам жауапты болмайды.

әлеуметтік

тұрмыстық жұмыстарға

жұбайлық

туыстық

барлығы дұрыс

Қазіргі уақыттағы әйелдер жасының кезеңі.

80

75

90

65

барлығы дұрыс

Ер адамның жас кезеңі ( қазіргі уақытта.)

70

82

72

95

барлығы дұрыс

Мидың дамуы шектеліп бітеді.

6-ж

12-ж

10-ж

5-ж

барлығы дұрыс

Адамның физикалық дамуы қай жасқа дейін жүреді.

30-ж

10-ж

40-ж

35-ж

50-ж

Адамның физикалық қабілетінің төмендеуі қай жаста байқалады.

40

35

45

50

37

Қай жаста физикалық қабілеттің күрт төмендеуі байқалады.

60

55

50

45

65

Баланың нақты операциялар кезінде адам жауапты болмайды.

символикалық

заттық операциялар

нақты

көрнекі

барлығы дұрыс

Заттың қандай белгілері туралы түсінік баланың бойында байқалады.

константы болуы ( өзгермеуі).

заттарды қабылдау

шығу тегі туралы

көбеюі туралы

дұрыс жауап жоқ

Формальды ойлау дегеніміз.

абстрактылы

егеменді

әлеуметтік

табиғи

дұрыс жауап жоқ

Формальды ойлау кезінде пайдаланатынымыз

гипотиза

объект

сөйлем

формула

сөздер

Абстрактылы ойлау арқылы ойлау операцияларын төмендегі белгілерсіз жүргізуге болады.

заттар

сөздер

гипотиза

сөйлем

дұрыс жауап жоқ

Валлон ілімі бойынша үш жас пен алты жас арасында баланың өмірінің дамуына тән

еркіндік

тіл алмау

эгоизм

жомарттық

барлығы дұрыс

Адамның ойлау қабілетінің төмендеуі қай жасқа дейін байқалады.

60

55

50

40

45

Жеке тұлғаның бағыт-бағдары:

тұрақты түрткілердің (мотивтердің) жиынтығы

даму, тәрбие

іс-әрекетке дайындық жағдайы

қажеттілік

мотив

Биогенетикалық тұрғыдан даму факторы қандай:

филогенез

орта

жалғастырушылық

тәжірибе

оқыту

Социогенетикалық тұрғыдан даму факторы:

орта

тәжірибе

тұқымқуалаушылық

бойы

филогенез

Қатарынан қойылған сұрақтарға жауап беруге қолданылатын әдістер:

сұрақ

бақылау

эксперимент

талдау

іс-әрекеттің құрылымдарын зерттеу

Жеке түлғаның өзін-өзі бағалауы:

статисті

адекватты

жоғары

төмен

күткендей

Жеке түлғаның білімі:

өзін-өзі бағалау

темперамет типі

таным процесстерінің қасиеттері

ойлау типі

эмоцияналды

Темперамент типіне жататындар:

флегмативті

либертіфильді

эгофильді

генофильді

дигнитофильді

Эмоция функциясы:

жалпылау

бағалау

сигналды

регулятивті

адаптивті

Темпераменттің физиологиялық негізі:

нерв системасының типі

анатомо-физиологиялық қасиеттердің бірлігі

темпераменттің типі

мінез

дене құрылысы

Психиканың туа біткен қасиеттеріне не жатады:

түрткілер

дағдылар

іскерлік

мінез

қабілеттер

Вербальдық емес коммуникацияда қарым-қатынас құралы:

кеңістік

ауызша сөйлеу

жазба

диалогиялық сөз

монологиялық сөз

Ұзақ мерзімді ес

шектеусыз ұзақ меңгеру

шектеулі мөлшерді меңгереді

ересек адамдарда көбірек сакталады

қабылданған нәрселердің ұзақ есте қалу ізі санада болады

тұқым қуалаушылық арқылы қалыптасқан

Психика – бұл, артығын сызыңыз:

объективті әлемнің айналы бейнеленуі

объективтік өмірдің, субъективтік образы

біздің түйсінуіміз, қабылдануымыз, есте сақтау, елестету, ойлау, қиял, сезім және ерігіміз

қоршаған ортамен қарым-қатынас негізінде осы әлемді белсенді бейнелеу процессіндегі жеке түлғаның ішкі жан дүниесі

сыртқы объективтік әлемді белсенді бейнелеудегі адамның ішкі субъективтік әлемі

Оқиғаның табиғи көрінісін есепке алып оған араласпайтын психология әдісі:

бақылау

эксперимент

әнгіме

анамнез

анкета

Психологияның ғылыми түрде зерттейтін пән:

фактілер, зандылықтар, психика механизмдері

адам миында болып жататын дәстүрлі емес процесстер

адамның рухани жан-дүниесі

адамның санасы

адамның мінез-құлқы

Бақылауды ұйымдастырудағы қажетсіз талаптар:

зерттеу сапаларының көрінісінен арылмайтын арнайы жағдай туғызу

зерттелушінің іс-әрекетте, өмірдің табиғи жағдайында өткізілуі

бақылаушының зерттелуші адамдардың іскерлік қарым-қатынасың бақылауы

өмірдің әртүрлі жағдайларында бақылау

бақылаудың нәтижесін хаттау

Естін ассоциативтік теориясын құрған кім?

Аристотель

З. Фрейд

И.П. Павлов

Гипократ

К. Юнг

Интеллектіні зерттейтін жалпы қабылданған әдістер:

тест

эксперимент

бақылау

анкета

анализ

Оқу үшін корректуралық пробаны ( байқауды) қолдану:

назар аударудың жемісі

естің көлемі

естің нақтылығы

қабылдаудың константтілігі

есте сақтаудығы жылдамдығы

Зерттеудің жоғары нақты нәтижелерін сипаттайтын әдіс:

лабораториалық эксперимент

бақылау

табиғи эксперимент

анкета жүргізу

әнгімелесу

Қара-қызыл кестелердегі сандардың кездейсоқ орналасуын қолданады:

зейін аудару жылдамдығы

зейін көлемін анықтау

естің көлемі

естің нақтылығы

қабылдаудың нақтылығы

Арнайы жағдайларды туғызу негізінде зерттеушіні қызықтыратын белгілердің көрінуін сипаттайтын әдіс:

эксперимент

бақылау

әңгіме

анкета

іс-әрекеттің нәтижесін зерттеу

Ересек адамдардың алғашқы қабылдауындағы еске сақтаудың көлемі:

7 + (-) 2 бірлікте

шексіз

кездейсоқ

орташа 10 объектімен теңдігі

зандылықтың көрінбеуі

Хабардың нашар сақталуы:

ортасында

алдағы қатарда болуы

соңында

басында және соңында

қатарда орналасу тәуелсіздігі

Хабарды еске тісірудің жеңілдігі:

басқалардың арасынан хабар элементін тану

жеке алынған материалды еске тісіру

нақты сұраққа жауапты еске түсіру

контексті ескерілуі

хабардың ортаңғы мағынасын еске түсіру

Есте сақтаудың негізгі процестері:

есте сақтау, тану, жаңғырту,ұмыту

жаттау, ойластыру, тану, еске түсіру

сыбайластық ассоциациясы, ұқсастығы, контрастылығы

еске түсіру, тану, еске түсіруге ескерту, жаңғырту

қиял және хабардың көлемі

Естің төмендегі түрі материалды ұзақ сақтауды анықтайды:

қас-қағым сәт, қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді, өтпелі

ерікті, еріксіз

қозғалмалы, эмоционалды образды, логикалық

орташа, күшті әлсіз

тегі және өмір бойы

Жарақатқа байланысты естің болмауы -

амнезия

эйдетизм

мнемозина

реминисценция

соңғы эффект

Адам есінің сақтауының машина есінен негізгі айырмашылығы:

стандартты хабарды еске түсіру

стандартсыз хабарды еске түсіру

таңдау сипаты

еске түсірудің белсенділік сиптаты

еске түсірудің арнайы тәсілдерін қолдану

Сана алаңындағы іздер:

қысқа мерзімді ес

өтпелі ес

ұзақ мерзімді ес

естің барлық түрлері

қозғалмалы ес

Қысқа мерзімді естің кеңею көлемінің жағдайының болмауы:

реминисценциялық құбылыс

сана алаңындағы өмір ізінің ұзақтылығы

хабардың бірлік жағдайларының сапалы түрде үлкейуі

түсіп түратың хабардың вербальдық жоспарға аударылуы

қысқаша мерзім есіне хабардың сақтауға бағыттайтын күші

Еске түсіруді жақсартуда қолданылатын арнайы тәсілдер:

мнемотехникалық

ассоциация

эйдетизм

реминисценция

сензитивтік

Іс-әрекет мақсатына жатпайды:

импульсивтік мінез-құлық

оның жемісі

нәтижесі

білімі

физикалық зат

Сыртқы әрекеттің ішкі жоспарға ауысуы:

интериоризация

афферентация

интерференция

экстереоризация

конфронтация

Затпен іс-әрекет түрінде ақыл-ой әрекетінің сыртқа шығуы:

экстереоризация

афферентация

интериоризация

интерференция

стереотипизация

Іс-әрекет компоненттерінің сыртқы және ішкі қарым-қатынасы:

жүйелі сипатта болуы

тұрақсыздығы

кездейсоқ сипат алып жүруі

өзара келіспеушілік сипат

оларды автоматты түрде жеткізу

Белсенді бейнелеу сипатталады:

адамның өз еркімен, ерік жігері арқылы образды елестетуі

шындықты сол қалпында елестетуі

ерік жігердің қатысуынсыз пайда болуы

образдар шындықты механикалық түрде көшіруі

образдардың пассивті сипатта болуы

Елестету феноменімен байланыс процесі:

көркемдік шығармашылық

естер

еріксіз естер

ұзақ мерзімді ес

эмоциалды ес

Елестетудің негізгі формасы:

арман

қабылдау

бақылау

сенсорлы

перцептивтік әрекет

Пассивтік елестетудің түрлері:

қиялдар және армандар

шынайы және шынайы емес

шығармашылық және құрушы

алды-ала қарастыру және қарастырмау

арман

Образ жасалынбайтын бөлшектерді қосу негізінде жаңа образдарды жасау:

агглютинация

акцент

гиперболизация

типтеу


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет