Балабекова Айман Турдибековна Пән/Сынып: Физика, сынып Қай аптаның нешінші сабағы апта 27 сабақ

• 
  күш дегеніміз не?
  
• 
  денелердің массасы.
  

• 
  Қандай күшті ауырлық күші деп айтатынын білетін боласыңдар;
  
• 
  Бүкіләлемдік тартылыс заңымен танысасыңдар.
  

Слайд 1,2

1.Неліктен күн жүйесіндегі планеталар орбитадан шығып кетпейді?

2.Бір - бірімізбен сөйлесіп тұрғанда арамыздағы тартылысты неге сезбейміз?

3.Адам неге құс сияқты ұшып кетпейді.

https://www.youtube.com/watch?v=wQ_tDRSg72g

Ұлы ағылшын физигі Исаак Ньютон гравитациялық өзара әрекеттесуді зерттей отырып 1666 жылы Бүкіләлемдік тартылыс заңы, ашты және ол былай тұжырымдалады.

Гравитациялық тұрақтының сан мәнін лабораториялық жағдайда бірінші рет 1798 жылы ағылшын ғалымы Генри Кавендиш сезгіштігі аса жоғары бұралатын таразылардың көмегімен анықталған болатын.

https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/mexanika/dinamika/lesson/bukilalemdik-tartylys-tartylys-kushi

Формуласына енетін барлық шамалардың тәжірибеде анықталған мәндеріне сүйеніп, гравитациалық тұрақтының сан мәні анықталған:

Табиғаттағы көптеген құбылыстар бүкіләлемдік тартылыс күшімен түсіндіріледі.

Күн жүйесіндегі ғаламшарлар қозғалысы,

Жердің жасанды серігінің қозғалыстары ,

Баллистикалық зымырандардың ұшу траекториясы

Жерге жақын денелердің қозғалысы,

Денелердің жерге құлауы,

Тасу және қайту,

Сарқырамалар,

Қол сөмкесінің ауырлығы.

Жер атмосферасының болуы т.б құбылыстар динамика заңдарымен және бүкіләлемдік тартылыс заңы арқылы түсіндіріледі.

Слайд 3

Слайд 5

Слайд 6

Слайд 7,8

Суретте кескінделген күштерді анықтаңыз. Әр күшті сәйкес әріптермен белгілеңіз.

Дескриптор;

- суретте кескінделген күштерді ажыратады;

- күштердің сәйкес белгілеуін қолданады.

Графикалық диктант:

1.Бүкіләлемдік тартылыс күші дене массаларына кері пропорционал

2.Жердің денелерді тарту күші ауырлық күші деп аталады

3.Ауырлық күшінің өлшем бірлігі джоуль

4.Еркін түсу үдеуінің мәні барлық планеталарда бірдей

5.Бүкіләлемдік тартылыс заңын Кавендиш ашты
Дискрипторлар:

-оқушылар ауырлық күшінің анықтамасын біледі

-бүкіләлемдік тартылыс заңын біледі

-бүкіләлемдік тартылыс күшінің формуласын біледі

Дискрипторлар:

-оқушылар ауырлық күшінің анықтамасын біледі

-бүкіләлемдік тартылыс заңын біледі

Оқу тапсырмасы:

1.Ай бетінде өздігінен жүретін аппараттың массасы 840 кг. Осы аппаратқа Жерде және Айда қандай күші әрекет етеді.

2.Ғарышкерлер қайсыбір планетада болып, онда дененің массасы мен оған әрекет ететін ауырлық күшін өлшеді. Өлшеулер нәтижелері 1,5 кг және 16,95 Н. Ғарышкерлер қандай планетада болып қайтқан?

3.Суы бар ыдысқа әрекет ететін ауырық күші 24,5 Н.Бос ыдыстың массасы 500г. Ыдыстағы судың көлемі қандай?

Ауырлық күші мен бүкіләлемдік тартылыс заңын түсіндірдім;

Ауырлық күшінің еркін түсу үдеуіне тәуелділігін талдадық;

Салмақ пен ауырлық күш ұғымдарын ажырата алатын болады.

Слайд